Nowotwór złośliwy trzustki

Nowotwór złośliwy trzustki rozpoczyna się w tkankach trzustki — narządu znajdującego się w jamie brzusznej, który leży za dolną częścią żołądka. Najczęstszy typ raka, który tworzy się w trzustce, zaczyna się w komórkach, które wyściełają przewody odprowadzające enzymy trawienne z trzustki (gruczolakorak przewodów trzustkowych).

Głównym czynnikiem nowotworu złośliwego trzustki jest palenie tytoniu. Kolejnym ważnym elementem jest otyłość i często wiążące się z tym duże spożycie tłuszczów nasyconych (tj. pochodzenia zwierzęcego – np. masło, smalec), czerwonego mięsa. Innymi czynnikami są nadużywanie alkoholu (bardzo często prowadzące do ostrego zapalenia trzustki) i cukrzyca.

Warto wspomnieć o innych czynnikach ryzyka, którymi są przewlekłe zapalenie trzustki, czynniki genetyczne (m.in. mutacja genu BRCA1, mutacja genu APC, związanego z rodzinną polipowatością jelita grubego, oraz mutacje genów współodpowiedzialnych za występowanie zespołu dziedzicznego raka jelita grubego niezwiązanego z polipowatością). Dotychczas nie udowodniono związku pomiędzy usunięciem pęcherzyka żółciowego (cholecystostomia) a zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka trzustki.

Na początku choroby niektórzy (ale nie wszyscy, co utrudnia i opóźnia rozpoznanie) chorzy uskarżają się na ogólne osłabienie, dyskomfort w górnej części brzucha, utratę apetytu, uczucie sytości przed zjedzeniem posiłku i wzdęcie brzucha. Dodatkowo może nastąpić zmiana zapachu stolca i trudności ze spłukiwaniem toalety (ze względu na tłuszczowy charakter stolca).

Do późnych objawów zaawansowanego raka trzustki należą:
– żółtaczka i świąd skóry,
– bóle brzucha lub pleców (charakterystyczne może być promieniowanie bólu od okolicy pępka obustronnie ku tyłowi do kręgosłupa – cześć chorych określa to uczucie jako uczucie „zaciskania” w okolicy piersiowego i lędźwiowego odcinka kręgosłupa).
– postępujące (często bardzo szybko) zmniejszanie się masy ciała.
– czasem inne objawy, takie jak cukrzyca (uważa się ją zarówno za jedną z możliwych przyczyn rozwoju raka trzustki, jak i za objaw tego nowotworu), zakrzepica żylna, wędrujące zakrzepowe zapalenie żył itp.

W diagnostyce chorych, u których podejrzewa się raka trzustki, typowo wykorzystuje się kilka badań:
– USG jamy brzusznej
– Tomografię komputerową jamy brzusznej z zastosowaniem dożylnego kontrastu
– Endosonografię trzustki
– Endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną (ECPW)
– Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI)
– Cholangiopankreatografię rezonansu magnetycznego (MRCP)

Ponieważ wyniki leczenia chirurgicznego nowotworów złośliwych trzustki są niezadowalające, podejmuje się próby zwiększenia skuteczności leczenia poprzez uzupełniające stosowanie radio- i chemioterapii (w różnych sekwencjach). Możliwe jest również, zastosowanie przedoperacyjnej chemioterapii celem zmniejszenia wielkości guza co może ułatwić lub w niektórych przypadkach umożliwić jego usunięcie.

Radioterapię można stosować zarówno w trakcie operacji (tzw. radioterapia śródoperacyjna – napromienianie przeprowadza się wówczas, gdy brzuch chorego jest otwarty), jak i po jej zakończeniu (radioterapia pooperacyjna, czyli adjuwantowa). Chemioterapię (z użyciem różnych leków) stosuje się zazwyczaj po operacji i napromienianiu.

Nie ma skutecznej metody zapobiegania nowotworom trzustki. Zdrowy styl życia, przede wszystkim niepalenie papierosów i nienadużywanie alkoholu, niedopuszczanie do otyłości, rekreacyjne uprawianie sportów i regularne ćwiczenia fizyczne, dieta bogata w warzywa i owoce, a uboga w czerwone, przetworzone mięso, mogą zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia i rozwoju raka trzustki.