Gorączka Q

Gorączka Q to choroba zakaźna wywoływana przez bakterię Coxiella burnetii, która przenosi się na ludzi poprzez wdychanie zakażonych cząsteczek powietrza lub kontakt z płynami i odchodami zakażonych zwierząt. Charakterystyczne jest nagłe wystąpienie gorączki, poza tym pojawiają się bóle głowy, bóle mięśniowe i osłabienie.

Gorączka Q jest spotykana na całym świecie oprócz Nowej Zelandii. Do grupy ryzyka zaliczani są głównie hodowcy zwierząt, pracownicy rzeźni i weterynarze. Najwięcej chorych odnotowywanych jest we Francji, Holandii i Australii.

Najczęstsze drogi zakażenia u ludzi to:
– wdychane powietrze, w którym unoszą się komórki bakteryjne;
– ukąszenie przez zarażonego kleszcza;
– kontakt z materiałem biologicznym podczas poronień lub porodów u zwierząt;
– spożycie mleka i produktów mlecznych pochodzących od zainfekowanych osobników;
– rzadko: podczas porodu u zainfekowanej kobiety lub podczas transfuzji zakażonej krwi.

U wielu osób zakażonych gorączką Q, przebiega bezobjawowo, natomiast u pozostałych pacjentów obserwowane są poniższe symptomy.

W przypadku łagodnej postaci choroby:
– gorączka i dreszcze,
– kaszel i zapalenie płuc,
– bóle głowy i mięśni,
– zapalenie wątroby,
– zapalenie pęcherzyka żółciowego,
– wzrost aktywności transaminaz i fosfatazy zasadowej we krwi.

W przypadku ciężkiej postaci choroby:
– gorączka trwająca kilka tygodni,
– zapalenie płuc z niewydolnością oddechową,
– zapalenie wątroby,
– żółtaczka,
– marskość wątroby,
– biegunka i wymioty,
– zapalenie mięśnia sercowego,
– zapalenie osierdzia z wysiękiem w worku osierdziowym,
– wysypka skórna,
– zapalenie mózgu i opon mózgowych,
– śpiączka.

Do nietypowych manifestacji klinicznych należą: niedokrwistość hemolityczna, zapalenie trzustki oraz zapalenie tarczycy. Uwagę powinno zwrócić też przewlekłe zmęczenie, drżenie i bóle mięśni, szybkie męczenie się podczas wysiłku fizycznego, niewyraźne widzenie i powiększenie węzłów chłonnych. Jeśli do zakażenia dojdzie u kobiety ciężarnej, to niestety występuje ryzyko poronienia lub urodzenia dziecka z niską masą ciała.

Występuje wiele trudności diagnostycznych związanych z bakteriami Coxiella burnetti. Przede wszystkim nie rosną one na podłożach mikrobiologicznych, a jednie w zarodkach kurzych i liniach komórkowych. Izolacje patogenu muszą być przeprowadzane tylko w wysoce specjalistycznych laboratoriach, gdyż stanowią wyjątkowo zakaźny materiał biologiczny.

Rozpoznanie choroby u ludzi możliwe jest po wykonaniu:
– testów immunoenzymatycznych z wykorzystaniem specyficznych przeciwciał (ELISA),
-testów genetycznych na podstawie reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR),
-metod serologicznych, opartych między innymi na odczynie immunofluorescencji (IFA).

Ponadto w przypadku rozpoznania zakażeń u zwierząt możliwe jest wykonanie mikroskopowej analizy wybarwionego materiału biologicznego, np. fragmentu tkanki macicy po poronieniu.

Po rozpoznaniu choroby musi być wprowadzone długotrwałe leczenie. U pacjentów stosowane są antybiotyki, takie jak: doksycyklina, fluorochinolony, sulfonamidy. W przypadku przewlekłej postaci gorączki Q niezbędne jest kilkuletnie przyjmowanie doksycykliny z chinolonami.

Metody zapobiegania zakażeniu to:
– stosowanie środków chroniących przed wdychaniem skażonego kurzu i pyłu,
– niespożywanie potencjalnie skażonego pożywienia (np. niepasteryzowanego mleka),
– unikanie kontaktu z chorymi zwierzętami i ich wydalinami,
– unikanie ukąszeń kleszczy.