Dysfonia

Dysfonia to zaburzenie charakteryzujące się szorstkim i zgrzytliwym głosem powstającym z krtani lub rozprzestrzeniającym się na krtań. Jest to objaw wtórny do infekcji krtani, nadużywania głosu, wdychania substancji drażniących, porażenia strun głosowych, polipów strun głosowych i nowotworów złośliwych powstających w krtani lub rozprzestrzeniających się na krtań.

Dysfonię organiczną powodują choroby krtani, zwłaszcza te, które obejmują fałdy głosowe. Zaburzenia głosu mogą wystąpić w: chorobach zapalnych krtani, wadach wrodzonych, stanach pourazowych, chorobach nowotworowych, guzkach głosowych, polipach, obrzękach, a także po operacjach i radioterapii. Zmiany organiczne mogą występować równolegle ze zmianami czynnościowymi.

W przypadku dysfonii czynnościowej nie obserwuje się zmian organicznych w krtani, nieprawidłowości dotyczą natomiast pracy mięśni krtani. Przyczyny dysfonii czynnościowej są różnorodne. Do najczęstszych należą: nieprawidłowa emisja głosu, zaburzenia hormonalne i elektrolitowe, działania niepożądane leków, choroby metaboliczne.

W przypadku dysfonii hiperfunkcyjnej oprócz nieprawidłowego głosu może dochodzić do bólu krtani, wysychania błony śluzowej gardła i krtani, uczucia wzmożonego napięcia mięśni podczas fonacji.
Dysfonia hipofunkcyjna charakteryzuje się osłabieniem siły głosu, koniecznością robienia częstych wydechów podczas mówienia, brakiem możliwości długotrwałego mówienia.

W dysfonii psychogennej spotykane są: zaburzenia barwy głosu, chrypka, objawy wegetatywne (zaczerwienienie skóry, wzmożona potliwość).

Afonia czynnościowa objawia się utratą dźwięczności głosu występującą nagle lub głos w ciągu kilku godzin staję się coraz mniej dźwięczny. Zaburzenie ma tak znaczne nasilenie, że chory nie jest w stanie wypowiedzieć słowa lub posługuję się tylko szeptem. Mogą występować również objawy wegetatywne podobnie jak w dysfonii psychogennej.

W diagnostyce dysfonii niezbędne są: dane z wywiadu, badanie laryngoskopowe, badanie stroboskopowe, ocena akustyczna głosu, testy percepcyjne oceniające głos. Czasami pomocna bywa diagnostyka radiologiczna i elektromiograficzna (badanie EMG).

Jeśli mamy do czynienia z dysfonią czynnościową lekarz nie stwierdza zmian organicznych. Trwająca jednak długo dysfonia czynnościowa może doprowadzić do powstania wtórnych zmian w krtani (guzki głosowe, obrzęki).

W trakcie leczenia dysfonii konieczne jest ograniczenie wysiłków głosowych. Leczenie dysfonii organicznej jest przede wszystkim przyczynowe. Natomiast w przypadku dysfonii czynnościowych, rehabilitacja głosu jest podstawowym sposobem leczenia. W terapii dysfonii czynnościowej niezwykle ważna jest prawidłowa emisja głosu (łączenie czynności oddychania, artykulacji, fonacji i używania rezonatorów). Jedną z podstawowych składowych prawidłowej emisji głosu jest oddychanie przeponowe. Ogromne znaczenie ma również uruchomienie i prawidłowe wykorzystanie rezonatorów (jama ustna, gardło, jama nosowa, zatoki przynosowe) podczas mówienia oraz właściwa postawa ciała. Odpowiednia emisja głosu nie powinna powodować uczucia nieprzyjemnego napięcia, zmęczenia, bólu. W dysfonii hiperfunkcyjnej konieczne jest ograniczenie wysiłków głosowych.

W profilaktyce przeciwko dysfonii dużą rolę odgrywa prawidłowa higiena głosu. Dużą rolę odgrywają ćwiczenia poprawiające emisję głosu. Należy również pamiętać o odpowiednim nawodnieniu. Podczas długich wypowiedzi/wykładów warto popijać wodę podczas mówienia. Dobrze jest zadbać o prawidłowe nawilżenie powietrza w mieszkaniu, w miejscu pracy. Zamiast prób „przekrzyczenia” hałasu można spróbować bardziej gestykulować, zbliżyć się do rozmówcy, zwrócić twarz w jego kierunku. Podczas rozmowy w pomieszczeniach spróbować odizolować się od hałasu, poprzez zamknięcie okien i drzwi.