Miażdżyca tętnic kończyn

Miażdżyca tętnic kończyn to postępujące zwężanie i zatykanie tętnic kończyn z powodu odkładania się złogów tłuszczowych i innych substancji na ścianach naczyń krwionośnych. Może to prowadzić do ograniczonego przepływu krwi i objawów, takich jak ból, mrowienie, osłabienie lub owrzodzenia w kończynach.

Do zwężenia tętnic obwodowych w tym kończyn dochodzi w wyniku powstawania blaszek miażdżycowych – tworów powstałych na skutek gromadzenia się nadmiaru cholesterolu, wapnia i innych substancji w ścianach naczyń. Istnieje szereg czynników, które zwiększają ryzyko wystąpienia miażdżycy nóg, m.in.:
– palenie tytoniu;
– cukrzyca, otyłość (BMI powyżej 30);
– nadciśnienie tętnicze niekontrolowane lub źle kontrolowane (powyżej 140/90 mmHg);
– hipercholesterolemia
– wiek powyżej 50 lat, płeć męska;
– wysoki poziom homocysteiny.
Do rozwoju miażdżycy w nogach przyczynia się również obciążony wywiad rodzinny (występowanie wśród najbliższej rodziny choroby niedokrwiennej serca, zawału, udaru niedokrwiennego).

Początkowo miażdżyca kończyn może pozostawać bezobjawowa. W miarę narastania zwężenia pojawiają się pierwsze dolegliwości. Do objawów miażdżycy tętnic kończyn można zaliczyć:
– chromanie przestankowe – bolesne skurcze mięśni (najczęściej łydki) pojawiające się w wyniku aktywności fizycznej – wchodzenia po schodach, spaceru;
– osłabienie, drętwienie kończyn;
– obniżenie temperatury kończyny objętej miażdżycą, zmiana jej zabarwienia na sine;
– utrata włosów na chorej kończynie, wolniejszy przyrost paznokci;
– utrudnione gojenie się nawet drobnych urazów;
– przy wysoko umiejscowionym zwężeniu (choroba Leriche’a) – dodatkowo zaburzenia erekcji u mężczyzn.
Jeżeli chodzi o miażdżycę nóg, objawem pogłębiającego się problemu jest ból kończyn dolnych w spoczynku, który utrudnia sen.

Lekarz może przeprowadzić różne badania, takie jak: badanie tętnic, badanie ultrasonograficzne tętnic, angiografię, czy badania krwi w celu oceny poziomu cholesterolu i innych wskaźników.

Leczenie miażdżycy kończyn ma na celu redukcję dolegliwości bólowych oraz zahamowanie postępu choroby, w tym ryzyka chorób towarzyszących (zawał serca, udar mózgu). Można to osiągnąć, łącząc zmianę stylu życia z terapią lekową, a w niektórych przypadkach zabiegową. Podstawę stanowią leki na miażdżycę obniżające poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi, z grupy statyn, fibratów. Istotne jest utrzymywanie ciśnienia tętniczego w granicach normy, a zatem w przypadku nadciśnienia (powyżej 140/90 mmHg) regularne i sumienne przyjmowanie leków przeciwnadciśnieniowych.

W przypadku miażdżycy tętnic kończyn korzystne jest również przyjmowanie leków antyagregacyjnych, które zapobiegają tworzeniu się skrzepów w zwężonych naczyniach (takich jak kwas acetylosalicylowy lub klopidogrel).

W profilaktyce i leczeniu miażdżycy stosuje się dietę obejmującą zmniejszenie spożycia produktów zawierających nasycone kwasy tłuszczowe powodujące wzrost stężenia cholesterolu (zwłaszcza frakcji LDL) we krwi. Jednocześnie zaleca się większe spożycie produktów bogatych w wielonienasycone kwasy tłuszczowe (wskazane są w szczególności te z rodziny omega-3), które obniżają poziom cholesterolu. Ważne jest to, że nie należy redukować ilości tłuszczów – ok. 60% energii nadal powinno pochodzić z tego źródła (trzeba jednak zmienić ich jakość).