Mikroskopowe zapalenie jelita grubego

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego to schorzenie o nieznanej przyczynie. Charakteryzuje się biegunką, przy jednoczesnym prawidłowym wyglądzie błony śluzowej jelita w badaniu kolonoskopowym. Zwykle występuje u osób starszych, tj. między 50.–70. rokiem życia.

Dokładna przyczyna choroby nie jest znana. Podejrzewa się, że mechanizm rozwoju choroby jest złożony. Badania wskazują na związek z przyjmowanymi lekami, takimi jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), inhibitory pompy protonowej (IPP), statyny, inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, akarboza.

Z mikroskopowym zapaleniem często współwystępują choroby autoimmunologiczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Hashimoto, zespół Sjögrena, miasthenia gravis, cukrzyca i celiakia, a w rzadkich przypadkach choroba Leśniowskiego i Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Palenie papierosów zwiększa 3–5 razy ryzyko zachorowania (u palaczy choroba występuje też o około 10 lat wcześniej niż u niepalących).

Głównym objawem mikroskopowego zapalenia jelita grubego jest wodnista biegunka bez domieszek krwi lub śluzu, pojawiająca się także w nocy. Mogą występować kolkowe bóle brzucha, wzdęcia, nagłe parcie na stolec, nietrzymanie kału, stolce tłuszczowe i – rzadko – zmniejszenie masy ciała, zazwyczaj niewielkie. Inne objawy ogólne, takie jak odwodnienie, utrata białka czy niedokrwistość, występują bardzo rzadko, jedynie z ciężkich przypadkach. Przebieg choroby jest zwykle łagodny, ze spontanicznymi remisjami (wycofaniem się objawów). Wynik próby głodowej jest dodatni (złagodzenie biegunki w okresie głodzenia). U części chorych objawy mikroskopowego zapalenia jelita grubego wystąpiły po przebyciu infekcji pokarmowej.

W przypadku podejrzenia mikroskopowego zapalenia jelita grubego lekarz kieruje pacjenta na badanie kolonoskopowe, w którym zwykle nie stwierdza się makroskopowo istotnych odchyleń. Kolonoskopia konieczna jest do pobrania materiału do badania pod mikroskopem. Do potwierdzenia rozpoznania mikroskopowego zapalenia jelita grubego konieczna jest ocena histologiczna wycinków pobranych z błony śluzowej. Istotne jest pobranie próbek głównie z prawej części jelita grubego, ponieważ właśnie tam umiejscowione są najczęściej zmiany mikroskopowe. W niektórych przypadkach stwierdza się również zmiany mikroskopowe w wycinkach pobranych z końcowego odcinka jelita cienkiego.

Konieczne jest wyeliminowanie potencjalnych przyczyn mikroskopowego zapalenia jelita grubego, zwłaszcza leków. Lekiem pierwszego wyboru jest budezonid. W łagodnej postaci choroby skuteczny bywa loperamid, a jeśli chorobie towarzyszy zaburzenie wchłaniania kwasów żółciowych – cholestyramina.

W przypadku nieskuteczności wymienionych leków lekarz może rozważyć terapię lekami biologicznymi (infliksymab, adalimumab, wedolizumab) lub immunosupresyjnymi (azatiopryna, 6-merkaptopuryna). W bardzo ciężkich przypadkach może być konieczny zabieg chirurgiczny.

W celu zapobiegania mikroskopowego zapalenia jelita grubego należy unikać potencjalnych czynników przyczynowych, zwłaszcza leków, których przyjmowanie można łączyć z wystąpieniem biegunki.