Pneumocystoza

Pneumocystoza to zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis carinii lub Pneumocystis jirovecii. Zapalenie to jest często spotykane u osób o obniżonej odporności, takich jak osoby chore na AIDS, osoby leczone sterydami, osoby starsze, wcześniaki lub dzieci osłabione w ciągu pierwszych trzech miesięcy życia.

Do zakażenia dochodzi drogą wziewną, a Pneumocystis jiroveci dostaje się do pęcherzyków płucnych. W stanach upośledzonej odporności dochodzi do niekontrolowanego namnażania się grzyba, co prowadzi do rozwoju zapalenia płuc. Pneumocystoza płuc jest jedną z najczęstszych tak zwanych chorób oportunistycznych. Drobnoustroje będące przyczyną chorób oportunistycznych nie powodują choroby u ludzi z prawidłowo funkcjonującym układem immunologicznym, ale w stanie upośledzonej odporności są przyczyną ciężkich, często zagrażających życiu schorzeń.

Pneumocystoza u osób dorosłych najczęściej objawia się dusznością i suchym kaszlem. Ponadto mogą pojawić się gorączka, tachykardia, przyspieszony lub sinica. Takie symptomy występują w wielu chorobach układu oddechowego. Stąd mogą wynikać trudności diagnostyczne, szczególnie wśród osób, które do tej pory były zdrowe i nie podejrzewa się u nich osłabienia układu immunologicznego. W przypadku pneumocystozy u dzieci mogą wystąpić dodatkowo ogólne spowolnienie i zmęczenie, które wyrażają się brakiem chęci do zabawy lub apetytu. Czasem lekarz może wybadać również zmiany osłuchowe nad polami płucnymi.

Diagnostyka zakażenia Pneumocystis jirovecii opiera się głównie na badaniach laboratoryjnych, które mają na celu wykrycie obecności grzyba w organizmie. Materiałem do analizy może być plwocina pacjenta, wymaz z gardła lub popłuczyny oskrzelowo-pęcherzykowe. Biopsję płuca wykonuje się bardzo rzadko. Zakażenie Pneumocystis jirovecii można również potwierdzić poprzez wykrycie przeciwciał. W tym celu wykonuje się analizę krwi i wykorzystuje metody immunoenzymatyczne lub western blot. Ponadto badania laboratoryjne pomagają ocenić nasilenie choroby, np. w analizie gazometrycznej można ocenić stopień niedotlenienia. Badanie radiologiczne klatki piersiowej na początku choroby może być prawidłowe, a dopiero z czasem wykazać zmiany przypominające mleczną szybę.

Pneumocystoza leczona jest farmakologicznie. Zazwyczaj zaleca się kotrimoksazol podawany dożylnie przez okres 3 tygodni. U osób z objawami niewydolności oddechowej konieczne jest podanie kortykosterydów. Bardzo często podawanie leków rozpoczyna się jeszcze przed postawieniem ostatecznej diagnozy, aby nie doprowadzić do niewydolności oddechowej. Chorzy na AIDS, którzy źle tolerują kotrimoksazol, otrzymują związki pentamidyny (ze względu na powikłania, nie zaleca się podawania tych preparatów drogą wziewną), pirymetaminę z sulfadoksyną oraz klindamycynę z primachiną. Objawy powinny zniknąć już po tygodniu. Po zakończeniu przyjmowania leków zaleca się także leczenie podtrzymujące. Zakażeni HIV lub chorzy na AIDS są narażeni na nawrót pneumocystozy.

Osobom zakażonym HIV z głębokim upośledzeniem odporności zalecana jest profilaktyka pierwotna z zastosowaniem trimetoprimu z sulfametoksazolem do czasu odbudowy prawidłowych parametrów immunologicznych, co może trwać wiele lat.