Glejak

Glejaki to grupa nowotworów ośrodkowego układu nerwowego, które stanowią zdecydowaną większość nowotworów tego układu. Zdecydowanie częściej pojawiają się w mózgu niż w rdzeniu kręgowym. Mogą wywodzić się z różnych komórek układu nerwowego astrocytów, dendrocytów lub ependymocytów. Charakteryzują się lokalnym występowaniem i naciekowym charakterem wzrostu.

Glejaki można sklasyfikować w skali 4-stopniowej. Guzy stopnia I występują zazwyczaj u dzieci i wyróżniają się najlepszym rokowaniem. Stopnia II (wysoko zróżnicowany) są wolno rosnące i naciekowe o umiarkowanym rokowaniu. Występują także guzy stopnia III (anaplastyczne) i IV (wielopostaciowe).

Przyczyny glejaka nie są w pełni zrozumiane, ale wiąże się go z pewnymi czynnikami ryzyka. Zaliczają się do nich promieniowanie, szczególnie obszaru głowy, oraz niektóre genetyczne choroby, takie jak syndrom Li-Fraumeni czy nerwiakowłókniakowatość. Niektóre badania sugerują również, że biorą w tym udział mutacje genetyczne.

Objawy, jakie daje glejak mózgu, są uzależnione przede wszystkim od lokalizacji guza oraz jego wielkości. Można wyróżnić symptomy ogólne, które pojawiają się niemal za każdym razem i są spowodowane zwiększonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym. Są to:

– bóle i zawroty głowy,
– nudności i wymioty – szczególnie nasilone rano,
– trudności z koncentracją, zaburzenia pamięci, otępienie,
– zespół psychoorganiczny – osłabienie sprawności umysłowej,
– epizody padaczkowe,
-obrzęk mózgu.

Odrębną grupę stanowią objawy ogniskowe, które są specyficzne dla konkretnej lokalizacji guza. Wśród nich wymieniamy:

– zaburzenia czucia lub niedowład,
– zaburzenia mowy, słuchu i widzenia,
– objawy móżdżkowe, takie jak zaburzenia równowagi,
– uszkodzenie nerwów czaszkowych,
– ogniskowe napady padaczkowe.

Nowotwór mózgu najczęściej daje pierwsze objawy dopiero w zaawansowanym stadium. Może niepostrzeżenie rozwijać się latami, a także zajmować inne tkanki. Glejaka mózgu można rozpoznać na wynikach rezonansu magnetycznego z kontrastem i tomografii komputerowej. Często wykonuje się także badanie histopatologiczne, czyli laboratoryjny test komórek nowotworowych. Bardzo ważne jest również badanie przedmiotowe, które ma na celu ocenę ośrodkowego układu nerwowego. Wówczas lekarz sprawdza siłę mięśni chorego, czucie na ciele, słuch, wzrok i równowagę. Podstawowe zadania to dotknięcie nosa palcem, przejście po prostej linii czy śledzenie oczami ruchów wskaźnika.

Niezależnie od podtypu glejaka, zabieg chirurgiczny (resekcja lub biopsja stereotaktyczna/otwarta) stanowi niezbędny element leczenia każdego nowo rozpoznanego glejaka.

W przypadku gdy niemożliwe jest bezpieczne wykonanie operacji, głównie z powodu lokalizacji guza (np. położonego w obszarze niedostępnym chirurgicznie lub w miejscu niosącym duże ryzyko upośledzenia funkcji neurologicznych) lub złego stanu klinicznego pacjenta, można rozważyć przeprowadzenie biopsji stereotaktycznej lub otwartej w celu pobrania tkanki do postawienia rozpoznania. Biopsja stereotaktyczna jest mniej inwazyjną metodą uzyskania próbki tkanki, natomiast biopsja otwarta jest zabiegiem chirurgicznym pod znieczuleniem miejscowym lub ogólnym przeprowadzonym w celu pobrania tkanki potrzebnej do postawienia rozpoznania.

Leczenie pooperacyjne obejmuje głównie chemioterapię i/lub radioterapię. Jednakże zakres ich zastosowania jest różny w zależności podtypu glejaka.

Zapobieganie rozwojowi glejaka obecnie nie zostało opracowane, konieczne jest szybkie rozpoznanie choroby i podjęcie leczenia. Nie stanowi to jednak gwarancji w dobrym rokowaniu.