Mukormykoza (Zygomycosis)

Mukormykoza (zygomycosis) to grzybica występująca u ludzi i zwierząt, wywołana przez dowolny grzyb z rzędu Mucorales (np. Absidia, Mucor, Rhizopus itp.). Istnieje wiele typów klinicznych związanych z zakażeniem ośrodkowego układu nerwowego, płuc, przewodu pokarmowego, skóry, oczodołów i zatok przynosowych. U ludzi występuje zwykle jako zakażenie oportunistyczne u pacjentów z przewlekłymi chorobami wyniszczającymi, zwłaszcza niekontrolowaną cukrzycą, lub osób otrzymujących leki immunosupresyjne. Cechą charakterystyczną tej grzybicy jest skłonność do naciekania śródbłonków, tworzenie się zakrzepów wewnątrznaczyniowych oraz martwica zajętych tkanek.

Istnieją pewne czynniki, które predysponują do rozwoju mukormykozy. Pierwsza grupa tych czynników związana jest ze stanami, powodującymi obniżenia odporności organizmu. Możemy tutaj zaliczyć:
– nieprawidłowo leczoną, niewyrównaną cukrzycę;
– obecność schorzeń nowotworowych;
– przeszczepienie komórek krwiotwórczych;
– neutropenię — czyli obniżoną ilość neutrocytów, należących do krwinek białych, które odgrywają bardzo istotną rolę w prawidłowym przebiegu procesów immunologicznych;
– monocytopenię — spadek liczby monocytów, które również należą do krwinek białych;
– leczenie immunosupresyjne;
– współistnienie zakażeń oportunistycznych — czyli takich, które typowo występują u osób z obniżoną odpornością — na przykład pacjentów z HIV;
– wyniszczenie, niedobory pierwiastków i witamin;
– przebycie choroby COVID-19.

Inne czynniki ryzyk rozwoju mukormykozy to przede wszystkim:
– przyjmowanie narkotyków, urazy, oparzenia — predysponuje do mukormykozy skóry;
– leczenie deferoksaminą — lek stosowany typowo przy nadmiarze żelaza w organizmie,
– spożywanie sfermentowanej owsianki, która zawiera zarodniki grzyba;
– picie napojów alkoholowych produkowanych z kukurydzy;
– stosowanie zanieczyszczonych zarodnikami roślin, ziół;
– stosowanie zanieczyszczonych zarodnikami narzędzi do badania jamy ustnej (zakażenia możliwe m.in. w stomatologii).

Objawy skórne, takie jak zaczerwienienie, obrzęk, pęcherze i wrzody lub czernienie tkanki skórnej, mogą wystąpić w dowolnej części ciała i mają tendencję do rozprzestrzeniania się. Schorzeniu mogą towarzyszyć gorączka i ból głowy, przekrwienie oraz ból nosa lub zatok, a także dolegliwości ze strony układu oddechowego – kaszel, duszności i ból w klatce piersiowej.

W odniesieniu do badania krwi — w morfologii krwi obwodowej można zauważyć leukocytozę, czyli wzrost liczby białych krwinek, jednak nie jest to objaw swoisty, bowiem typowo towarzyszy chorobom infekcyjnym.

Przy podejrzeniu mukormykozy zatokowo-mózgowej wykonuje się takie badania obrazowe, jak tomografia komputerowa z kontrastem albo rezonans magnetyczny (MR). Badania te pozwalają na ocenę zaawansowania procesów destrukcyjnych tkanek. Monitorowanie skuteczności zastosowanego leczenia również jest możliwe dzięki wykonywaniu badań obrazowych.

W przypadku podejrzenia i potwierdzenia tego schorzenia ważne jest jak najszybsze rozpoczęcie terapii. Typowo stosuje się:
– Amfoterycynę B — dożylnie, od razu należy zastosować pełną dawkę leku (5 —10 mg/kg/dobę). Substancja ta ma działanie przeciwgrzybicze, działa poprzez zmienianie przepuszczalności błony komórkowej grzybów, co powoduje wypływanie zawartości komórki i w następstwie jej śmierć.
– Pozakonazol, isawukonazol — są to substancje stosowane, jako leki alternatywne, gdy nie można zastosować amfoterycyny B.
– Isawukonazol — tę substancję przeciwgrzybiczą stosuje się w przypadku progresji choroby.

Mukormykoza powoduje martwicę tkanek, dlatego w wielu przypadkach konieczne jest leczenie chirurgiczne i wycięcie zmienionych martwiczo fragmentów. Leczenie tego schorzenia grzybiczego z pewnością nie jest łatwe, wymaga czasu oraz dużego doświadczenia lekarskiego.

Początkowo odbywa się to w warunkach szpitalnych. Czas leczenia jest indywidualny, zależny od stanu układu odpornościowego danego pacjenta, w niektórych sytuacjach terapia może trwać nawet kilka lat.

Nie są znane metody zapobiegania chorobie. Ważne jest ograniczenie narażenia na czynniki ryzyka powodujące chorobę.