Nudności i wymioty

1. Definicja i przyczyny nudności oraz wymiotów.
Nudności to nieprzyjemne uczucie w żołądku, często poprzedzające wymioty. Wymioty to natomiast gwałtowne wyrzucenie treści żołądka przez usta. Ludzie doświadczają nudności i wymiotów z różnych przyczyn, które mogą obejmować zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ciążę, zatrucia pokarmowe, chemioterapię, a nawet stres.

2. Jakie leki mogą pomóc w hamowaniu nudności i wymiotów?
Leki przeciwwymiotne mogą być skutecznym środkiem na nudności i wymioty. Do najpopularniejszych leków z tej grupy należą metoklopramid oraz ondansetron. Należy pamiętać, że każdy organizm jest inny, a decyzję o przyjmowaniu konkretnej substancji powinno się podjąć po konsultacji z lekarzem. Czasami nie należy hamować wymiotów.

3. Czy istnieją domowe sposoby radzenia sobie z nudnościami i wymiotami?
Spożycie dużej ilości płynów, w szczególności wody lub herbaty z imbirem, może pomóc złagodzić te dolegliwości. Ważne jest także unikanie tłustych i pikantnych potraw, które mogą dodatkowo drażnić żołądek.

4. Kiedy powinniśmy udać się do lekarza z problemem nudności i wymiotów?
Jeżeli nudności lub wymioty utrzymują się dłużej niż 48 godzin, zaleca się wizytę u lekarza. Ponadto, jeśli dolegliwościom towarzyszą inne objawy, takie jak ból brzucha, wysoka temperatura, zawroty głowy czy utrata masy ciała, należy natychmiast skonsultować się z profesjonalistą.

5. Jak zapobiec nudnościom i wymiotom?
Aby zapobiec nudnościom i wymiotom, warto zwracać uwagę na to, co jemy i picie dużej ilości wody. Warto pamiętać o regularnych posiłkach – długie przerwy pomiędzy nimi mogą prowadzić do uczucia mdłości. Ważne jest również utrzymanie aktywności fizycznej, która poprawia trawienie.

Wymioty występują na drodze odruchu, którego ośrodek znajduje się w części ośrodkowego układu nerwowego, nazywanej opuszką rdzenia. Do aktywacji odruchu dochodzi poprzez pobudzenie receptorów znajdujących się w przewodzie pokarmowym i uchu wewnętrznym lub strefy chemoreceptorowej zlokalizowanej w dnie komory IV w obrębie mózgowia. Do stanów, w których wstępują wymioty, należą:
-zatrucia egzogennymi substancjami toksycznymi, np. alkoholem etylowym;
-zatrucia toksynami endogennymi, np. toksynami mocznicowymi, w przebiegu niewydolności nerek;
-stosowanie niektórych leków, najczęściej chemioterapeutyków przeciwnowotworowych;
-choroby ośrodkowego układu nerwowego, np. migrena, zaburzenia naczyniowe czy guzy;
-choroby psychiczne – od anemii i bulimii po depresję;
-choroby przewodu pokarmowego – od ostrych zatruć i nieżytów o etologii wirusowej czy bakteryjnej, poprzez nietolerancje pokarmowe, nieswoiste zapalenia jelit, zespół jelita drażliwego, po guzy, niedrożności, zapalenie wyrostka robaczkowego czy niedokrwienie jelit, stanowiące ciężkie, zagrażające życiu schorzenia;
-choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych – kamica i jej powikłania;
-choroby wątroby – przez zapalenia wirusowe i niewirusowe, ostre i przewlekłe uszkodzenia, marskość, po niewydolność narządu;
-choroby trzustki;
-choroby nerek – od ostrego odmiedniczkowego zapalenia, kamicy, po ich niewydolność;
-choroby trzustki – ostre i przewlekłe zapalenie, guzy;
zaburzenia błędnikowe, takie jak choroba lokomocyjna, zapalenia czy choroba Meniere’a;
-cukrzyca i jej ostre powikłania;
-zaburzenia hormonalne;
-ciąża;
-reakcje na silne bodźce zapachowe, wzrokowe lub smakowe;
-inne.

Zarówno nudnościom, jak i wymiotom często towarzyszą objawy wynikające z pobudzenia przywspółczulnej części autonomicznego układu nerwowego. Należą do nich:
-wzmożona potliwość,
-bladość,
-intensywne ślinienie,
-obniżenie ciśnienia tętniczego,
-zmniejszenie częstości akcji serca.

Rozpoznanie opiera się na wywiadzie, badaniu przedmiotowym (fizykalnym) i badaniach dodatkowych. Często już zebranie dokładnego wywiadu i badanie fizykalne rozstrzygają o rozpoznaniu – typowe dolegliwości towarzyszą np. zatruciu pokarmowemu (biegunka), chorobom błędnika (zawroty głowy „jak na karuzeli”), zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych (ból głowy, sztywność karku), zapaleniu otrzewnej (ból brzucha, zatrzymanie stolca i wiatrów), czy anginie u dzieci (charakterystyczny obraz gardła). W części przypadków powód wymiotów jest oczywisty (np. u chorego na nowotwór, który przyjmuje chemioterapię lub osoby, która nadużyła alkoholu) i można go ustalić na podstawie samego wywiadu lekarskiego. Z drugiej strony u każdej kobiety z nudnościami i wymiotami o niejasnej przyczynie, która może być w ciąży, należy natychmiast wykonać test ciążowy, a do chwili uzyskania wyniku nie należy jej podawać żadnych leków.

W przebiegu wymiotów, również ostrych, trwających krótko, łatwo dochodzi do rozwoju odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych, a te z kolei mogą pociągnąć za sobą dalsze powikłania. Dlatego podstawą postępowania terapeutycznego jest nawadnianie chorego oraz uzupełnianie utraconych elektrolitów. W warunkach domowych przy niewielkim odwodnieniu, np. w przebiegu ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego, stosuje się nawadnianie doustne specjalnie do tego przeznaczonymi roztworami, w cięższych przypadkach – dożylne w warunkach szpitalnych.

Drugim krokiem jest poszukiwanie przyczyny wymiotów i zastosowanie leczenia przyczynowego, np. leczenie cukrzycowej kwasicy ketonowej czy zabieg operacyjny w niedrożności mechanicznej jelit. Jeżeli objawy są uciążliwe, stosuje się leczenie przeciwwymiotne.

W części przypadków wystarczy unikanie wywołującej je przyczyny. Same nudności można często powstrzymać bardzo głębokim i powolnym oddychaniem. Należy również pamiętać, że w części przypadków nie ma sensu wstrzymywać wymiotów, gdyż mają one charakter obronny, usuwają truciznę z organizmu (najlepszym przykładem jest nadużycie alkoholu). Nie zawsze celowe jest również leczenie wymiotów u kobiet w ciąży, chociaż w razie tzw. niepowściągliwych wymiotów ciężarnych, konieczna jest wizyta u ginekologa i zastosowanie odpowiedniego leczenia.