Gonartroza

Gonartroza zwana jest inaczej zwyrodnieniem stawu kolanowego. Charakteryzuje się występowaniem zmian degeneracyjnych chrząstki stawowej, uszkodzeń błony maziowej oraz obecnością zwiększonej ilości płynu wewnątrz stawu. Dotyczy zwłaszcza osób starszych. Prowadzi do szybkiej eksploatacji kolana i powoduje ból podczas najprostszych czynności, takich jak wchodzenie i schodzenie po schodach, chodzenie, wstawanie z niskich pozycji.

Gonartroza zostaje zapoczątkowana przez wzrost syntezy kolagenu. Spowodowane jest to wzmożoną aktywnością procesów naprawczych z udziałem komórek zwanych chondrocytami. W konsekwencji zostaje zaburzona równowaga pomiędzy procesem syntezy i procesem niszczenia chrząstki stawowej – w większości przypadków gonartroza to wynik opisywanego zużycia, degeneracji chrząstki. U osób młodych zwyrodnienie stawu kolanowego może być rezultatem nagromadzonych mikrourazów, przedwczesnego zużycia i predyspozycji genetycznych.

Intensywność objawów gonartrozy jest uzależniona od zaawansowania schorzenia. Niekiedy początkowe stadia zwyrodnienia kolana mogą być bezobjawowe. Wraz z rozwojem choroby dochodzi do pojawiania się objawów w postaci:
– bólu kolana,
– ograniczenia zakresu ruchomości,
– obrzęku stawu,
– trudności z chodzeniem po schodach, bieganiem czy dynamiczną zmianą pozycji,
– osłabienia siły mięśni kolan,
– trzeszczenia, przeskakiwania i chrobotania w stawie podczas ruchu.

Diagnostyka gonartrozy rozpoczyna się od przeprowadzenia szczegółowego wywiadu z pacjentem w celu zidentyfikowania potencjalnej przyczyny schorzenia. Taki sposób postępowania jest także pomocny w diagnostyce różnicowej – przy wykluczeniu lub potwierdzeniu innych chorób o podobnej symptomatologii. Następnie dokonuje się badania przedmiotowego. Stosując szereg testów klinicznych, stara się uzyskać informację na temat mobilności, stabilności oraz ewentualnych nieprawidłowości związanych z funkcjonowaniem pozostałych struktur stawowych.

W dalszej kolejności diagnostyka zwyrodnienia stawów kolanowych obejmuje badania obrazowe. Wykorzystuje się tutaj zdjęcia rentgenowskie, ultrasonografię, rezonans magnetyczny kolana. Powszechnie wykorzystywana przez specjalistów jest także 5-stopniowa skala Kellgren-Lawrence, która pomaga sklasyfikować uszkodzenia zgodnie z poziomem zaawansowania.

Postępowanie zachowawcze w przypadku zwyrodnienia stawu kolanowego polega na odciążeniu stawu i rezygnacji z uprawiania sportu wiążącego się z dużym ryzykiem doznania kontuzji. Podstawą leczenia jest stosowanie środków farmakologicznych. Wykorzystuje się leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe w kolanie czy obustronna gonartroza często wymuszają zabieg operacyjny, dyskwalifikując z możliwości skutecznego leczenia w formie zachowawczej. Najczęstszą, skuteczną interwencją jest całkowita alloplastyka stawu.

W celu zapobiegania zachorowania na gonartrozę bardzo ważne jest poprawianie zakresu ruchomości stawów i ich funkcji. Szczególnie zaleca się ćwiczenia, które są łagodne dla stawów, takie jak aerobik wodny lub pływanie czy umiarkowana aktywność fizyczna, np. nordic walking.