Nitrogliceryna — co to jest?

Nitrogliceryna jest substancją, która w organizmie powoduje rozkurcz naczyń krwionośnych. Mechanizm działania nie jest do końca poznany, jednak uważa się, że swoje działanie zawdzięcza podaży tlenku azotu. Nitrogliceryna rozszerza żylne naczynia krwionośne, a w wysokich dawkach także i tętnice. Dzięki temu zmniejsza się obciążenie serca wywołane przez ciśnienie w naczyniach krwionośnych. Konsekwencją tego jest mniejsze zapotrzebowanie serca w tlen. Działanie nitrogliceryny na serce powoduje jego odciążenie w spoczynku i wysiłku [1].

Kiedy stosuje się nitroglicerynę?

Dzięki odciążeniu serca i zmniejszeniu jego zapotrzebowania na tlen nitrogliceryna stała się ratunkiem dla osób z niewydolnością serca w czasie ataków dławicy piersiowej. Atak taki polega na tym, że serce dostaje zbyt mało tlenu do swoich potrzeb, co wynika z jego niewydolności, wskutek czego pacjent odczuwa mocny ból w klatce piersiowej. Nitrogliceryna może przerwać ten atak.

Podanie nitrogliceryny w trakcie zawału serca powoduje zmniejszenie uszkodzeń mięśnia sercowego. Oprócz wyżej wymienionych wskazań lek podaje się w celu kontrolowanego obniżania ciśnienia tętniczego podczas zabiegów operacyjnych oraz u pacjentów z niewydolnością lewokomorową, czy przełomie nadciśnieniowym [1].

W jakiej formie występuje nitrogliceryna?

Leki zawierające nitroglicerynę są dostępne wyłącznie z przepisu lekarza. Są dostępne w 4 postaciach, które dobiera się bezpośrednio pod osobiste potrzeby pacjenta:

Nitrogliceryna pod język

Nitrogliceryna w postaci aerozolu o nazwie handlowej Nitromint ma za zadanie przerywanie napadów dławicy piersiowej, wspomaganie serca w nagłych atakach niewydolności lewokomorowej. Jest przyjmowana również bezpośrednio przed wysiłkiem fizycznym, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo występowania napadów dławicy piersiowej.

Nitromint należy zaaplikować bezpośrednio pod język, naciskając spust atomizera jeden raz. Jeśli w ciągu 5 minut objawy nie ustąpią, można zaaplikować lek ponownie. Maksymalnie jednorazowo można przyjąć 3 dawki. Jeśli dalej odczuwamy objawy, warto niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe [1].

Maść z nitrogliceryną

W aptece na receptę można dostać maść zawierającą nitroglicerynę pod nazwą Nitrocard. Stosuje się ją w celu zapobiegania występowania napadów dławicy piersiowej. Maść należy podać na skórę w okolicy serca. Jednorazowa dawka nitrogliceryny (2,6 mg) w maści jest przeliczana na około 0,5 cm wyciśniętego leku. Taką ilość należy rozprowadzić na powierzchni 2-5 cm skóry.

Maksymalna jednorazowa dawka to 10 mg nitrogliceryny, czyli około 2 cm maści. Warto pamiętać o stosowaniu rękawiczek ochronnych przy aplikacji leku, lub dokładnym umyciu dłoni. Lek zaczyna działać po 10-30 minutach i jest aktywny przez 4-6 godzin po podaniu [2].

Tabletki o przedłużonym uwalnianiu

Sustonit to nazwa handlowa leku zawierającego nitroglicerynę w tabletkach. Zdarza się, że niektórzy nauczeni podjęzykowym podawaniem kaptoprilu traktują Sustonit jako tabletkę pod język na serce. Jednak lek ten nie przerwie napadu dławicy piersiowej, ponieważ ma postać tabletek o przedłużonym uwalnianiu. Z tego też względu nie powinno się go stosować podjęzykowo, tym bardziej rozgryzać ani żuć. Tabletki stosujemy w dzień. Warto pamiętać o zasadzie, która odnosi się do każdego preparatu z nitrogliceryną, czyli niesymetrycznym podawaniu leku. Tabletki podajemy od 1 do 2 tabletek na dobę w odstępach 8-godzinnych, tak aby przerwa między podawaniem nie była identyczna.

Dzięki takiemu dawkowaniu zapobiegniemy wystąpieniu tachyfilaksji, czyli utraty wrażliwości na działanie leku [3].

Płyn do infuzji

Nitroglicerynę znajdziemy również w postaci płynu do infuzji pod nazwą Perlinganit. Jest stosowana głównie w leczeniu szpitalnym do kontrolowanego obniżenia ciśnienia tętniczego podczas zabiegów chirurgicznych oraz dla pacjentów z zawałem serca przebywających w szpitalu [4].

Czy nitrogliceryna jest na recepte?

W Polsce nitrogliceryna jest sprzedawana wyłącznie na receptę. Jest to lek, którego stosowanie powinno odbywać się pod kontrolą lekarza. Przed zastosowaniem leku, zawsze należy skonsultować się z lekarzem i uzyskać odpowiednią receptę.

Czy nitrogliceryna ma jakieś zamienniki bez recepty?

W Polsce bez recepty nie można dostać żadnego zamiennika nitrogliceryny ani substancji o zbliżonym działaniu. Związek tek silnie działa na układ krążenia i może być stosowany wyłącznie pod kontrolą lekarza.

Jakie skutki uboczne ma nitrogliceryna?

Nitrogliceryna może powodować pewne działania niepożądane, z których najczęściej występujące to bóle głowy, które mogą ustąpić po kilku dniach leczenia, oraz obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Inne możliwe skutki uboczne nitrogliceryny to między innymi: zawroty głowy, nudności, wymioty, omdlenia, zaczerwienienie twarzy, drętwienie kończyn, uczucie gorąca, nadmierne pocenie się czy zmęczenie. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepożądanych objawów należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Czy nitrogliceryna jest niebezpieczna?

Nitrogliceryna może być niebezpieczna, ale tylko w nieodpowiednich warunkach i dawkach.  Jednak stosowana w bezpiecznych dawkach i pod kontrolą lekarza zazwyczaj nie powoduje groźnych powikłań.