Insulinooporność

Insulinooporność to obniżona reakcja organizmu na insulinę (hormon regulujący poziom cukru we krwi). Największe ryzyko insulinooporności dotyka osób otyłych i z nadwagą. Schorzenie to może prowadzić do cukrzycy typu drugiego.

Głównymi i najważniejszymi przyczynami insulinooporności są nadwaga i otyłość, spowodowane nieodpowiednim stylem życia – za dużą ilością cukru i tłuszczu w diecie oraz brakiem aktywności fizycznej. Tkanka tłuszczowa trzewna (brzuszna) jest aktywnym narządem endokrynnym, który produkuje substancje hormonalne, takie jak leptyna, adiponektyna, rezystyna, a te powodują insulinooporność. Inne, poza nadwagą i otyłością, czynniki ryzyka insulinooporności to:
– mała aktywność fizyczna i siedzący tryb życia,
– błędy dietetyczne np. niejedzenie śniadań, nadmierne spożywanie tłuszczu, cukru, nieregularne jedzenie, zbyt rzadkie lub zbyt obfite posiłki,
– niektóre choroby endokrynologiczne z nadmiarem hormonów działających przeciwstawnie do insuliny np. zespół Cushinga, akromegalia, nadczynność tarczycy, hiperandrogenizm,
– przyjmowanie niektórych leków np. sterydów, antydepresantów, leków przeciwpsychotycznych,
– uwarunkowania genetyczne.

Insuliooporność często nie daje oznak, poza nadmiernym gromadzeniem się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha. Mogą jednak wystąpić trudności ze zredukowaniem masy ciała, pomimo stosowania diety i aktywności fizycznej.

Inne objawy insulinooporności to:
– duży apetyt;
– ochota na słodycze – nawet bezpośrednio po obfitym posiłku (niedobór glukozy w komórce);
– często współistnieje nadciśnienie tętnicze, zwiększony poziom kwasu moczowego oraz zaburzenia lipidowe, zwłaszcza hipertriglicerydemia;
– częste bóle głowy, zmęczenie i zaburzenia koncentracji, a nawet rozdrażnienie;
– senność w ciągu dnia i problemy z zasypianiem w nocy.

Metodą referencyjną oceny insulinooporności jest hiperinsulinemiczna euglikemiczna klamra metaboliczna, która ocenia w sposób bezpośredni zależne od insuliny zużycie glukozy w tkankach. Z powodu stopnia skomplikowania badania i czasochłonności wykonywana jest przede wszystkim w badaniach naukowych.

Szersze zastosowanie w praktyce klinicznej mają wskaźniki wyliczane na podstawie stężenia glukozy i insuliny w warunkach podstawowych, na czczo. Jednym z najprostszych do obliczenia wskaźników jest HOMA, który koreluje z wynikami klamry metabolicznej. Wartość współczynnika HOMA w warunkach fizjologicznych wynosi 1,0 (u osoby z prawidłową wrażliwością tkanek na insulinę). Natomiast za wynik, który umożliwia rozpoznanie insulinooporności, przyjmuje się wartość 2,5.

Leczenie insulinooporności przebiega podobnie jak w stanie przedcukrzycowym, który jest stanem pośrednim między IO a cukrzycą typu 2:
– regularne wykonywanie badań przesiewowych i wczesne rozpoznanie zaburzeń gospodarki węglowodanowej;
– zmiana stylu życia – głównie diety, ograniczenie spożywanych kalorii, właściwe bilansowanie posiłków;
– redukcja masy ciała;
– umiarkowana aktywność fizyczna minimum 150 minut tygodniowo;
– wdrożenie metforminy u osób poniżej 60 roku życia, przy BMI ≥35 kg/m2 oraz u kobiet po przebytej cukrzycy ciążowej (w samej ciąży jest przeciwwskazana);
– unikanie alkoholu, nikotyny oraz leków o działaniu diabetogennym – głównie sterydów.

Aby uwrażliwić komórki na insulinę, oprócz zmiany diety, należy wdrożyć aktywność fizyczną. Osoby z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej muszą się dużo ruszać, muszą dbać o rodzaj i ilość spożywanych węglowodanów oraz regularność posiłków.