Niedoczynność przysadki

Niedoczynność przysadki jest rzadkim stanem, w którym przysadka mózgowa nie wytwarza wystarczającej ilości pewnych hormonów. Hormony pochodzące z przysadki mózgowej kontrolują funkcje innych gruczołów w  organizmie: tarczycy, nadnerczy, jajników i jąder. Przysadka mózgowa wytwarza również hormon wzrostu, który pomaga dzieciom rosnąć, ale może również wpływać na samopoczucie dorosłych, oraz hormon antydiuretyczny (ADH). Brak ADH powoduje pragnienie i zwiększone oddawanie moczu. Niedoczynność przysadki może rozwinąć się nagle, po operacji, urazie lub krwawieniu, lub bardzo powoli, w ciągu kilku miesięcy, a nawet kilku lat.

Niedoczynność przysadki może być spowodowana przez wiele czynników. Najczęściej przyczyny obejmują guzy w przysadce mózgowej lub w jej pobliżu, leczenie radiacyjne, operację przysadki mózgowej czy krwawienie w guzie przysadki. Inne przyczyny to urazy głowy, zmiany zapalne w mózgu, niektóre leki (np. kortykosteroidy w dużych dawkach), narkotyki, inne choroby (gruźlica, kiła), zespół Sheehana, wrodzone zaburzenia.

Objawy niedoczynności przysadki zazwyczaj pojawiają się powoli i nasilają się wraz z czasem. Symptomy różnią się w zależności od wieku, płci, przyczyny oraz niedoboru określonych hormonów.

Objawy najczęściej obejmują:
– ból brzucha, zmniejszony apetyt, nudności i wymioty, zaparcia;
– nadmierne pragnienie i oddawanie moczu;
– zmęczenie i osłabienie;
– anemię;
– ból i zawroty głowy;
– zwiększoną wrażliwość na zimno;
– utratę masy ciała;
– zaburzenia miesiączkowania;
– utratę włosów łonowych;
– brak laktacji;
– niepłodność;
– zaburzenia erekcji;
– problemy ze wzrostem u dzieci.

W celu zdiagnozowania choroby lekarz zleci wykonanie takich badań jak:
– badania laboratoryjne krwi, aby ocenić poziom hormonów;
– testy stymulacyjne, aby ocenić wydzielanie hormonów pod wpływem leków stymulujących;
– badania obrazowe np. rezonans magnetyczny przysadki, tomografia komputerowa, aby ustalić przyczynę zaburzeń;
– badania wzroku, aby ocenić czy wzrost guza przysadki upośledził wzrok.

Postępowanie terapeutyczne polega na leczeniu objawowym oraz przyczynowym. Leczenie substytucyjne opiera się na podawaniu pacjentom leków, które pomagają przywrócić normalny fizjologiczny poziom hormonów. U niektórych pacjentów terapia ta może być konieczna do końca życia. Hormonalne leki zastępcze mogą obejmować doustne kortykosteroidy, lewotyroksynę, hormony płciowe (preparaty testosteronu, estrogenu), hormon wzrostu. Leczenie substytucyjne należy ściśle kontrolować.
Leczenie przyczynowe może obejmować operacyjne usunięcie guzów przysadki lub inne metody leczenia chorób, które spowodowały niedoczynność przysadki.

Niestety nie da się zapobiec wszystkim potencjalnym czynnikom, które wywołują niedoczynność przysadki. Warto jednak zmniejszyć ryzyko przez takie działania jak: profilaktyczne szczepienia przeciwgruźlicze, skuteczne leczenie zakażeń, prowadzenie zdrowego trybu życia. Dzięki temu można zmniejszyć ryzyko groźnych chorób i powikłań zapalnych ze strony ośrodkowego układu nerwowego i tym samym wystąpienia niedoczynności przysadki.