Niedobór wapnia

Niedobór wapnia nazywany jest również hipokalcemią. Hipokalcemia oznacza zbyt małe (poniżej prawidłowego zakresu) stężenie wapnia we krwi, poniżej 2,25 mmol/l (9 mg/dl).

Niedobór wapnia może być spowodowany niedoborem parathormonu (PTH, hormonu wydzielanego przez przytarczyce). Może to nastąpić po chirurgicznym usunięciu przytarczyc (np. u osób po operacji tarczycy), gdy przytarczyce uległy zniszczeniu, np. po radioterapii szyi, w wyniku przerzutów nowotworowych lub innych chorób (np. choroby autoimmunologiczne, sarkoidoza, amyloidoza), u osób z niewydolnością nerek (zwykle leczonych dializami), z powodu zbyt dużego stężenia fosforu we krwi lub w wyniku przyjmowania leków (tzw. kalcymimetyki) hamujących czynność przytarczyc z powodu tzw. wtórnej nadczynności przytarczyc.

Inne możliwe przyczyny hipokalcemii obejmują:
– niedobór witaminy D (spowodowany np. zaburzeniami wchłaniania wskutek chorób jelit, wątroby lub trzustki albo przyjmowaniem niektórych leków, takich jak fenytoina, ketokonazol);
– zasadowicę (alkaloza) oddechową (powoduje zmniejszenie stężenia wapnia zjonizowanego we krwi);
– niektóre ostre i ciężkie choroby, np. ostre zapalenie trzustki, rozpad mięśni (tzw. rabdomioliza), rozpad guzów nowotworowych (po chemioterapii), wrodzoną niedoczynność przytarczyc lub brak przytarczyc.

Typowe objawy hipokalcemii to mrowienie wokół ust oraz w palcach dłoni i stóp. Mogą również wystąpić: problemy z zasypianiem, drżenie rąk, osłabienie kości i zębów, a także skłonność do łamliwości paznokci.

Hipokalcemię rozpoznaje się na podstawie oznaczenia stężenia wapnia we krwi. Stężenie wapnia całkowitego w surowicy zależy również od stężenia albuminy krwi, dlatego w celu dokładniejszej oceny zwykle oznacza się również stężenie albuminy i wylicza „korektę” stężenia wapnia całkowitego. Inny, lepszy sposób polega na oznaczeniu stężenia wapnia zjonizowanego w surowicy.

Leczenie hipokalcemii zawsze polega na usunięciu przyczyny, która do niej doprowadziła, oraz na podawaniu wapnia u chorych z objawami. W łagodnej przewlekłej hipokalcemii bez objawów wystarcza doustne przyjmowanie preparatu wapnia oraz witaminy D.

Gdy przyczyną objawów jest ostra hipokalcemia spowodowana zasadowicą oddechową w wyniku zbyt intensywnego oddychania spowodowanego napadem paniki lub emocjami, najpierw należy pomóc choremu opanować emocje. Pacjenta trzeba uspokoić oraz zapewnić o bezpieczeństwie. Objawy szybko miną, jeżeli będzie postępował według instrukcji i zacznie spokojnie, powoli oddychać.

U pacjentów narażonych na wystąpienie hipokalcemii (osoby z chorobami do niej prowadzącymi) należy w określonych przez lekarza odstępach czasu kontrolować stężenie wapnia we krwi, aby wcześnie wykryć ten stan, w stadium, gdy jest łagodny i jeszcze nie powoduje objawów.