Hipercholesterolemia

Hipercholesterolemia to inaczej zwiększone stężenie cholesterolu we krwi. Według wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego za nieprawidłowe uznaje się następujące stężenia:
– cholesterolu LDL ≥3,0 mmol/l (115 mg/dl),
– cholesterolu całkowitego ≥5,0 mmol/l (190 mg/dl).

Wyróżnia się hipercholesterolemię:
– pierwotną, której przyczyną jest defekt jednego genu (tak jest w przypadku hipercholesterolemii rodzinnej i rodzinnego defektu apolipoproteiny B100) lub wielu genów (hipercholesterolemia wielogenowa). Na ujawnienie się hipercholesterolemii wielogenowej wpływa również nieprawidłowa dieta;
– wtórną, będącą wynikiem stosowania leków (progestagenów, glikokortykosteroidów, inhibitorów proteaz stosowanych w leczeniu zakażenia HIV, tiazydowych leków moczopędnych, niektórych beta-blokerów) lub innych chorób, m.in.: niedoczynności tarczycy, zespołu nerczycowego, chorób wątroby przebiegających z cholestazą (zwiększenie stężenia kwasów żółciowych we krwi i tkankach).

Do objawów pierwotnej hipercholesterolemii można zaliczyć:
– Bóle dławicowe w klatce piersiowej – są one objawem choroby wieńcowej.
– Niedokrwienie narządów ciała – przez miażdżycę może dojść do niedostatecznego ukrwienia różnych części ciała, m.in. mózgu, dłoni, nóg, serca lub jelit. Konsekwencją takiego stanu może być udar, bóle kończyn, zawał serca lub krezki, co może doprowadzić do śmierci.
– Zapalenia i ból ścięgien – najczęściej ścięgien Achillesa.
– Kępki żółte – są złogami cholesterolu odkładającymi się pod skórą łokci, kolan, pośladków, ścięgien oraz w okolicach oczu.
– Rąbek starczy rogówki – jest to biała obwódka wokół tęczówki oka, która powstaje na skutek odkładania się lipidów.

Hipercholesterolemia wtórna jest zazwyczaj wykrywana przypadkowo podczas innych badań lub po poważnym incydencie sercowo-naczyniowym. Do takich powikłań należy zawał serca, udar mózgu, zapalenie trzustki czy niedokrwienie kończyn. Ta postać objawia się najczęściej dopiero w dorosłym życiu.

W celu oznaczenia lipidów zaleca się pobieranie krwi na czczo. W praktyce klinicznej bada się profil lipidowy (lipidogram) surowicy obejmujący stężenia TC (cholesterolu całkowitego), frakcji LDL („zły” cholesterol) i frakcji HDL (tak zwany „dobry” cholesterol), a także TG (triglicerydy). O hipercholesterolemii można mówić, jeśli poziom cholesterolu frakcji LDL we krwi przekracza u pacjenta 115 mg/dl (>3 mmol/l).

Leczenie hipercholesterolemii zaczyna się od oceny ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych. Jeśli jest niskie, stosuje się leczenie niefarmakologiczne w postaci prowadzenia zdrowego trybu życia. Zalecana jest także kontrola poziomu cholesterolu przynajmniej raz w roku.
Innego postępowania wymagają pacjenci z chorobą niedokrwienną serca, cukrzycą ze znacznym ryzykiem powikłań sercowo-naczyniowych oraz z nadciśnieniem. U takich pacjentów poza zmianą nawyków żywieniowych od razu wprowadza się leczenie farmakologiczne. W leczeniu hipercholesterolemii stosuje się następujące leki: statyny, żywice jonowymienne (leki wiążące kwasy żółciowe), ezetymib, fibraty, kwas nikotynowy i jego pochodne, inhibitory PCSK9.

W celu zapobiegania hipercholesterolemii konieczne jest przestrzeganie następujących zasad: zachowanie odpowiedniej aktywności fizycznej, eliminacja innych czynników ryzyka, jak palenie tytoniu, oraz stosowanie zasad zdrowej diety.