Niedokrwistość w przebiegu chorób przewlekłych

Niedokrwistość może towarzyszyć wielu różnym chorobom przewlekłym. Anemia może pojawić się w chorobie nowotworowej, chorobach autoimmunologicznych, chorobach zakaźnych, niewydolności nerek i wielu innych. Często mechanizmem, który powoduje niedokrwistość jest nadprodukcja hepcydyny przez wątrobę. Białko produkowane jest w stanie zapalnym i odpowiada za hamowanie uwalniania żelaza z komórek magazynujących. W wyniku tego procesu występuje niedobór żelaza mimo właściwej diety.

Niedokrwistość chorób przewlekłych towarzyszy chorobom przewlekłym. Mogą to być:
– zakażenia bakteryjne, pasożytnicze, grzybicze (np. gruźlica, przewlekłe zakażenie układu moczowego)
– nowotwory złośliwe
– choroby autoimmunologiczne (reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, układowe zapalenia naczyń)
– inne choroby przewlekłe: nieswoiste zapalenia jelit, niewydolność serca, niewydolność nerek, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
– otyłość.
Na skutek przewlekłego stanu zapalnego następuje zmniejszenie produkcji krwinek czerwonych w szpiku kostnym, a także dochodzi do skrócenia czasu ich przeżycia w organizmie. Podobny mechanizm powstawania niedokrwistości może występować u osób w starszym wieku.

Wspólne objawy wszystkich rodzajów niedokrwistości obejmują:
– osłabienie, łatwą męczliwość
– upośledzenie koncentracji i uwagi
– bóle, zawroty głowy
– kołatania serca, duszności
– bladość skóry i błony śluzowej wewnątrz jamy ustnej, spojówek.

Niedokrwistość chorób przewlekłych często ujawnia się kilka miesięcy po wystąpieniu choroby podstawowej, a w przypadku jej zaostrzeń anemia może również się pogłębiać. Tak więc objawy niedokrwistości nakładać się będą na objawy choroby przewlekłej rozpoznanej wcześniej. Występuje zależność między stopniem nasilenia niedokrwistości a ciężkością choroby podstawowej.

Podstawą w diagnozowaniu jest badanie krwi. Krwinki czerwone są prawidłowej wielkości (MCV w normie), rzadziej poniżej normy. Stężenie hemoglobiny w krwinkach czerwonych również zwykle jest prawidłowe (MCH, MCHC w normie). Z uwagi na zmniejszoną produkcję krwinek czerwonych w szpiku kostnym należy się spodziewać zmniejszonej liczby retikulocytów (tj. najmłodszych form krwinek czerwonych) we krwi.

W celu oceny obecności przewlekłego stanu zapalnego prowadzącego do wystąpienia niedokrwistości można ocenić takie parametry, jak OB (odczyn Biernackiego), których wartość często jest podwyższona. Podobnie stężenie białka C-reaktywnego (CRP) zwiększa się w przypadku infekcji.

W przypadku niedokrwistości chorób przewlekłych zasadnicze znaczenie ma prawidłowe leczenie choroby podstawowej. Jednak w niektórych przypadkach, np. u chorych z objawami niewydolności serca, dławicą piersiową, zaburzeniami czynności ośrodkowego układu nerwowego, a także w przypadku ciężkiej niedokrwistości, przetacza się preparaty krwi (KKCz – koncentrat krwinek czerwonych).

U części pacjentów, u których stwierdza się również niedobór żelaza, wskazane jest jego wyrównanie. U pacjentów w trakcie leczenia nowotworów złośliwych za pomocą chemioterapii można stosować leki stymulujące produkcję krwinek (tzw. leki stymulujące erytropoezę). Należą do nich erytropoetyna i darbepoetyna. Leki te stosuje się również w niedokrwistości w przebiegu przewlekłej choroby nerek.

Zapobieganie tego typu niedokrwistości obejmuje kontrolę i w miarę możliwości wyleczenie choroby podstawowej.