Czyrak

Czyrak jest bakteryjnym zapaleniem mieszka włosowego, najczęściej wywoływanym przez gronkowca złocistego, natomiast czyrak gromadny to skupisko wielu czyraków, które położone są blisko siebie. Do wczesnych objawów rozwoju czyraka należą zaczerwienienie skóry i obrzęk.

Za zmiany chorobowe w przypadku czyraka odpowiedzialny jest gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), który wnika do mieszka włosowego z zewnątrz i wywołuje stan zapalny. Czynnikami predysponującymi do czyraka, a zwłaszcza jego form nawracających, są stany przebiegające z osłabieniem układu immunologicznego (zakażenie HIV, AIDS, przewlekłe leczenie glikokortykosteroidami lub leczenie immunosupresyjne), cukrzyca, choroby nerek, a także ogólne wyniszczenie. Czyraki mogą ponadto występować częściej u chorych na atopowe zapalenie skóry.

Czyrak zaczyna się jako zmiana rumieniowo-naciekowa w otoczeniu mieszka włosowego, z następowym powstaniem drobnego czerwono-fioletowego guzka. Guzek ten (średnio po około 4–6 dniach) przekształca się w krostę, która ulega martwicy i rozpadowi z wydzieleniem tzw. czopa martwiczego. Czyraki mają tendencję do samoczynnego opróżniania się z wytworzeniem kraterowatego ubytku skóry, po którego zagojeniu powstaje niewielka blizna. Może się zdarzyć, że nie dojdzie do pęknięcia czyraka i wytworzy się zagłębiona blizna. Obecność czyraków wiąże się z dużymi dolegliwościami bólowymi, które ustępują w momencie pęknięcia zmiany.

Rozpoznanie czyraków ustala się na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego. W uzasadnionych przypadkach (zwłaszcza jeśli są to zmiany mnogie, nawracające) przydatne może być badanie mikrobiologiczne wymazu pobranego ze zmian skórnych (z oceną wrażliwości na antybiotyki, tzw. antybiogramu), a także badanie w kierunku nosicielstwa gronkowca złocistego (wymaz z nosa). Obecność licznych, nawracających czyraków może być wskazaniem do diagnostyki w kierunku cukrzycy czy zaburzeń układu immunologicznego.

Leczenie czyraków polega na stosowaniu antybiotyków, zwykle doustnie (głównie są to antybiotyki z grupy penicylin i cefalosporyny). We wczesnej fazie, w celu sprowokowania szybszego uformowania się czopa martwiczego, terapia ta może być połączona z leczeniem miejscowym, które polega na stosowaniu okładów z ichtiolu lub maści ichtiolowej. W erze leczenia antybiotykami kwestia nacinania czyraków nadal jest kontrowersyjna, stosuje się ją w przypadku czyraka gromadnego. Nacięcie powoduje ustąpienie dolegliwości bólowych, przy czym należy je wykonywać w osłonie antybiotykowej (podczas podawania antybiotyku ogólnie).

W celu zmniejszenia ryzyka zachorowania wskazana jest dbałość o higienę osobistą i kontrola masy ciała oraz stężenia glukozy we krwi.