Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek

Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek (przewlekłe cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek) jest ciągłym zakażeniem nerek, które występuje prawie wyłącznie u pacjentów z dużymi anomaliami anatomicznymi. W badaniu patologicznym obserwuje się zanik i zniekształcenie kielichów z leżącymi nad nimi bliznami miąższowymi. 

Do przewlekłego odmiedniczkowego zapalenia nerek prowadzi kilka przyczyn. Jedną z częstszych jest nawracające ostre bakteryjne zapalenie nerek. Przy zachorowaniu na to schorzenie, brak zastosowania leczenia lub zbyt późne jego wdrożenie, stanowi kolejny istotny czynnik ryzyka. Do powstania przewlekłego odmiedniczkowego zapalenia nerek są predysponowane osoby z wadami anatomicznymi układu moczowego i nawracającą kamicą moczową. Wśród dzieci najczęstszą przyczynę stanowi cofanie się moczu z pęcherza moczowego do nerek.

Objawy odmiedniczkowego zapalenia nerek są dość charakterystyczne. Pojawia się ból o różnym nasileniu w dolnej części pleców – w okolicy lędźwiowej kręgosłupa, zazwyczaj po jednej stronie (chyba że stan zapalny obejmuje obie nerki – wówczas ból będzie z obu stron). W badaniu przez lekarza nasila go lekkie uderzenie lub wstrząsanie tej okolicy – nazywa się to dodatnim objawem Goldflama. Bolesność może promieniować do okolicy pachwiny, narządów płciowych i wewnętrznej strony uda. Pojawić się może ból i pieczenie podczas oddawania moczu oraz częste oddawanie moczu (zwłaszcza gdy dodatkowo występuję zapalenie pęcherza moczowego). Może wystąpić także gorączka.

W diagnostyce odmiedniczkowego zapalenia nerek badania moczu i krwi są bardzo pomocne w postawieniu właściwej diagnozy. Wykonuje się badanie ogólne oraz posiew moczu (próbkę moczu umieszcza się na pożywce bakteryjnej w celu sprawdzenia, jakie bakterie się w nim znajdują i określenia wrażliwości na antybiotyki). We krwi sprawdza się ilość białych krwinek oraz wskaźniki stanu zapalnego – OB (odczyn Biernackiego) i CRP (białko C-reaktywne). U chorych przyjętych do szpitala wykonuje się posiew krwi. W odmiedniczkowym zapaleniu nerek w wynikach moczu charakterystyczne są leukocyturia, czyli obecność białych krwinek (leukocytów) oraz bakteriomocz, czyli obecność licznych bakterii w moczu. Mogą być obecne także nieprawidłowe wałeczki ziarniste i leukocytowe oraz białko. Ponadto mocz jest mętny (wynika to z dużej zawartości leukocytów, normalnie mocz ma barwę słomkowo-żółtą) i ma cuchnący zapach. W posiewie moczu często udaję się ustalić rodzaj bakterii wywołującej infekcję oraz określić, na jakie antybiotyki jest wrażliwa. Czasem, jako badanie wstępne korzysta się z testów paskowych. Wykrywają one w moczu obecność azotynów, enzymów wytwarzanych przez bakterie. W badaniach krwi obserwowana jest leukocytoza – podniesiony poziom białych krwinek oraz wysokie wartości markerów zapalnych – OB i CRP. W wybranych przypadkach lekarz może wykonać badania obrazowe, przede wszystkim USG nerek.

W leczeniu przewlekłego odmiedniczkowego zapalenia nerek istotne jest przestrzeganie zaleceń lekarza oraz stosowanie odpowiedniej terapii. Podstawę stanowi skuteczny antybiotyk. Lekarz określa rodzaj lekarstwa na podstawie wykonanego posiewu moczu. Do czasu otrzymania wyniku badania stosuje się leczenie empiryczne, tzn. oparte na wytycznych postępowania. Lekiem pierwszego wyboru jest cyprofloksacyna, stosowana w dawce 500 mg 2 razy dziennie lub lewofloksacyna. Innymi, powszechnie stosowanymi antybiotykami są m.in. kotrimoksazol i amoksycylina z kwasem klawulanowym. Należy odpoczywać w łóżku oraz spożywać dużą ilość płynów. Powinno się także stosować zbilansowaną dietę. W celu zmniejszenia gorączki i dolegliwości bólowych można stosować leki przeciwbólowe i przeciwzapalne z paracetamolem czy z ibuprofenen. Na zmniejszenie bólu korzystnie wpływa także ciepło – można stosować ciepłe kompresy lub użyć termofora.

Najlepsza profilaktyka odmiedniczkowego zapalenia nerek to prowadzenie odpowiedniego, higienicznego trybu życia. Najistotniejsza wydaje się właściwa higiena osobista, która zmniejsza ryzyko zakażenia bakteriami Escherichia coli bytującymi w okolicach odbytu. Należy również nie przetrzymywać moczu w pęcherzu i często się załatwiać, ponieważ mocz wymywa bakterie z układu moczowego i uniemożliwia im namnażanie się. Warto też przyjmować ponad dwa litry płynów dziennie, by zwiększyć diurezę. Unikać jednak trzeba napojów drażniących pęcherz moczowy, takich jak soki cytrusowe, kofeina czy alkohol.