Dyspepsja

Dyspepsja to niekomfortowe, często bolesne uczucie w żołądku, wynikające z zaburzonego trawienia.

Przyczynami dyspepsji organicznej są określone choroby, takie jak: choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, choroba refluksowa przełyku, rzadziej przewlekłe zapalenie trzustki czy dróg żółciowych, nowotwór, szczególnie rak żołądka. Dyspepsja bywa też działaniem niepożądanym niektórych leków przyjmowanych przewlekle, jak np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leków przeciwreumatycznych, preparatów żelaza i potasu, niekiedy antybiotyków.

Przyczyny dyspepsji czynnościowej nie są wyjaśnione. Przyjmuje się różne hipotezy (np. zaburzona kurczliwość pewnych odcinków przewodu pokarmowego, osłabiona reakcja przewodu pokarmowego na pewne bodźce zewnętrzne i inne).

Objawy dyspepsji (niestrawności) obejmują:
– uczucie pełności po posiłku – nieprzyjemne uczucie zalegania pokarmu w żołądku;
– wczesne uczucie sytości – uczucie przepełnienia żołądka występujące wkrótce po rozpoczęciu jedzenia, nieproporcjonalne do ilości spożytego pokarmu, które nie pozwala dokończyć posiłku;
– ból lub pieczenie w górnej części brzucha (powyżej pępka) pieczenie to subiektywne, nieprzyjemne uczucie gorąca. Uczucie pieczenia ograniczone do nadbrzusza nie jest nazywane zgagą, jeśli nie promieniuje do klatki piersiowej w okolice mostka.

U niektórych osób z dyspepsją dolegliwości są uzależnione od rodzaju posiłków i czasu ich spożywania. Z reguły dolegliwości występują tylko w ciągu dnia, bardzo rzadko zaburzają sen nocny. Wypróżnienia są zwykle prawidłowe.

Pierwszym działaniem w celu zdiagnozowania dyspepsji jest przeprowadzenie wywiadu lekarskiego z pacjentem, w trakcie którego pozyskiwane są informacje na temat przyjmowanych leków oraz współistniejących chorób. Kolejnym działaniem jest wykonywane badanie endoskopowego przełyku, żołądka oraz dwunastnicy. Wykonywane powinno być w trybie pilnym, gdy pacjent szybko traci na wadze, uskarża się na nocne bóle brzucha, ma anemię, kłopoty z przełykaniem czy krwawi z przewodu pokarmowego.

Innymi badaniami wykonywanymi w diagnostyce dyspepsji są:
– USG jamy brzusznej,
– badanie biochemiczne krwi,
– badanie morfologiczne krwi.

W przypadku dyspepsji czynnościowej nie ma jednolitego schematu leczenia. Natomiast w dyspepsji organicznej należy w pierwszej kolejności odstawić preparaty wywołujące dolegliwości oraz rozpocząć leczenie choroby wywołującej objawy niestrawności.

Najpopularniejsze sposoby leczenia dyspepsji to:
– modyfikacja stylu życia i sposobu odżywiania;
– unikanie pokarmów lub napojów, które wywołują lub nasilają objawy dyspepsji (np. pokarmów tłustych i ostro przyprawianych);
– preparaty ziołowe – np. mięty, dziurawca, siemienia lnianego – nie należy stosować rutynowo, lekarz może je zalecić jako postępowanie uzupełniające lub w razie nieskuteczności leków;
– psychoterapia.

Leczenie farmakologiczne opiera się na przyjmowaniu preparatów:
– osłaniających błonę śluzową żołądka;
– hamujących wydzielanie kwasu solnego, np. omeprazol, ranitydyna, esomeprazol, pantoprazol;
– rozkurczowych (zwłaszcza gdy objawem dominującym jest ból);
– prokinetycznych;
– przeciwdepresyjnych (w przypadku zaburzeń depresyjnych).

Dopóki nie znamy konkretnej przyczyny dyspepsji, trudno jest zapobiegać jej w konkretny sposób. Pacjenci z niestrawnością powinni unikać pośpiesznego jedzenia posiłków, a przyjmowanie pokarmów należy rozpocząć po krótkim odpoczynku i np. wcześniejszym ogrzaniu się (gdy jesteśmy zmarznięci). Ponadto zaleca się spożywanie 3-4 posiłków dziennie, a ostatni z nich powinien mieć miejsce około trzech godzin przed snem. Istotne jest również unikanie ciężkostrawnych potraw, przygotowywanych w procesie smażenia. Dodatkowo dobre działanie wykazują leki ziołowe, np. mięta, siemię lniane czy dziurawiec.