Niedrożność jelit

Niedrożność jelit to zaburzenie podstawowej funkcji jelit, które prowadzi do zatrzymania pokarmu w przewodzie pokarmowym. W wyniku tego dochodzi do powstawania gazów, rozdęcia, a nawet zatrucia organizmu i śmierci.

Niedrożność jelit może być powodowana przez trzy różne mechanizmy. Najczęstszym z nich jest zadzierzgnięcie fragmentu jelita. Fragment jelita zostaje wówczas zaciśnięty przez otaczające tkanki, co utrudnia pasaż i ukrwienie jelita. Niedrożność tego typu najczęściej rozwija się z powodu pooperacyjnych lub pozapalnych zrostów wewnątrz jamy brzusznej. Kolejny rodzaj to niedrożność mechaniczna. Oznacza ona zatkanie światła przewodu pokarmowego. Najczęściej przeszkodą powodującą niedrożność jelit jest guz jelita lub sąsiednich narządów. Jeszcze innym rodzajem jest niedrożność porażenna, która polega na porażeniu motoryki jelit. Rozwija się ona głównie w przebiegu zapalenia otrzewnej. Przyczynami mogą być również inne stany nagłe w obrębie jamy brzusznej takie jak kolka nerkowa, skręt jądra, zapalenie trzustki i inne.

Niedrożność jelit objawia się typowo trzema grupami objawów: bólem brzucha, wymiotami, zatrzymaniem wiatrów i stolca.

W wypadku niedrożności zlokalizowanej nisko w przewodzie pokarmowym (np. w odbytnicy) dominującym objawem będzie ból brzucha (wywołany przez rozdęte jelito powyżej przeszkody mechanicznej) oraz zatrzymanie wiatrów i stolca, a wymioty dołączą się w późniejszym okresie, kiedy nastąpi znacznego stopnia wypełnienie całej długości jelita zalegającą treścią.

Podstawowym narzędziem pozwalającym na ustalenie rozpoznania niedrożności jelit jest wywiad oraz badanie. W znacznej części przypadków niedrożności już na podstawie wyników tych dwóch badań można będzie ustalić rozpoznanie. Pomocne są także badania dodatkowe, laboratoryjne krwi oraz RTG jamy brzusznej na stojąco.

Sposób leczenia niedrożności jelit jest zależny od przyczyny. Jeśli pacjent nie jest w stanie ciężkim i nie wymaga pilnej operacji, można podjąć próbę wykonania wlewki doodbytniczej (lewatywy) lub ręcznego wydobycia stolca. Najczęściej występująca niedrożność z zadzierzgnięcia z powodu obecności zrostów wymaga leczenia chirurgicznego. Zabieg polega na przecięciu zrostów i uwolnieniu pętli jelitowych. Zrosty mają jednak tendencję do nawracania i niejednokrotnie powodują one konieczność ponownej operacji. Leczenie wygląda podobnie w przypadku obecności przepukliny. W celu zapobiegania nawrotom przepukliny zabezpiecza się powłoki, używając specjalnych siatek.

Nie istnieje niestety żaden sposób pozwalający w pełni zabezpieczyć się przed wystąpieniem niedrożności jelit. Wynika to między innymi z mnogości chorób, w których przebiegu może dojść do wystąpienia tej choroby. Niemniej, istnieje kilka prostych zaleceń pozwalających na ograniczenie ryzyka wystąpienia tej niebezpiecznej choroby w przyszłości. Przede wszystkim w wypadku rozpoznania przepuklin powłok brzusznych (np. przepuklin pachwinowych, udowych, pępkowych lub pooperacyjnych), należy się poddać operacji korekcyjnej przepukliny. W ten sposób zlikwiduje się przepuklinę na etapie, kiedy jest jeszcze niewielka i znacznie zmniejszy się ryzyko wystąpienia uwięźnięcia pętli jelita w obrębie przepukliny w przyszłości. Innym działaniem ograniczającym ryzyko wystąpienia niedrożności jelit jest poddawanie się badaniom przesiewowym w kierunku raka jelita grubego. Wczesne wykrycie raka jelita grubego pozwala na skuteczne jego leczenie, a leczenie na etapie niedużego jeszcze guza pozwala z kolei na uniknięcie ryzyka zamknięcia światła jelita przez guz i w konsekwencji wystąpienia niedrożności jelita. Ponadto należy zwracać uwagę na wszystkie niepokojące objawy ze strony przewodu pokarmowego i w razie ich wystąpienia niezwłocznie komunikować je lekarzowi rodzinnemu, który przeprowadzi odpowiednią diagnostykę.