Brak owulacji

Brak owulacji jest to sytuacja, kiedy podczas cyklu menstruacyjnego z jajnika nie zostaje uwolniona komórka jajowa. Brak jajeczkowania to najczęściej efekt zaburzeń hormonalnych, wynikających z nieprawidłowości w obrębie narządów, które kontrolują przebieg cyklu menstruacyjnego, a mianowicie jajników, przysadki mózgowej i podwzgórza. W przypadku braku owulacji nadal może występować krwawienie, jednak jest ono zazwyczaj nieregularne i nieprawidłowe. Brak owulacji występuje dość często, czasami jest to fizjologiczne zjawisko (np. u dziewczyn po wystąpieniu pierwszej miesiączki), a zazwyczaj jest przyczyną niepłodności.

Wśród schorzeń odpowiedzialnych za cykle bezowulacyjne wymienia się:
-zespół policystycznych jajników (PCOS);
-zaburzenia czynności tarczycy;
-guzy i inne choroby przysadki;
-włókniaki, torbiele i guzy w jajnikach;
-hiperprolaktynemię;
-przedwczesne wygasanie czynności jajników;
-nadmiernie wysokie stężenie męskich hormonów płciowych (np. w przebiegu schorzeń nadnerczy).
Często zdarza się, że brak owulacji w cyklu miesiączkowym jest spowodowany nieprawidłową masą ciała – zarówno niedowaga, jak i nadwaga niekorzystnie wpływają na przebieg jajeczkowania. Nie bez znaczenia jest także długotrwały stres, nadmierny wysiłek fizyczny, zły stan zdrowia psychicznego (depresja, nerwica), stosowanie środków antykoncepcyjnych oraz niektórych leków psychotropowych, przeciwwymiotnych lub przeciwhistaminowych.

Zaobserwowanie braku owulacji wymaga świadomości ogólnych objawów owulacji i śledzenia cykli menstruacyjnych. Należy pamiętać, że wystąpienie krwawienia nie oznacza, że nastąpiła owulacja. Do objawów braku owulacji zalicza się: nieregularne miesiączki, bardzo obfite lub skąpe krwawienie, brak ochoty na współżycie w okolicach owulacji, brak bólu owulacyjnego, brak wzrostu temperatury podczas cyklu, brak zmiany gęstości i koloru śluzu.

Rozpoznanie opiera się na podstawie przeprowadzenia wywiadu lekarskiego z pacjentką, wykonania badań fizykalnych oraz badań laboratoryjnych.
W pobranej próbce krwi należy oznaczyć poziom progesteronu, estrogenu, hormonów tarczycy, prolaktyny, hormonów przysadki oraz testosteronu. Wykonywane jest także USG narządów miednicy mniejszej.

Postępowanie terapeutyczne zależy od zdiagnozowanej przyczyny braku owulacji oraz indywidualnych potrzeb pacjentki. W terapii wykorzystywane jest leczenie przyczynowe schorzeń wywołujących brak owulacji oraz terapię hormonalną, aby skorygować zaburzenia gospodarki hormonalnej. Stosowane są środki stymulujące wystąpienie owulacji np. cytrynian klomifenu. Niekiedy leczenie polega na zmianie stylu życia (np. redukcji stresu, zarządzaniu swoją wagą, zmniejszeniu intensywności ćwiczeń).

Nie są znane metody zapobiegania braku owulacji, ponieważ jest to często symptom różnych innych zaburzeń w organizmie. Warto jednak dbać o zdrowy styl życia, czyli właściwe zarządzenie stresem, regularną aktywność fizyczną, stosowanie zdrowej diety, dbanie o właściwą masę ciała.