Opryszczkowe zakażenie narządów płciowych i moczowych

Opryszczkę narządów płciowych wywołuje wirus Herpes (HSV), najczęściej typu 2. Do zakażenia dochodzi w trakcie stosunku płciowego. Może powodować bolesne owrzodzenia, pieczeni podczas oddawania moczu i inne objawy.

Zakażenie przenosi się przez bezpośredni kontakt (wirus obecny jest w wydzielinach), podczas stosunku pochwowego, oralnego lub analnego. Możliwe jest także przeniesienie zakażenia z matki na płód lub na noworodka (zakażenie okołoporodowe). Czynnikiem predysponującym jest uprawianie stosunku płciowego bez zabezpieczenia oraz niedostateczna higiena intymna.

Pierwsze zachorowanie, zwane inaczej zakażeniem pierwotnym, zazwyczaj przebiega dość ciężko, z towarzyszącymi objawami ogólnymi, takimi jak osłabienie, gorączka z dreszczami, bóle stawowo-mięśniowe. Dochodzi także do powiększenia najbliższych węzłów chłonnych, głównie pachwinowych. Skóra okolic intymnych jest zaczerwieniona, może nieprzyjemnie boleć i swędzieć. Na jej powierzchni pojawiają się wykwity w różnych stadiach ewolucyjnych – na początku przybierają postać pęcherzyków, a gdy już pękną, widoczne są nadżerki, które pokrywają się brązowawym strupem. U kobiet najczęściej zajęte są wargi sromowe, pochwa i szyjka macicy, a nawet skóra wokół odbytu. Mężczyźni z kolei narzekają na zmiany skórne napletka, żołędzi, prącia lub pośladków.

Opryszczkę narządów płciowych diagnozuje się przeważnie na podstawie wywiadu i oceny zmian skórnych. Dodatkowe badania zleca się kobietom w ciąży i ich partnerom oraz u pacjentów obciążonych nawracającymi chorobami układu moczowo-płciowego. Wskazaniem do rozszerzonej diagnostyki, pozwalającej wykryć typ wirusa i odróżnić opryszczkę pierwotną od nawrotowej, są choroby autoimmunologiczne, nowotworowe, a także wszystkie stany wywołujące osłabienie odporności.

Wśród badań w kierunku HSV stosuje się testy laboratoryjne i mikroskopowe. Jednym z nich jest bardzo czuły test Tzancka. To badanie cytologiczne wymazu z dna pęcherza ropnego. W procesie diagnostycznym stosuje się również badania serologiczne, pozwalające wykryć swoiste przeciwciała. Najbardziej miarodajną, lecz bardzo kosztowną metodą potwierdzenia opryszczki narządów płciowych jest PCR – reakcja łańcuchowa polimerazy, umożliwiająca odczytanie DNA wirusów, będących sprawcami choroby.

W leczeniu zakażeń HSV stosuje się leki przeciwwirusowe hamujące replikację patogenu. Najczęściej przepisuje się acyklowir, zdecydowanie rzadziej walacyklowir. Z ich pomocą można złagodzić objawy choroby i skrócić czas ich trwania, aczkolwiek nie ma dziś sposobu na to, aby zmienić przebieg zakażenia ani wyeliminować jego źródło. Co więcej, aby wymienione wyżej leki spełniły swoją funkcję, muszą być podane w odpowiednim czasie – nie później niż piątego dnia od wystąpienia pierwszych objawów. W niektórych przypadkach acyklowir podaje się profilaktycznie, aby zapobiec wystąpieniu lub nawrotowi HSV.

Najistotniejszym elementem profilaktyki jest informowanie partnera seksualnego o byciu nosicielem wirusa, gdyż zarażać można również w okresie bezobjawowym choroby. Unikanie ryzykownych kontaktów seksualnych może uchronić nas przed infekcją. Używanie prezerwatywy lateksowej podczas stosunku zmniejsza ryzyko zakażenia (ale go nie eliminuje – szczególnie gdy wykwity są umiejscowione poza penisem). Gdy objawy już jednak wystąpią, należy unikać współżycia z osobami zdrowymi.