Niedociśnienie tętnicze ortostatyczne

Niedociśnienie tętnicze ortostatyczne to znaczący spadek ciśnienia krwi po zmianie pozycji leżącej na stojącą. Definiuje się to jako spadek ciśnienia skurczowego o co najmniej 20 mmHg lub rozkurczowego o 10 mmHg w ciągu 3 minut od zmiany pozycji z leżącej na stojącą.

Fizjologiczne wartości ciśnienia krwi utrzymywane podczas pionizacji i pozycji stojącej są związane z działaniem szeregu mechanizmów adaptacyjnych. Najczęstszą przyczyną pojawienia się niedociśnienia tętniczego ortostatycznego jest hipowolemia będąca następstwem stosowania leków moczopędnych czy rozszerzających naczynia krwionośne. Dodatkowo nadciśnienie tętnicze, niewłaściwa praca baroreceptorów, odwodnienie, niektóre choroby serca (np. bradykardia), choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego (np. niewydolność nadnerczy, cukrzyca), choroby układu nerwowego (np. udar mózgu, choroba Parkinsona, encefalopatia Wernickego), nadmierne spożywanie alkoholu, długotrwałe unieruchomienie mogą przyczyniać się do niedociśnienia tętniczego ortostatycznego.

Nasilenie objawów może być różne — od lekkich do poważnych zaburzeń z towarzyszącą utratą przytomności. Główne objawy to zawroty głowy, omdlenia, niewyraźne widzenie, uczucie ciemności i mroczków przed oczami, bóle z tylu głowy i szyi, niepewne utrzymywanie się w pozycji stojącej i niemożność stania lub chodzenia.

Diagnostyka obejmuje szczegółowy wywiad lekarski z pacjentem, ocenę objawów klinicznych oraz takie badania jak:
– test pochyleniowy, który polega na pomiarze ciśnienie skurczowego oraz rozkurczowego, tętna oraz pracy serca (EKG) w trakcie przebywania w różnych pozycjach z wykorzystaniem lub bez wykorzystania prowokacji farmakologicznej;
– próba pionizacyjna to badanie, które polega na pomiarze ciśnienia tętniczego oraz tętna u pacjentów w pozycji leżącej, a następnie po pionizacji.

Postępowanie terapeutyczne polega na leczeniu zdiagnozowanej przyczyny dolegliwości oraz leczeniu objawowym. Leczenie niefarmakologiczne obejmuje takie działania jak np. uniesienie głowy o 10–15 cm podczas snu, picie odpowiedniej ilości płynów, dosalanie posiłków, noszenie pończoch uciskowych, unikanie długotrwałej i nagłej pionizacji, wykonywanie ćwiczeń aerobowych. Leczenie farmakologiczne może opierać się na skojarzonej terapii wielolekowej i obejmuje stosowanie takich leków jak np. fludrokortyzon lub midodrynę. Niekiedy wystarczy tylko skorygować pod kontrolą lekarza dawki przyjmowanych leków.

Niestety nie zawsze da się zapobiegać dolegliwości. W opanowaniu lub zapobieganiu objawom mogą pomóc takie działania jak uniesienie głowy o 10–15 cm podczas snu, picie odpowiedniej ilości płynów, dosalanie posiłków, noszenie pończoch uciskowych, unikanie długotrwałej i nagłej pionizacji, wykonywanie ćwiczeń aerobowych. W razie wystąpienia przewlekłych objawów zawsze należy skontaktować się z lekarzem.