Beryloza

Beryloza to przewlekła choroba zawodowa spowodowana zatruciem berylem. Spowodowana jest przede wszystkim kontaktem z pyłem berylowym. Powoduje uszkodzenia układu oddechowego, głównie płuc, ale mogą występować także obrażenia skóry.

Przyczyną berylozy jest wdychanie pyłu metalicznego berylu lub jego związków. Narażenie na beryl ma miejsce w takich gałęziach przemysłu, jak przemysł metalowy (w tym zbrojeniowy), samochodowy, lotniczy, nuklearny, elektroniczny. Źródłem znacznego stopnia narażenia na beryl są tarcze hamulcowe samolotów bojowych (uwalnianie pyłu berylu w procesie ścierania tarcz) i zużyte samochodowe poduszki powietrzne (znaczna ekspozycja przy wymianie tych elementów).

Choroba może przebiegać bezobjawowo albo objawy narastają stopniowo. Najczęściej występują: kaszel, duszność, ograniczenie tolerancji wysiłku i dyskomfort w klatce piersiowej. Objawy tej choroby są łudząco podobne do objawów sarkoidozy, jednak z drobnymi odrębnościami. Ponieważ ziarniniaki (czyli guzki zapalne) powstają również w narządach innych niż płuca, mogą wystąpić zaburzenia ze strony, m.in. wątroby, ślinianek i serca. W berylozie jednak nigdy nie pojawiają się zmiany w układzie nerwowym.

Na początku lekarz zbiera wywiad dotyczący objawów, chorób towarzyszących, przyjmowanych leków i narażenia na niekorzystne czynniki środowiskowe (w pracy, gospodarstwie domowym). Następnie bada pacjenta. W razie podejrzenia berylozy lekarz zleca badania dodatkowe, do których należą RTG klatki piersiowej najczęściej poszerzone o badanie tomografii komputerowej wysokiej rozdzielczości badania czynnościowe płuc.

U każdego pacjenta, u którego podejrzewa się występowanie berylozy, lekarz zleca wykonanie bronchoskopii z pobraniem wycinka tkanki płucnej i płukaniem oskrzelowo-pęcherzykowym (BAL).

Leczenie berylozy polega głównie na przerwaniu narażenia na beryl. Leczenie farmakologiczne stosuje się dopiero w przypadku znacznego upośledzenia czynności płuc lub szybkiego jej pogarszania. Leczenie obejmuje stosowanie glikokortykosteroidów, zawsze zgodnie z zaleceniami lekarza. W przypadku wystąpienia istotnych działań niepożądanych terapii glikokortykosteroidami można rozważyć zastosowanie leków cytostatycznych lub biologicznych.

Profilaktyka uczulenia na beryl sprowadza się do przestrzegania odpowiednich norm higienicznych. Stężenie berylu w powietrzu w miejscu pracy nie powinno przekraczać 0,05 mg/m3 w ciągu 8 godzin pracy.