Czym są witaminy?

Każdy słyszał o witaminach i wie, że są one konieczne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Witaminy są związkami organicznymi mającymi kluczowy wpływ na wiele procesów zachodzących w organizmie. Muszą być dostarczane do organizmu wraz z pożywieniem lub suplementowane. Niedobory witamin określane są jako hipowitaminoza, a ich całkowity brak to awitaminoza. W takich przypadkach konieczna jest zmiana diety i dodanie do niej składników bogatych w brakujące witaminy lub suplementacja tychże witamin przy pomocy preparatów z apteki. Najczęściej są to tabletki i kapsułki, ale można je znaleźć również w postaci żelek, lizaków czy syropów. Coraz modniejsze staje się podawanie witamin w postaci kroplówek. Zwykle taki wlew trwa od 30 minut do nawet godziny [1].

Czym są kroplówki witaminowe?

Kroplówki witaminowe mogą różnić się między sobą składem i potencjalnym zastosowaniem. Takie wlewy mogą zawierać m.in. witaminy z grupy B, ale również witaminę C lub E oraz elektrolity np. magnez, sód, potas czy wapń. Są reklamowane jako doskonałe preparaty dla zdrowia, urody, odporności czy jako remedium przyspieszające regenerację po spożyciu alkoholu, czy przejściu Covid-19.

Wlewy takie były stosowane już od dłuższego czasu. Pierwsze doniesienia o ich użyciu przypisuje się lekarzowi Johnowi Myersowi z Baltimore. Podawał o mieszankę witamin B oraz C z wapniem i magnezem. Zachwalał on „koktajl Myersa” jako remedium na wiele chorób. Co ciekawe, ze względu na brak naukowych dowodów tej metody trafiła ona nawet na stronę internetową Quackwatch (zajmuje się zwalczaniem oszustw, mitów i błędów związanych ze zdrowiem).

Również w Polsce wlewy witaminowe są na cenzurowanym. Rzecznik Praw Pacjenta opublikował 13 stycznia 2022 roku stanowisko w sprawie naruszenia zbiorowych praw pacjenta związane ze stosowaniem wlewów witaminowych jako metod leczniczych o nieudowodnionej skuteczności. Wskazał on, że podawanie takich wlewów witaminowych bez wykonania badań potwierdzających wystąpienie deficytu witamin lub minerałów narusza zbiorowe prawa pacjentów do świadczeń zdrowotnych [2,3].

Kiedy warto stosować wlewy witaminowe?

Kroplówki witaminowe mogą być stosowane w poniższych sytuacjach:

• mogą być stosowane w celu uzupełnienia niedoboru witamin lub mikroelementów w organizmie;
• najczęściej dotyczy to ciężkich niedoborów lub gdy podanie doustne jest niemożliwe albo przeciwwskazane np. w przypadku zapalanie błony śluzowej żołądka;
• trzeba pamiętać,  że leczenie pacjentów poza wskazaniami rejestracyjnymi (off-label) jest możliwe, gdy skuteczność danej metody leczniczej została potwierdzona rzetelnymi danymi;
• w przypadku ciężkich zatruć alkoholowych lub odwodnienia organizmu można stosować wlewy zawierające m.in. glukozę i potas;
• nie można stosować  wlewów witaminowych jako alternatywy dla np. zleconej przez lekarza chemioterapii w przypadku nowotworów [1,2].

Kiedy wlewy witaminowe są przeciwwskazane?

Kroplówek witaminowych nie należy stosować w następujących przypadkach:

• uczulenie na którykolwiek składnik kroplówki;
• nieleczone nadciśnienie tętnicze lub ciężka niewydolność serca;
• problemy z nerkami, w tym niewydolność nerek;
• zmiany skórne w miejscu wkłucia;
• ciężka niewydolność wątroby;
• zaburzenia krzepnięcia lub terapia lekami przeciwkrzepliwymi np. kwasem acetylosalicylowym;
• ciąża i karmienie piersią [1,2].

Wlewy z witamin — jakie mogą mieć skutki uboczne?

Każde naruszenie ciągłości tkanek poprzez wkłucie dożylne może powodować działania niepożądane, takie jak np.:

• zapalenie żył powierzchniowych;
• krwiak;
• mechaniczne uszkodzenie naczyń i nerwów w miejscu wkłucia;
• zapalenie skóry i tkanki podskórnej;
• w bardzo rzadkich przypadkach może dojść do sepsy [1,2].

Oprócz skutków ubocznych powodowanych przez same witaminy lub minerały (najczęściej związane ze stosowaniem ich zbyt dużej ilości), mogą one wchodzić w interakcji z innymi przyjmowanymi lekami. Takie wlewy witaminowe najczęściej powodują interakcje lekowe z lekami przeciwdrgawkowymi, przeciwcukrzycowymi, estrogenami, fenytoiną czy kwasem acetylosalicylowym. Dodatkowo trzeba pamiętać, że witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A,D, E, K) kumulują się w organizmie, przez co mogą powodować efekty toksyczne [1,2].

Wlewy z witaminy C — do czego mogą prowadzić?

Zapotrzebowanie na witaminę C dla dorosłej osoby wynosi ok. 200 mg dziennie. Podczas wlewów z reguły dawka oscyluje w granicach 2000-4000 mg. Podawanie tak dużych dawek przez dłuższy czas może prowadzić do wstrząsu lub chorób nerek np. kamicy nerkowej. Na skutki uboczne wlewów witaminowych zawierających witaminę C szczególnie narażeni są pacjenci z niedokrwistością syderoblastyczną, cukrzycą, talasemią czy hemochromatozą [1,2].

Jak często można wykonywać kroplówki witaminowe?

Ze względu na potencjalne skutki uboczne oraz niepotwierdzone medycznie korzyści,  wlewy witaminowe nie powinny być stosowane „na życzenie”. Mogą one przynieść więcej szkód, niż pożytku, dlatego powinny być stosowane tylko i wyłącznie w przypadku wystąpienia wskazań i przeprowadzeniu badań. Ich częstotliwość powinna być wtedy ustalona w zależności od potrzeb danego pacjenta [1].

Podsumowanie

Zwolennicy kroplówek witaminowych wskazują, że dodają one energii, poprawiają odporność i kondycję organizmu. Należy jednak pamiętać, że stosowanie wlewów witaminowych bez odpowiednich wskazań (najczęściej dotyczy to braku badań) może nie tylko nie pomóc, co być wręcz groźne dla zdrowia. Dlatego należy je stosować tylko w przypadku pojawienia się odpowiednich wskazań lub gdy zastosowanie witamin doustnie jest, z różnych powodów, niemożliwe. Pod żadnym pozorem nie wolno ich stosować w zamian za terapię zleconą przez lekarza, np. zamiast chemioterapii w przypadku nowotworów.