Malaria

Malaria (zimnica) to choroba pasożytnicza wywoływana u ludzi głównie przez cztery gatunki pierwotniaka rodzaju Plasmodium: Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium ovalae i Plasmodium malariae. Plasmodium falciparum jest najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem na kontynencie afrykańskim i najbardziej śmiercionośnym. Malaria występuje endemicznie w niektórych częściach Azji, Afryki, Ameryki Środkowej i Południowej, Oceanii i niektórych Wysp Karaibskich.

Za wywołanie malarii odpowiedzialne są pasożyty z rodzaju Plasmodium. Zarażony komar z rodzaju Anopheles poprzez ukąszenie człowieka transmituje mu pasożyta. Następnie pasożyty przemieszczają się do wątroby, gdzie dojrzewają. W kolejnym etapie pasożyty przenoszą się do krwiobiegu, infekując krwinki czerwone i powodując wystąpienie charakterystycznych objawów. W związku z tym, że pasożyty wpływają na erytrocyty, istnieje możliwość zarażenia się chorobą przez kontakt z zakażoną krwią.

Do charakterystycznych objawów malarii zalicza się: gorączkę, dreszcze, ogólne uczucie dyskomfortu, ból głowy, nudności, wymioty, biegunkę, zmęczenie, przyspieszone tętno, niedokrwistość. Zimnica u niektórych chorych cechuje się skrajnym wyczerpaniem organizmu związanym z napadami wysokiej gorączki, której towarzyszą dreszcze, pocenie się, anemia, wymioty, biegunka. Napady pojawiają się cyklicznie co 3 lub 4 dni. Pierwsze objawy ukazują się zwykle ok. 10-15 dni od zakażenia, ale zimnica może się ujawnić dopiero kilka miesięcy po zakażeniu.

W celu diagnozy malarii lekarz opiera się głównie na wywiadzie lekarskim z pacjentem, badaniach fizykalnych oraz przede wszystkim badaniach laboratoryjnych. Mikroskopowe badanie krwi potwierdza zarażenie i dodatkowo wskazuje gatunek zarodźca oraz nasilenie inwazji pasożytów. Wykonuje się analizę preparatu metodą grubej kropli krwi oraz metodą cienkiego rozmazu. Z morfologii krwi lekarz może wyczytać stężenie białych krwinek, niedokrwistość i małopłytkowość. Aby ocenić inne możliwe powikłania, lekarz może zlecić dodatkowe badania diagnostyczne.

Możliwe jest całkowite wyleczenie zimnicy. Rodzaj leku podawany choremu zależy od rodzaju malarii i miejsca zakażenia. Leczenie farmakologiczne obejmuje takie leki jak: chlorochina — obecnie rzadko stosowana ze względu na wykształconą oporność pasożyta, terapie skojarzone z artemizyniną (w skrócie ACT) – aktualnie rekomendowane przez WHO połączenie co najmniej dwóch leków, które działają na pasożyta malarii na różne sposoby. U niektórych chorych potrzebna jest intensywna terapia wspomagająca. W Polsce pacjenci z malarią hospitalizowani są w specjalistycznych ośrodkach zajmujących się medycyną tropikalną.

Malarii można zapobiegać. Podczas podróży do regionów strefy tropikalnej i subtropikalnej należy używać środków odstraszających owady, spać pod moskitierą, eliminować komary w pomieszczeniach środkami owadobójczymi, zakrywać całe ciało ubraniami. Można także zapobiegawczo stosować leki przeciwmalaryczne. Ważna jest świadomość istniejącego zagrożenia i szybkiej reakcji oraz rozpoczęcia leczenia w razie podejrzenia choroby. Od października 2021 roku przeprowadzone są szczepienia wśród dzieci zamieszkujących tereny o dużym ryzyku.