Gorączka plamista

Gorączka plamiasta to ostra, zakaźna, czasami śmiertelna choroba wywoływana przez riketsje, zwykle przenoszona przez kleszcze. Występuje tylko w północnej i południowej Ameryce. Charakteryzuje się nagłym początkiem z bólem głowy i dreszczami oraz gorączką trwającą około dwóch do trzech tygodni. Ponadto występuje wysypka skórna, która pojawia się często na kończynach i tułowiu około czwartego dnia choroby.

Gorączka plamista to grupa chorób wywołanych infekcją bakteryjną (riketsjami). Bakterie przenoszą kleszcze na całym świecie, dlatego końcowy człon nazwy zależy od położenia geograficznego. Rozróżnia się gorączkę plamistą śródziemnomorską w Europie, gorączkę plamistą orientalną w Azji, dur kleszczowy w Australii, gorączkę plamistą na Tasmanii, gorączkę plamistą Gór Skalistych w USA i gorączkę São Paulo w Brazylii.

Gorączka plamista ma charakterystyczne objawy. Przede wszystkim zakażeniu towarzyszy wysoka gorączka, dochodząca nawet do 40 stopni Celsjusza oraz widoczne zmiany na skórze, pod postacią plamistej lub grudkowatej wysypki, często z odczynem krwotocznym. Okres inkubacji choroby wynosi kilka dni do nawet dwóch tygodni, przy czym każda odmiana gorączki plamistej może dawać dodatkowe objawy. I tak np. w przypadku gorączki plamistej Gór Skalistych mogą też wystąpić bóle mięśni i głowy, dreszcze, wzmożone pocenie się. Z kolei przy gorączce plamistej śródziemnomorskiej dochodzi do pojawienia się czarnego strupa w miejscu ukąszenia przez kleszcza, czasem mogą wystąpić nudności i wymioty, powiększają się też węzły chłonne. Prawie wszystkim odmianom gorączki plamistej towarzyszy również złe samopoczucie, utrata apetytu i łaknienia.

Gorączka plamista jest łatwa do zdiagnozowania, gdy już wystąpi charakterystyczna wysypka na skórze. Pojawia się ona przede wszystkim na nogach, rękach, brzuchu i plecach. Chorobę można rozpoznać wcześniej na podstawie wywiadu lekarskiego, zwłaszcza jeśli pacjent wie, że został ukąszony przez kleszcza. Rozpoznanie można potwierdzić, badając krew chorego w poszukiwaniu DNA riketsji z wykorzystaniem metody PCR lub szukając specyficznych przeciwciał przeciwko riketsjom z użyciem testów serologicznych (np. immunofluorescencji bezpośredniej, ELISA czy Western blot).

Leczenie należy rozpocząć jak najszybciej, by zapobiec ewentualnym powikłaniom w postaci niewydolności nerek, niewydolności wątroby czy niewydolności serca. Ryzyko takie istnieje zwłaszcza w przypadku gorączki plamistej śródziemnomorskiej, która nieleczona może prowadzić w skrajnych przypadkach nawet do śmierci. W razie potwierdzenia diagnozy wdraża się leczenie w postaci antybiotykoterapii. Najczęściej stosuje się doksycyklinę, ciprofloksacynę lub chloramfenikol przez ok. 10-14 dni. Ponadto podaje się leki objawowe: przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, poprawiające krążenie itd.

Sposobem, aby uniknąć zachorowania na gorączkę plamistą, jest unikanie miejsc występowania kleszczy, które mogą być zarażone riketsjami. Nie zawsze jest to jednak możliwe, zwłaszcza że zamieszkują one tereny bardzo różnorodne, obfitujące w roślinność, czyli lasy, łąki, brzegi rzek i jezior. W miejscach występowania kleszczy należy zadbać o odpowiedni ubiór – trzeba założyć długie spodnie, bluzkę lub bluzę z długim rękawem, okrycie głowy. Warto też stosować preparaty odstraszające te pajęczaki. W przypadku zauważenia kleszcza na ciele trzeba jak najszybciej go usunąć. Wtedy jest szansa na uniknięcie zarażenia chorobami, które przenosi. Potem należy przez kilka dni obserwować reakcję organizmu i zgłosić się do lekarza, jeśli np. w miejscu ukąszenia pojawi się wysypka. Niestety na gorączkę plamistą nie ma szczepionki, dlatego tak ważne jest unikanie zakażenia, a jeśli nawet do niego dojdzie to jak najszybsze rozpoczęcie odpowiedniego leczenia.