Biegunka

1. Definicja i przyczyny biegunki.
Biegunka stanowi częsty problem zdrowotny związany z trawieniem, objawiający się częstymi, luźnymi lub wodnistymi stolcami. Przyczyn może być wiele, od zakażeń wirusowych czy bakteryjnych, przez spożycie nieodpowiedniej żywności, po przewlekłe stany zdrowotne jak choroba Crohna czy celiakia. Dodatkowo niektóre leki, w tym antybiotyki, mogą prowadzić do biegunek.

2. Rodzaje biegunki: ostra i przewlekła.
Biegunka może być kategoryzowana jako ostra lub przewlekła. Biegunka ostra, najczęściej spowodowana zakażeniem, zazwyczaj trwa kilka dni i ustępuje samoistnie. Natomiast przewlekła biegunka utrzymuje się przez co najmniej cztery tygodnie i może wskazywać na poważniejszy stan zdrowotny.

3. Symptomy i diagnoza biegunki.
Symptomy biegunki mogą obejmować częste oddawanie luźnych stolców, ból brzucha, nudności, wymioty i gorączkę. Diagnostyka może obejmować badanie stolca, testy krwi czy kolonoskopię, w zależności od podejrzanej przyczyny.

4. Leczenie i zarządzanie biegunką.
Leczenie biegunki może różnić się w zależności od jej przyczyny. Podstawą jest rehydratacja, czyli uzupełnianie straconych płynów i elektrolitów. Leki przeciw biegunce mogą być użyte w niektórych przypadkach. Czasem konieczna jest zmiana diety lub leczenie podstawowego schorzenia.

5. Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?
Jeśli biegunka trwa dłużej niż kilka dni, towarzyszy jej wysoka gorączka, silny ból brzucha, krew w stolcu lub objawy odwodnienia, a także gdy występuje utrata masy ciała, zaleca się konsultację z lekarzem. To mogą być oznaki poważniejszego problemu zdrowotnego.

Przyczyny biegunki są niezwykle różnorodne, dlatego należy zawsze zwracać uwagę, w jakim momencie pojawiła się ta dolegliwość i jakie objawy jej towarzyszą. Mogą mieć podłoże bakteryjne, wirusowe i psychosomatyczne (wynikające np. z silnego stresu). Pojawiają się w wyniku zakażenia, ale także na skutek działania skutków ubocznych określonych leków.

Do najpopularniejszych przyczyn biegunki należą:
-infekcje wirusowe (w tym zakażenie rotawirusami, czyli tzw. grypa żołądkowa),
-infekcje bakteryjne (Salmonella, Escherichia Coli),
-zatrucie endotoksynami bakteryjnymi (Staphylococcus),
-zatrucie substancjami chemicznymi (lekami, grzybami, rtęcią),
-zespół jelita drażliwego,
-stres,
-alergia,
-wahania hormonalne,
-zapalenie trzustki,
-zapalenie jelit,
-choroba Leśniowskiego-Crohna.

Głównym objawem biegunki jest luźny lub wodnisty stolec.

Inne objawy łagodnej biegunki mogą obejmować:
-wzdęcia lub skurcze brzucha.
-silna i pilna potrzeba wypróżnienia.
-nudności (rozstrój żołądka).

Jeśli pacjent ma ciężką biegunkę, może doświadczyć takich objawów jak:
-gorączka,
-utrata wagi,
-odwodnienie,
-silny ból brzucha,
-wymioty.

Ważne znaczenie ma prawidłowe zebranie wywiadów przez lekarza, gdyż czasem tylko na podstawie rozmowy z pacjentem można postawić trafną hipotezę diagnostyczną. Odnosi się to do biegunki czynnościowej, biegunki polekowej oraz alergii pokarmowych.

W diagnostyce przewlekłej biegunki konieczne są badania mikrobiologiczne, mikologiczne i parazytologiczne stolca. Niekiedy pomocne jest też jego badanie ogólne, uwzględniające dobową utratę tłuszczu. Przy nieprawidłowym wyniku tego badania należy podejrzewać zaawansowane choroby trzustki lub zespoły złego wchłaniania.

W przypadkach bardziej złożonych sięga się po badania endoskopowe przewodu pokarmowego: dolnego odcinka (kolonoskopia) lub górnego odcinka (gastroskopia), z oceną mikroskopową wycinków pobranych podczas tych badań z obszarów o zmienionym wyglądzie.

Przy przedłużającej się biegunce niezbędna jest pomoc lekarska, szczególnie gdy dochodzą takie objawy, jak gorączka, bóle brzucha, bolesne parcie, ogólne osłabienie, wymioty, znaczne rozluźnienie stolców, odwodnienie.

W przypadku biegunki poantybiotykowej zalecane jest nawadnianie i stosowanie probiotyków, uzupełniających florę bakteryjną jelit. Biegunka osmotyczna przejdzie po zastosowaniu głodówki, przy równoczesnym nawadnianiu.

Zakaźne biegunki o bardzo ostrym przebiegu, z gorączką i krwistymi stolcami, zwykle wymagają analizy mikrobiologicznej stolca – może być konieczne leczenie przyczynowe.

W przypadku zapobiegania biegunkom przede wszystkim ważne jest zachowanie zasad higieny osobistej – ręce należy myć zawsze po wyjściu z toalety, a także po przyjściu z dworu. Ważne jest także mycie owoców i warzyw oraz ograniczenie kontaktu z osobami zarażonymi bakteryjną bądź wirusową biegunką, a także częste wietrzenie mieszkania.