Częstoskurcz komorowy

Częstoskurcz komorowy (tachykardia) jest to szybkie bicie serca, zwykle z częstością powyżej 100 uderzeń na minutę u osób dorosłych. Tachykardia, której towarzyszy zaburzenie depolaryzacji serca (arytmia serca) nazywana jest tachyarytmią. Zaburzenie to jest zjawiskiem fizjologicznym, występującym jako naturalna reakcja na wysiłek fizyczny, silne emocje albo chwilowe odwodnienie organizmu.

Jedną z głównych przyczyn powstawania komorowych zaburzeń rytmu serca jest zawał mięśnia sercowego oraz stany związane z jego przewlekłym niedokrwieniem – na przykład w przebiegu choroby niedokrwiennej serca.

Do innych przyczyn częstoskurczu komorowego należą:

– kardiomiopatia rozstrzeniowa – poszerzenie prawej lub lewej komory serca oraz zaburzenie jego czynności skurczowej,
– kardiomiopatia przerostowa – pogrubienie mięśni komór serca,
– wypadanie płatka zastawki mitralnej (na przykład w przebiegu zespołu Barlowa),
– zaburzenia elektrolitowe (obniżone stężenie potasu, magnezu lub wapnia we krwi),
– stosowanie leków antyarytmicznych,
– zapalenie mięśnia sercowego,
– choroby genetyczne (zespół Brugadów)
Przyczyną częstoskurczu komorowego mogą być również blizny pozawałowe blokujące prawidłowy przepływ impulsu, a także uszkodzenia powstałe na skutek operacji kardiologicznych (np. w leczeniu zespołu Fallota).

Częstoskurcz komorowy daje charakterystyczne objawy. Zależne są one jednak od kilku czynników: częstotliwości, czasu trwania, przyczyny częstoskurczu oraz stanu serca. Jeśli częstoskurcze są krótkie oraz rzadkie, zazwyczaj mają charakter bezobjawowy. Jeśli jednak objawy wystąpią, to mamy do czynienia z kołataniem serca, osłabieniem, zmęczeniem oraz dusznościami. Charakterystyczne dla częstoskurczu komorowego są także tzw. mroczki przed oczami. Takie częstoskurcze mogą doprowadzić do wstrząsu kardiogennego. W skrajnych przypadkach mogą wywołać zatrzymanie akcji serca, co może skończyć się śmiercią.

Częstoskurcz komorowy rozpoznawany jest na podstawie badania EKG. Jeżeli występują w nim kolejno po sobie tak zwane pobudzenia komorowe z częstotliwością powyżej 100 uderzeń na minutę, możemy postawić rozpoznanie częstoskurczu komorowego.

Dodatkowymi cechami ułatwiającymi postawienie diagnozy jest brak załamków P w zapisie oraz czas trwania zespołów QRS powyżej 120 ms (tak zwane szerokie QRS).

Dzięki badaniu EKG częstoskurcz można też odpowiednio zaklasyfikować, jeżeli pobudzenia komorowe występują po sobie w liczbie mniej niż 3, takie zaburzenie rytmu nazywamy nietrwałym częstoskurczem komorowym (nsVT), przebiega on łagodniej. Natomiast jeżeli pojawią się kolejno co najmniej 3 pobudzenia komorowe, jest to trwały częstoskurcz komorowy (sVT).

Zdarza się, że arytmia ta jest wywoływana przez nadmierny wysiłek fizyczny, wtedy stwierdzić go można podczas próby wysiłkowej, czyli badania, w którym ocenia się zapis EKG podczas jazdy na rowerku stacjonarnym lub marszu na bieżni.

Rzadziej, gdy lekarz podejrzewa występowanie tych zaburzeń rytmu, a nie udaje się ich wychwycić w czasie badania EKG, konieczne jest wykonanie badania holterowskiego EKG, czyli zapisu czynności elektrycznej serca trwającego dobę.

Diagnostyka częstoskurczu komorowego nie powinna kończyć się na samym jego stwierdzeniu, należy wykonać szereg kolejnych badań, aby ustalić jego przyczynę.

W stanach nagłych, jeśli w czasie częstoskurczu komorowego tętno nie jest wyczuwalne, konieczne jest wykonanie natychmiastowej defibrylacji i prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej tak jak przy migotaniu komór.

Jeżeli tętno jest obecne, ale stan pacjenta jest poważny — jest on nieprzytomny lub niestabilny hemodynamicznie, konieczne jest wykonanie kardiowersji (wygląda ona podobnie jak defibrylacja, ale używa się mniejszej energii wyładowania).

Jeżeli osoba z częstoskurczem jest w stanie stabilnym, podaje się leki antyarytmiczne, które hamują częstoskurcz komorowy.

Jeżeli przyczyną są zaburzenia elektrolitowe lub zatrucia należy wdrożyć ich leczenie przyczynowe — podawać brakujące jony lub usuwać toksyny.

Jeśli jednak przyczyny nie udaje się usunąć lub pozostaje ona nieznana, konieczne jest wszczepienie ICD, czyli kardiowertera-defibrylatora. Jest to niewielkie urządzenie umieszczane pod skórą, którego zadaniem jest wykonanie defibrylacji lub kardiowersji w razie wystąpienia groźnego zaburzenia rytmu.

Ważne jest skonsultowanie się z lekarzem w celu ustalenia indywidualnego planu zapobiegania częstoskurczowi komorowemu. Może to obejmować unikanie czynników ryzyka, takich jak: palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, zażywanie niektórych leków. Regularne badanie serca i regularna aktywność fizyczna także może pomóc w zapobieganiu tej chorobie.