Niestrawność

Niestrawność (dyspepsja) to częste zaburzenie charakteryzujące się nieprzyjemnym, często bolesnym uczuciem w żołądku, wynikającym z zaburzonego trawienia. Objawy obejmują pieczenie brzucha, wzdęcia, zgagę, nudności i wymioty. Występuje zwłaszcza po jedzeniu. Jest to uczucie dyskomfortu lub pieczenia w nadbrzuszu. Niestrawność może być spowodowana zbyt obfitym lub zbyt szybkim jedzeniem, spożywaniem pokarmów o wysokiej zawartości tłuszczu lub jedzeniem w stresie. Palenie tytoniu, picie zbyt dużej ilości alkoholu, stosowanie niektórych leków, a także zmęczenie i stres także mogą powodować lub pogarszać jej przebieg.

Przyczynami dyspepsji organicznej są określone choroby (choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, choroba refluksowa przełyku, rzadziej przewlekłe zapalenie trzustki czy dróg żółciowych, dyspepsja może też być objawem nowotworu, szczególnie raka żołądka). Dyspepsja bywa też działaniem niepożądanym niektórych leków przyjmowanych przewlekle, jak np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leków przeciwreumatycznych, preparatów żelaza i potasu, niekiedy antybiotyków.

Przyczyny dyspepsji czynnościowej nie są wyjaśnione. Przyjmuje się różne hipotezy (np. zaburzona kurczliwość pewnych odcinków przewodu pokarmowego, osłabiona reakcja przewodu pokarmowego na pewne bodźce zewnętrzne i inne).

Objawy dyspepsji (niestrawności) obejmują:
– uczucie pełności po posiłku – nieprzyjemne uczucie zalegania pokarmu w żołądku,
– wczesne uczucie sytości – uczucie przepełnienia żołądka występujące wkrótce po rozpoczęciu jedzenia, nieproporcjonalne do ilości spożytego pokarmu, które nie pozwala dokończyć posiłku,
– ból lub pieczenie w górnej części brzucha (powyżej pępka). Pieczenie to subiektywne, nieprzyjemne uczucie gorąca. Uczucie pieczenia ograniczone do nadbrzusza nie jest nazywane zgagą, jeśli nie promieniuje do klatki piersiowej w okolice mostka.
U niektórych osób z dyspepsją dolegliwości są uzależnione od rodzaju posiłków i czasu ich spożywania. Z reguły dolegliwości występują tylko w ciągu dnia, bardzo rzadko zaburzają sen nocny. Wypróżnienia są zwykle prawidłowe.

Pierwszym działaniem w celu zdiagnozowania dyspepsji jest przeprowadzenie wywiadu lekarskiego z pacjentem, w trakcie którego pozyskiwane są informacje na temat przyjmowanych leków oraz współistniejących chorób. Kolejnym działaniem jest wykonywane badanie endoskopowe przełyku, żołądka oraz dwunastnicy. Wykonywane powinno być w trybie pilnym, gdy pacjent szybko traci na wadze, skarży się na nocne bóle brzucha, ma anemię, kłopoty z przełykaniem czy krwawi z przewodu pokarmowego.

Innymi badania wykonywanymi w diagnostyce dyspepsji są:
– USG jamy brzusznej,
– badanie biochemiczne krwi,
– badanie morfologiczne krwi.

W przypadku dyspepsji czynnościowej nie ma jednolitego schematu leczenia. Natomiast w dyspepsji organicznej należy w pierwszej kolejności odstawić preparaty wywołujące dolegliwości oraz rozpocząć leczenie choroby wywołującej objawy niestrawności.

Najpopularniejsze sposoby leczenia dyspepsji to:
– modyfikacja stylu życia i sposobu odżywiania: zaprzestanie palenia tytoniu,
– unikanie pokarmów lub napojów, które wywołują lub nasilają objawy dyspepsji (np. pokarmów tłustych i ostro przyprawianych),
– częste i nieobfite posiłki – nie należy spożywać ich w pośpiechu,
– preparaty ziołowe – np. mięta, dziurawiec, siemię lniane – nie należy stosować rutynowo, lekarz może je zalecić jako postępowanie uzupełniające lub w razie nieskuteczności leków,
-psychoterapia.

Leczenie farmakologiczne opierające się na przyjmowaniu preparatów:
– osłaniających błonę śluzową żołądka,
-hamujących wydzielanie kwasu solnego np. omeprazol, ranitydyna, esomeprazol, pantoprazol,
– rozkurczowych (zwłaszcza, gdy objawem dominującym jest ból),
– prokinetycznych,
– przeciwdepresyjnych (w przypadku zaburzeń depresyjnych).

Dopóki nie znamy konkretnej przyczyny niestrawności, trudno jest zapobiegać w konkretny sposób. Pacjenci z niestrawnością powinni unikać pospiesznego jedzenia posiłków; przyjmowanie pokarmów należy rozpocząć po krótkim odpoczynku i np. wcześniejszym ogrzaniu się (gdy jesteśmy zmarznięci). Ponadto zaleca się spożywanie 3-4 posiłków dziennie, a ostatni z nich powinien mieć miejsce około trzy godziny przed snem. Istotne jest również unikanie ciężkostrawnych potraw, przygotowywanych w procesie smażenia. Dodatkowo dobre działanie wykazują preparaty ziołowe, np. mięta, siemię lniane czy dziurawiec.