Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry

Kontaktowe zapalenie skóry jest spowodowane alergicznym uczuleniem na różne substancje. Substancje te wywołują następnie reakcje zapalne w skórze osób, które nabyły na nie nadwrażliwość w wyniku wcześniejszej ekspozycji.

Przyczyny alergicznego kontaktowego zapalenia skóry (wyprysku kontaktowego):
-nikiel, np. biżuteria, wykończenia odzieży (zamki, guziki);
-chrom (metale, cement, skóra garbowana);
-kobalt (metale, cement);
-formaldehyd (odzież, lakier do paznokci, tworzywa sztuczne);
-substancje zapachowe (perfumy, olejki eteryczne, kosmetyki);
-balsam peruwiański (perfumy);
-konserwanty (podłoże leków stosowanych miejscowo, kosmetyki);
-przyśpieszacze wulkanizacji i przeciwutleniacze gumy (rękawiczki lateksowe, bielizna, buty, lycra, oleje techniczne);
-leki (neomycyna, benzokaina);
-barwniki (farby do włosów i tkanin);
-kalafonia (kleje, papier, pokosty);
-lanolina (kremy);
-monomery akrylu (cement ortopedyczny).

Czynniki ryzyka rozwoju alergicznego kontaktowego zapalenia skóry nie są znane, ale wydaje się, że duże znaczenie ma predyspozycja genetyczna.

Charakterystycznym objawem wyprysku kontaktowego jest silny świąd skóry na powierzchni, której tworzy się zaczerwienienie, łuszczące się grudki oraz pęcherzyki. Ważne jest to, że zmiany tworzą się w miejscu kontaktu z np. tkaniną czy tworzywem zawierającym uczulające chorego czynniki (np. pod paskiem czy biżuterią u chorego uczulonego na nikiel, na rękach u sprzątaczki używającej środków czyszczących, na policzkach w miejscu, na który nałożono kosmetyk, który uczulił chorego pod wpływem opalania). Czasem zmiany występują jednak na całej powierzchni ciała. Chorzy na KZS mogą odczuwać parzący ból lub pieczenie, zwłaszcza w razie kontaktu z substancją silnie drażniącą.

Skóra staje się pogrubiała, bardzo sucha, łuszczy się, wyraźnie zaznaczają się jej naturalne bruzdy (np. na nadgarstkach skóra może przypominać korę drzewa), skóra na dłoniach podeszwach niekiedy pęka, powodując ból.

Wyprysk kontaktowy rozpoznaje się na podstawie charakterystycznego obrazu zmian skórnych oraz ustalenia związku pomiędzy ich pojawianiem się a np. pracą zawodową.

Wyprysk kontaktowy może przypominać wyprysk atopowy (atopowe zapalenie skóry) i inne mylone z nim choroby skóry. Najważniejszym badaniem w rozpoznaniu wyprysku kontaktowego są tzw. testy płatkowe. Polegają one na nałożeniu na skórę pleców małych krążków bibułek nasączonych różnymi substancjami wywołujących wyprysk kontaktowy (zawartymi w np. kosmetykach, gumie, metalach, lekach, tworzywach sztucznych). Pojawienie się pod ich wpływem zaczerwienienia, grudek czy pęcherzyków może oznaczać uczulenia, na którąś z tych substancji.

Zasadnicze znaczenie ma wyeliminowanie kontaktu z alergenem lub czynnikiem drażniącym.

Podstawę leczenia przeciwzapalnego alergicznego kontaktowego zapalenia skóry stanowią glikokortykosteroidy stosowane miejscowo (np. w maści, kremie) zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni. Bardzo suche zmiany na dłoniach lub stopach w ostrym okresie zapalenia mogą wymagać stosowania glikokortykosteroidów pod opatrunkiem. Czasem lekarz może zalecić także stosowanie glikokortykosteroidów doustnie w ciężkich przypadkach ostrego zapalenia lub w przypadku zajęcia dużej powierzchni skóry.

W ostrym zapaleniu z pęcherzykami i wysiękiem (zbieraniem się płynu) oprócz glikokortykosteroidów stosuje się okłady ściągające – z samej wody, z 0,9-procentowym roztworem NaCl lub z octanowinianem glinu. Okłady wysuszają skórę i łagodzą świąd. Stosuje się je kilka razy dziennie – wilgotną bawełnianą tkaninę nakłada się na skórę i zmienia 1–4 razy co 15–30 min.

Ponieważ wyprysk zawodowy często powodują alergeny występujące w miejscu pracy czy podczas prac domowych, warto się zabezpieczać przed kontaktem z nimi za pomocą np. rękawiczek czy odzieży ochronnej.