Nowotwór złośliwy jamy nosowej i ucha środkowego

Nowotwory jamy nosowej i zatok obocznych nosa są nieprawidłowym i niepohamowanym rozrostem komórek nabłonka wyściełającego jamę i zatoki oboczne nosa. Guzy tej lokalizacji mają najczęściej postać raków, czyli nowotworów złośliwych (zaawansowanych). Dzieje się tak, ponieważ z powodu niecharakterystycznych objawów nowotworów (raka) nosa do rozpoznania dochodzi zwykle w stadium znacznego zaawansowania miejscowego, z naciekaniem struktur kostnych. Nowotwory jamy nosowej i zatok obocznych nosa charakteryzują się skłonnością do ekspansji miejscowej, przy niskiej zdolności do dawania przerzutów drogą naczyń chłonnych i krwionośnych.

Istotnym czynnikiem ryzyka raka nosa i zatok jest praca w destylarniach alkoholu izopropylowego, fabrykach tekstyliów i obuwia. Stwierdzono także związek pomiędzy infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) lub Epsteina-Barr (EBV), a rozwojem raka niezróżnicowanego i chłoniaków.

Podstawowym i najbardziej charakterystycznym objawem jest jednostronna niedrożność nosa, często przebiegająca z wydzieliną, a nawet podbarwiona krwią.
Dołączają się także niespecyficzne dolegliwości, jak parestezje twarzy, czyli przykre uczucie mrowienia, drętwienia lub zmiany temperatury po stronie zmiany oraz zaburzenia czucia.
Wzrost guza prowadzi do pojawienia się dolegliwości bólowych. W zależności od lokalizacji występują także inne objawy.
Guzy wywodzące się z dolnej ściany zatoki szczękowej często naciekają podniebienie, co w efekcie powoduje owrzodzenie i powstanie otworu łączącego zatokę i jamę ustną. Skutkuje to rozchwianiem i wypadaniem zębów, a w miejscu po jego usunięciu powstaje niegojące się owrzodzenie lub ziarnina. Czasami nowotwór nacieka też okoliczne mięśnie – żwacze i skrzydłowe, przez co u chorego występuje szczękościsk. Jeśli dochodzi do zajęcia nerwów, dolegliwości bólowe są bardzo intensywne.
Rozwój nowotworu w środkowej i górnej części zatoki rozrastając się, może powodować deformację policzka i nosa. Dodatkowo niejednokrotnie wzrasta w kierunku ściany oczodołu, przez co następuje wypchnięcie gałki ocznej, podwójne widzenie, łzawienie, aż w końcu – utrata wzroku. Nowotwory wywodzące się pierwotnie z zatoki sitowej, mogą również powodować objawy ze strony narządu wzroku.
Guz jamy nosowej natomiast może w niektórych przypadkach spowodować zamknięcie trąbki słuchowej. Jest to kanał łączący jamę bębenkową ucha środkowego z częścią górną gardła, służący do wyrównywania ciśnień po obu stronach błony bębenkowej. Skutkuje to gorszym przekazywaniem fali dźwiękowej do kolejnych struktur narządu słuchu, przez co upośledzeniem słuchu, a nawet całkowitą głuchotą. Nowotwory nosa często również powodują wysiękowe zapalenie ucha. Duży rozrost skutkuje deformacją kości nosa.

Rozpoznanie nowotworów we wczesnym stadium zaawansowania jest prawie niemożliwe, ponieważ ich objawy są mało specyficzne. Podstawą w diagnostyce raka nosa oraz zatok przynosowych jest wykonanie badania palpacyjnego przez lekarza (ocena układu chłonnego) oraz dokładne oglądanie z wziernikowaniem nosa i USG układu chłonnego szyi. Zmiany zlokalizowane wewnątrz przewodu nosowego mogą zostać wykryte za pomocą rynoskopii oraz badania endoskopowego. Natomiast za najważniejsze badanie uważa się biopsję, w trakcie której pobiera się materiał do badania histopatologicznego (niekiedy ten rodzaj badania poszerzony jest o diagnostykę immunohistochemiczną, gdzie wykryte zostają rzadko występujące guzy, np. czerniak). Ponadto wykonuje się tomografię komputerową, która ujawnia wszelkie ubytki i patologie w jamie nosowej i zatokach przynosowych.

Leczenie w przypadku raka nosa nie jest tak skuteczne jak w nowotworach o innym umiejscowieniu, ponieważ nowotwory nosa i zatok przynosowych rozwijają się w początkowym okresie w sposób utajony. W porę zauważone objawy wzrostu guza złośliwego stwarzają jednak szansę na skuteczne leczenie. Dlatego w razie pojawienia się któregokolwiek z wymienionych objawów należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza laryngologa.
Zwykle wykonuje się zabieg operacyjny z rekonstrukcją, a następnie uzupełniająco wdraża się radioterapię lub chemioterapię. Jest to standardowe postępowanie w przypadku złośliwych nowotworów.

Aby obniżyć ryzyko zachorowania na raka:
– rzuć palenie,
– unikaj dymu tytoniowego,
– pilnuj prawidłowej masy ciała,
– aktywnie spędzaj czas wolny,
– zdrowo się odżywiaj,
– ogranicz spożycie alkoholu,
– chroń się przed słońcem,
– chroń się przed działaniem substancji rakotwórczych w miejscu pracy.