Nieżyt nosa (katar)

Nieżyt nosa może być wywołany przez różne wirusy, natomiast najczęściej powodują go wirusy przeziębienia. Może być również wynikiem alergii, infekcji bakteryjnej lub innych czynników drażniących. W przypadku infekcyjnego nieżytu nosa, może on czasami prowadzić do zapalenia płuc, zarówno wirusowego, jak i bakteryjnego. Objawy nieżytu nosa obejmują katar, kichanie, przekrwienie, kapanie z nosa, kaszel i niewielką gorączkę.

Jest stanem najczęściej spowodowanym przez wirusy. Patogeny powodujące infekcje to adenowirusy, rhinowirusy, wirusy grypy i paragrypy oraz rzadziej inne. Nieżyt nosa może też być wywołany przez bakterie, np. Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis i Haemophilus influenzae, choć zazwyczaj stanowią one nadkażenie wcześniejszej infekcji wirusowej.

Mało charakterystycznym, choć najczęstszym objawem nieżytu nosa jest katar – początkowo wodnisty, w dalszej fazie choroby staje się gęstszy, co może utrudniać oddychanie przez nos. Dodatkowym utrudnieniem w prawidłowej wentylacji jamy nosa jest obrzęk błony śluzowej. Może być obecny kaszel, spowodowany podrażnieniem przez spływającą po tylnej ścianie gardła wydzielinę z nosa lub towarzyszącą infekcję gardła (również najczęściej powodowaną przez wirusy). Pacjenci skarżą się ponadto na bóle głowy lub objawy wirusowego zapalenie spojówek spowodowanego przez wirusy, takie jak zaczerwienienie, swędzenie, nadmierne łzawienie.

Rozpoznanie ustala się najczęściej na podstawie wywiadu (szczególnie dotyczącego środowiska pracy oraz warunków mieszkaniowych, a także okoliczności wystąpienia objawów) i badania otolaryngologicznego, ale na ogół polega na wykluczeniu innych chorób. W przypadku rynoskopii przedniej, czyli badania jamy nosa, widoczny jest znaczny obrzęk błony śluzowej. Konieczne może okazać się wykonanie testów alergicznych i innych dodatkowych badań diagnostycznych, takich jak np. morfologia krwi obwodowej.

Leczenie polega głównie na unikaniu czynników lub sytuacji wywołujących objawy. Nieraz niezbędna jest całkowita zmiana trybu życia, a niekiedy nawet zmiana zawodu. Wspomagająco stosuje się roztwory soli morskiej w rozpylaczu, a także leki przeciwhistaminowe albo glikokortykosteroidy donosowe, które łagodzą miejscowe objawy.

Ważna jest profilaktyka, czyli unikanie osób zmagających się z infekcją, częste mycie rąk, dbanie o dobrą odporność organizmu. Jeśli już dojdzie do nieżytu, należy dbać o drożność nosa, chociażby przez kontrolę wilgotności w mieszkaniu. Suche powietrze powoduje zaostrzenie objawów i utrudnia leczenie choroby.