Alergia

Alergia jest to nadmierna, nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego organizmu na występujące w środowisku substancje zwane alergenami, które u osób zdrowych nie wywołują żadnych oznak uczulenia.

Alergeny są zazwyczaj białkami wchodzącymi w skład komórek roślin lub zwierząt albo fragmentami substancji, takich jak niektóre leki czy lateks.
Alergeny najczęściej powodujące alergię są zawarte w:
-pyłkach roślin (np. drzew, traw, zarodniki pleśni);
-pokarmach (np. cytrusach, mleku krowim, jajach, rybach, orzechach);
-organizmach zwierząt (sierści kota czy psa, jadzie pszczół, roztoczach kurzu domowego).

Czynnik rozpoznany jako nieznany, nieprzyjazny dla układu odpornościowego organizmu może spowodować alergię.
Mogą to być substancje znajdujące się w powietrzu, takie jak pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, pierze, sierść zwierząt, wełna, pyły, zarodniki pleśni.

Alergię wywołują też pokarmy, najczęściej jaja kurze, mleko krowie, orzechy, zwłaszcza orzeszki ziemne, ryby i skorupiaki.

Przyczyną alergii mogą być też substancje chemiczne. Takimi środkami chemicznymi mogą być środki odkażające, m.in. chloramina, formaldehyd, tlenek etylenu, chloroheksyna, z którymi mają kontakt pracownicy ochrony zdrowia, pracujący w przemyśle chemicznym, rolnictwie, rybołówstwie.

Alergia może się pojawić także po zażyciu leków (alergia polekowa). Najczęściej uczulającymi lekami są antybiotyki (zwykle penicylina).

Objawy alergii mogą dotyczyć wielu układów i narządów. Mogą to być: łzawienie i świąd oczu, katar, wysypka (np. swędząca pokrzywka przypominająca bąble po poparzeniu pokrzywą), duszność, chrypka, biegunka. Ciężka, potencjalnie zagrażająca życiu, uogólniona lub ogólnoustrojowa reakcja nadwrażliwości to anafilaksja. Pierwsze zetknięcie organizmu z alergenem powoduje, że zaczyna on wytwarzać przeciwciała IgE i staje się gotowy do wyprodukowania dużej ilości immunoglobin odpornościowych. Przeciwciała mają zdolność rozpoznawania cząsteczek, które znajdują się w naszym organizmie, np. elementów pleśni obecnych w powietrzu. Odbierają ją jako cząsteczkę obcą i zagrażającą organizmowi i z tego powodu rozpoczynają proces ich niszczenia. Organizm chcąc bronić się przed inwazją negatywnych cząsteczek, ulega stanowi zapalnemu, objawiającemu się np. obrzękiem i wysypką.

Najczęstszą metodą diagnozy jest punktowy test skórny, polegający na naniesieniu na skórę zawiesiny z alergenami i następnie na nakłuwaniu jej, by czynniki dostały się do krwioobiegu. Można wykonać także testy z krwi, które określają miano swoistych przeciwciał IgE. W diagnozowaniu pomocne są wywiad lekarski, próby eliminacyjne i prowokacyjne. Różnego rodzaju alergie dla potwierdzenia wymagają najczęściej odmiennych metod diagnostycznych, które ustala lekarz.

Niemożliwe jest całkowite wyleczenie alergii, zwykle trwa ona do końca życia, niekiedy tylko objawy mogą ulec wygaszeniu. W sytuacji nasilenia objawów wprowadzane jest leczenie farmakologiczne, a chorym zaleca się unikanie kontaktu z alergenami (ważne, aby chory jak najwięcej wiedział o swojej chorobie, wówczas można uniknąć sytuacji niepotrzebnego narażenia na kontakt z substancją uczulającą). W celu wyleczenia alergii stosuje się także immunoterapię swoistą. Odczulanie to proces podawania szczepionek zawierających alergen w schemacie wzrastającego stężenia. Odczulanie ma na celu przede wszystkim zniesienie reakcji chorego na alergen oraz zapobieganie rozwinięcia astmy oskrzelowej.

W leczeniu zastosowanie znajdują również kortykosteroidy donosowe w postaci aerozolu oraz doustne inhalatory lub tabletki. Jako krople do nosa oraz aerozole stosuje się kromoglikany, które mają długotrwałe działanie. Natomiast u pacjentów z astmą oskrzelową doraźnie przyjmuje się inhalacje z grupy betamimetyków (krótko działających).

Do tej pory nie ustalono, w jaki sposób można uniknąć zachorowania na alergię. Na pewno nie powinno się palić w ciąży i po urodzeniu się dziecka, ponieważ zwiększa to ryzyko wystąpienia u niego alergii. Ochronny wpływ może mieć karmienie piersią niemowlęcia do 4.—6. miesiąca życia i ostrożne wprowadzanie do jego diety nowych pokarmów po 6. miesiącu życia. Wyniki badań nad zastosowaniem probiotyków (tzw. dobrych bakterii zawartych w produktach mlecznych) w diecie czy unikania kontaktu z alergenami zwierząt we wczesnym dzieciństwie (np. kota) jako metod zapobiegających alergii są sprzeczne.