Hiperglikemia

Hiperglikemią nazywamy stężenie glukozy w surowicy krwi przekraczające górną granicę normy (zakresu referencyjnego). Prawidłowy poziom glukozy w surowicy na czczo wynosi 3,9-5,5 mmol/L. Hiperglikemia (potocznie, choć nieprawidłowo: „wysoki cukier”) jest związana z zaburzeniem wydzielania lub działania insuliny i stanowi podstawę rozpoznania cukrzycy. Przewlekła hiperglikemia niesie ryzyko poważnych powikłań – prowadzi do uszkodzeń nerek, oczu, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.

Główną przyczyną hiperglikemii jest defekt wydzielania i/lub działania insuliny. Wyróżnia się kilka typów cukrzycy. Cukrzyca typu 1 w większości przypadków spowodowana jest autoimmunologicznym procesem prowadzącym do zniszczenia komórek β trzustki (to one wydzielają insulinę). W rozwoju choroby o podłożu autoimmunologicznym istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne, ale proces niszczenia komórek trzustki zwykle zostaje zapoczątkowany przez działanie czynników środowiskowych.
Najczęstszą postacią cukrzycy jest cukrzyca typu 2, w której decydującą rolę odgrywają czynniki środowiskowe – głównie otyłość i brak aktywności fizycznej. Cukrzyca typu 2 związana jest z narastającym upośledzeniem wydzielania insuliny wtórnym w stosunku do wzrastającej insulinooporności (czyli spadku wrażliwości tkanek na działanie insuliny).

Główne objawy hiperglikemii:
-wzmożone pragnienie,
-oddawanie dużych ilości moczu,
-uczucie senności, zmęczenia,
-uczucie suchości w jamie ustnej,
-złe samopoczucie, bóle głowy i zaburzenia koncentracji,
-problemy ze wzrokiem – niewyraźne widzenie, podobnie jak w zaćmie,
-problemy skórne w postaci suchości i świądu, złego gojenia się ran oraz stanów zapalnych narządów moczowo-płciowych,
-może pojawić się również zapach acetonu z ust, a nawet śpiączka.

W celu zdiagnozowania hiperglikemii wykonuje się oznaczenie glikemii przygodnej (oznaczonej o dowolnej porze, niezależnie od czasu spożycia ostatniego posiłku). Wynik powyżej 11,1 mmol/L stanowi podstawę do rozpoznania cukrzycy. W przypadku mniejszego stężenia glukozy lub braku typowych objawów wykonuje się oznaczenie glukozy na czczo (8-14 godzin od czasu ostatniego posiłku).

W razie nieprawidłowej glikemii na czczo wykonuje się doustny test tolerancji glukozy. Glikemia w 120 minutowym teście tolerancji glukozy prawidłowo wynosi- 7,8 mmol/L. Stężenie powyżej 11,1 mmol/L wskazuje na cukrzycę, a wynik pośredni – na nieprawidłową tolerancję glukozy. W diagnostyce lub monitorowaniu cukrzycy stosuje się także inne badania pomocnicze. Należą do nich np. hemoglobina glikowana, przeciwciała przeciwwyspowe czy stężenie peptydu C w surowicy krwi. Nie należy interpretować wyników „na własną rękę”.

W przypadku hiperglikemii należy możliwie najszybciej dążyć do tzw. wyrównania cukrzycy, czyli osiągnięcia jak najlepszych wartości glikemii. Należy:

-przyjmować leki przeciwcukrzycowe lub insulinę we właściwych dawkach i w odpowiednim czasie;
-spożywać posiłki w odpowiednich ilościach i o właściwych porach;
-pić dużo wody;
-często sprawdzać poziom glukozy we krwi i notować wyniki w dzienniczku samokontroli;
-prowadzić aktywny tryb życia i regularnie ćwiczyć.

W celu zapobiegania hiperglikemii należy:
-ustalić z lekarzem wartości docelowe stężeń glukozy we krwi i systematycznie je oznaczać, a także dodatkowo w razie złego samopoczucia przestrzegać zaleconego schematu leczenia, a w razie potrzeby modyfikować je według wskazówek przekazanych przez lekarza;
-być aktywnym fizycznie;
-stosować się do zasad odżywiania zalecanych dla chorych na cukrzycę.