Alkaloza

Alkaloza, inaczej nazywana zasadowicą oddechową, jest to nadmierna zasadowość krwi spowodowana nadmiarem wodorowęglanów we krwi lub utratą kwasu z krwi (alkaloza metaboliczna), lub niskim poziomem dwutlenku węgla we krwi, który wynika z szybkiego lub głębokiego oddychania (alkaloza oddechowa).

Do powstania zasadowicy oddechowej prowadzi hiperwentylacja, czyli stan, w którym pacjent oddycha bardzo głęboko i szybko w stosunku do fizjologicznych oddechów. Jeżeli stan hiperwentylacji trwa dłużej, może dojść do rozwinięcia trwałych konsekwencji, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.

Obniżone stężenie parcjalne dwutlenku węgla spowodowane hiperwentylacją może być następstwem pobudzenia ośrodka oddechowego w pniu mózgu. Do czynników pobudzających ośrodek oddechowy zalicza się:

-podniecenie psychiczne – najczęstsza przyczyna hiperwentylacji, szczególnie charakterystyczna dla osób wpadających w panikę;
-ból;
-zimno;
-zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, choroby naczyniowe mózgu;
-zaburzenia psychiczne;
-wprowadzenie do organizmu alergenów i toksyn;
-niedotlenienie, które organizm chce wyrównać poprzez nasilenie oddychania;
-przyjmowanie leków, szczególnie salicylanów, a także teofiliny, metyloksantyny, aminofiliny, czy też progesteronu;
-ciąża;
-wstrząs septyczny spowodowany infekcją bakteriami Gram-ujemnymi.

Objawy zasadowicy oddechowej w dużej mierze zależą od wywołującej je przyczyny. Hiperwentylacja może być uznana zarówno za przyczynę, jak i następstwo pobudzenia ośrodka oddechowego w ośrodkowym układzie nerwowym. W wyniku zasadowicy może dojść do drętwienia wokół ust, bólu w klatce piersiowej, zawrotów głowy czy też do uczucia niemożności nabrania powietrza do płuc. Zmiana pH krwi prowadzi do związania się jonów wapnia z białkami osocza i do powstania tężyczki normokalcemicznej (utajonej).

Do postawienia diagnozy zasadowicy oddechowej potrzebne są:
-stwierdzenie stałego lub okresowego wzrostu pH krwi
powyżej 7,45;
-obniżenie stężenia parcjalnego dwutlenku węgla;
-prawidłowe lub zmniejszone stężenie anionów wodorowęglanowych.
Parametry te oceniane są w czasie badania gazometrycznego. Istotne są także obraz kliniczny i wywiad chorobowy.

Zasadowica oddechowa w pierwszej kolejności powinna być leczona przez usunięcie przyczyny, która ją spowodowała. W przypadkach, w których niemożliwe jest usunięcie przyczyny zasadowicy, zaleca się podanie mieszaniny oddechowej o zwiększonym stężeniu dwutlenku węgla, a w warunkach pozaszpitalnych – zalecenie pacjentowi oddychania przy użyciu torebki papierowej: wydychanie powietrza do worka, a następnie ponowne zaciągnięcie go do płuc sprawi, że będzie w nim niższa zawartość tlenu, a wyższa dwutlenku węgla.

U osób, u których nie występuje spadek stężenia tlenu we krwi, można podać dawki terapeutyczne leków uspokajających lub obniżających aktywność ośrodka oddechowego, takich jak barbiturany i benzodiazepiny.

W celu uniknięcia alkalozy należy pamiętać o przestrzeganiu prawidłowych zasad żywieniowych, co może uchronić je w przyszłości także przed zaburzeniami równowagi kwasowo-zasadowej.