Szpecące plamki na skórze to zmora wielu osób, ale głównie kobiet. Aż 70 % kobiet na świecie ma albo miało przebarwienia. W ankiecie przeprowadzonej trzy lata temu badano wpływ występowania przebarwień na samoocenę i jakość życia. Aż 104 osoby na 218, które wzięły udział w ankiecie, przyznały się do złego samopoczucia i spadku samooceny na skutek przebarwień. Powstają one na skutek zmian hormonalnych, po ekspozycji słonecznej, a także na skutek niewłaściwej pielęgnacji skóry lub pod wpływem niektórych leków i ziół.

Jak zapobiec przebarwieniom?

Najważniejsze to stwierdzić kiedy dokładnie pojawiły się zmiany i pod wpływem jakich czynników nasiliły się.  Warto pamiętać, że ciąża, w której zmienia się poziom hormonów, a także okres menopauzy są etapami w życiu,  w których przebarwienia pojawiają się najczęściej. Należy pamiętać wówczas o wzmożonej ochronie przeciwsłonecznej, nie tylko wtedy gdy korzystamy ze słońca, ale również gdy spacerujemy czy prowadzimy samochód. Dostępne są preparaty zawierające filtry przeciw promieniowaniu UVA i UVB.  Chronią one skórę przed nadmiernym i szkodliwym promieniowaniem, a także zmniejszają ryzyko nowotworzenia. Istotne jest nanoszenie tych preparatów kilkakrotnie w ciągu doby, gdy jesteśmy narażeni na długie przebywanie na słońcu, a także gdy zażywamy kąpieli morskich. Mimo, że na rynku dostępne są formuły wodoodporne, to powtarzanie aplikacji produktu jest bardzo ważne. Preparaty z filtrami przeznaczone do stosowania na skórę występują w wielu rodzajach. Mamy możliwość wyboru kremu, emulsji, balsamu, sztyftu z filtrem UVA i UVB.

W kosmetykach aptecznych i drogeryjnych występują również produkty, które oprócz nawilżania czy efektu korygującego (podkład, puder) zawierają również filtry przeciwsłoneczne. Kilkukrotna aplikacja różnych produktów (krem pod makijaż, podkład) z filtrami jest również pożądana, by jeszcze lepiej chronić skórę.

Należy pamiętać o szczególnej ochronie skóry niemowląt i dzieci, a także znamion i pieprzyków na ciele. Pod wpływem promieni słonecznych mogą się one zmienić i powiększać. Każde znamię, które nas niepokoi powinno być skonsultowane z lekarzem dermatologiem lub onkologiem.

Oprócz stosowania ochrony przeciwsłonecznej należy pamiętać o właściwej pielęgnacji skóry twarzy. Skóra niewłaściwie pielęgnowana, odwodniona, podrażniona lub ze stanem zapalnym jest bardziej podatna na wystąpienie przebarwień. Na takiej skórze przebarwienia są również bardziej widoczne.

Przebarwienia po lekach i suplementach

Droga do pięknej cery bez zmian pigmentacyjnych jest długa i żmudna. Przebarwienia powstają stosunkowo szybko, ale znikają powoli. Niemniej jednak należy zadbać o skórę i podjąć walkę z niedoskonałościami.  Na początku warto wykluczyć możliwą przyczynę zmian barwnikowych. Być może stosowane były lub są pewne substancje czy leki, lub zioła, które wywołały przebarwienia.

Niektóre antybiotyki (doksycyklina, amoksycylina, a także miejscowe leki złuszczające stosowane w leczeniu trądziku) mogą być przyczyną przebarwień. Podczas antybiotykoterapii unikajmy słońca i zabezpieczajmy się kremami z filtrem.  Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest brak ochrony przed słońcem w trakcie terapii przeciwtrądzikowej podczas stosowania izotretynoiny.  Niektóre z ziół również wykazują działanie fotouczulające (dziurawiec, rumianek, słonecznik, krwawnik, pokrzywa). Unikajmy zatem ich stosowania gdy borykamy się z przebarwieniami na skórze.  Hormonalna terapia zastępcza również sprzyjać może powstawaniu plam barwnikowych. Stosujemy wówczas kremy ochronne i unikajmy nadmiernej ekspozycji słonecznej.

Niektóre składniki kosmetyków do codziennej pielęgnacji skóry, szczególnie te które zawierają pochodne węglowodorów (wazelina, parafina, oleje mineralne) mogą w połączeniu z dużą dawką promieni słonecznych wpływać na pojawianie się przebarwień. Warto prześledzić składy na co dzień stosowanych kosmetyków i sprawdzić czy będą odpowiednie dla problematycznej cery.

Jak usunąć przebarwienia?

Do substancji rekomendowanych w leczeniu przebarwień zaliczamy kwasy organiczne zwane kwasami medycznymi: kwas mlekowy, tiokolowy, glikolowy, cytrynowy i stosunkowo na nowo odkryty w dermatologii estetycznej kwas traneksamowy, a także azelainowy, niacynamid, kwas kojowy, arbutynę i kwas kawowy.

Kwas glikolowy, mlekowy, cytrynowy wykazują działanie złuszczające. Niektóre z nich są inhibitorami tyrozynazy, czyli blokują odkładanie się barwnika w skórze.

Kwas traneksamowy

Kwas traneksamowy to syntetyczny aminokwas o działaniu przeciwkrwotocznym. Hamuje osoczowe, a także tkankowe aktywatory plazminogenu i hamuje przekształcenie plazminogenu w plazminę.  Stosowany jest w medycynie w hamowaniu różnych krwawień (krwiomocz, zmiany zwyrodnieniowe macicy, gruczolak prostaty), a także krwawień pojawiających się wyniku stosowania leków fibrynolitycznych.  W medycynie estetycznej jest stosowany w trądziku różowatym, atopowym zapaleniu skóry, teleangiektazjach, łuszczycy oraz w leczeniu przebarwień.  Jest on inhibitorem tyrozynazy-hamuje odkładanie się melaniny i tym samym zapobiega powstawaniu przebarwień i zmniejsza widoczność obecnych.  Cechuje go wysoka skuteczność i delikatność działania. Sprawdza się zatem w medycynie estetycznej po zabiegach oraz do stosowania na podrażnioną i delikatną skórę, a także w pielęgnacji cery z ubogą barierą hydrolipidową.

Kwas traneksamowy może być stosowany w produktach do codziennej pielęgnacji, a także w większym stężeniu podczas zabiegów w gabinetach medycyny estetycznej.  Częstym połączeniem w preparatach zabiegowych może być zastosowanie kwasu traneksamowego z kwasem azelainowym lub retinolem. (Sunew med + lub Sesderma Azelac RU).

Kwas kojowy

Kwas kojowy jest substancją wyizolowaną z gatunku grzyba Aspergillus z ziaren kukurydzy. Jest również, tak jak kwas traneksamowy, inhibitorem tyrozynazy, czyli zapobiega odkładaniu się melaniny, przez co zmniejsza powstawanie nowych przebarwień i redukuje istniejące.  Firmy dermokosmetyczne wykorzystują najczęściej kwas kojowy jako produkt uboczny fermentacji ryżu przy produkcji japońskiego trunku. Najczęściej  można go spotkać w mydłach, żelach myjących, tonikach bezalkoholowych i kremach na noc.  Jest skuteczny w leczeniu wielu rodzajów przebarwień: potrądzikowych, hormonalnych, posłonecznych i genetycznych.  Jest często stosowany gdy inne produkty (kwasy złuszczające) są nieskuteczne.

Oprócz działania depigmentacyjnego kwas kojowy świetnie się sprawdza w pielęgnacji skóry z pajączkami, poszarzała cerą dojrzałą, bliznami i nadmiernie opaloną skórą.  Nie należy się obawiać, że jego regularne stosowanie nadmiernie wybieli nam całą cerę, działa on bowiem tylko na przebarwienia, rozjaśniając je.  Stosując produkt z kwasem kojowym należy pamiętać aby nie stosować go dłużej niż osiem tygodni, gdyż może nadmiernie osłabić skórę i jej płaszcz hydrolipidowy.  Również gdy decydujemy się na jeden produkt na przykład krem na noc, nie stosujmy już toniku lub innego produktu o tym samym składzie, żeby nadmiernie nie osłabić cienkiej i delikatnej skóry.

Arbutyna

Arbutyna to glikozyd hydrochinonu, uznanego za niebezpieczny dla zdrowia człowieka. Hamuje on odkładanie się melaniny ale działa cytostatycznie, czyli hamuje namnażanie się melanocytów. Arbutyna jest natomiast naturalnym hydrochinonem pozyskiwanym z wyciągów roślinnych (z jagód borówki brusznicy, mącznicy lekarskiej, liści gruszy pospolitej i bergenii).  W przeciwieństwie do hydrochinonu nie działa cytostatycznie, a hamuje odkładanie się melaniny w skórze. Sprawdza się również w leczeniu blizn i zmian potrądzikowych i w wyrównywaniu kolorytu skóry.

Retinol

Retinol należy do retinoidów-pochodnych witaminy A. Jest znaną i cenioną substancją działającą zarówno przeciwstarzeniowo i niweluje niedoskonałości skóry (przebarwienia, nierówny koloryt, blizny po trądziku). Wykorzystywany jest też w leczeniu trądziku różowatego.  Skórę do retinolu należy przyzwyczajać stopniowo, a więc postępować ściśle ze wskazaniami dermatologa, najczęściej zaczynając od stężenia od 0.3 do 0.5 %.  Uczulenia na retinol zdarzają się rzadko, ale często pojawiają się podrażnienia. W przypadku ich wystąpienia należy zmniejszyć częstotliwość aplikacji i zastosować łagodzące produkty o działaniu nawilżającym.

Prawdziwy retinol to witamina A w czystej postaci i ta jest aktywnym składnikiem produktów dermokosmetycznych. Retinoidy widniejące na opakowaniach kosmetyków to związki syntetyczne o mniejszej sile działania. Dlatego też sprawdźmy skład kupowanych produktów lub poprośmy o pomoc w wyborze odpowiedniego dermokosmetyku farmaceutę. Skuteczność retinolu w zmniejszaniu przebarwień i hamowaniu tworzenia nowych jest potwierdzona w badaniach naukowych. Pamiętajmy o regularnym stosowaniu odpowiednich produktów i nie przerywaniu kuracji na własną rękę.  Walka z przebarwieniami z pomocą produktów zawierającymi retinol jest długa ale przynosi oczekiwane efekty. W połączeniu z zabiegami medycyny estetycznej (peelingi, laser) stosowanie retinolu daje długotrwałe efekty, również w zapobieganiu powstawaniu przebarwień.

Na retinol powinny zwrócić uwagę kobiety w ciąży, gdyż długotrwałe stosowanie wysokich stężeń retinolu jest przeciwwskazane ze względu na możliwość działania teratogennego. Retinol zawiera seria Reti Age marki Sesderma

Witamina C

Witamina C (kwas askorbinowy) jest znaną ze swojego działania substancją stosowaną od długiego czasu w dermatologii. Jest naturalnym wymiataczem wolnych rodników, czyli działa antyoksydacyjnie, przyczyniając się do zmniejszenia skutków stresu oksydacyjnego.  Oprócz działania odmładzającego regularnie stosowana powoduje rozjaśnienie skóry.  Bierze udział w syntezie kolagenu, dzięki któremu skóra jest jędrna i sprężysta. Jest również inhibitorem melanogenezy, czyli hamuje produkcję barwnika i zapobiega powstawaniu zmian pigmentacyjnych. Warto tu wspomnieć o jej gojących właściwościach oraz o możliwości aktywowania ceramidów, które poprawiają nawilżenie i odżywienie skóry i wpływają na jej odporność na szkodliwe czynniki środowiska.  Wzmacnia również naczynia krwionośne i wpływa na ich uszczelnienie, dlatego też zyskuje popularność w leczeniu trądziku różowatego i teleangiektazji. Działa również przeciwobrzękowo, co wykorzystuje się ukojeniu skóry po zabiegach dermatologicznych.

Witamina C w połączeniu z filtrami UVA i UVB wzmacnia ich efekty przeciwstarzeniowe i chroni skórę przed poparzeniem. Jednakże długotrwałe jej stosowanie w przypadku skóry tłustej i mieszanej aktywuje sebocyty, co sprzyja zaostrzeniu się zmian trądzikowych. U osób z cerą tłustą i skłonną do wyprysków powinna być stosowana  ostrożnie.  Leczenie przebarwień produktami z witaminą C jest dłuższe tak jak w przypadku retinolu, ale daje dobre efekty. Należy pamiętać jednak o niestosowaniu więcej niż jednego produktu , który ją zawiera. Nadmierne stosowanie antyutleniacza w postaci witaminy C może spowodować nadmierne rozjaśnienie i mikrouszkodzenia skóry.

Podsumowanie   

Obok produktów zawierających substancje zmniejszające tworzenie się i odkładanie melaniny mamy możliwość skorzystania z lasera, peelingów chemicznych oraz mezoterapii mikroigłowej w gabinecie dermokosmetycznym. Połączenie tych metod walki z przebarwieniami daje bardzo dobre efekty i poprawia wygląd skóry.

Najważniejsza jest jednak profilaktyka, czyli unikanie nadmiernego promieniowania słonecznego, niektórych suplementów diety i ziół, po to by cieszyć się promienną i zdrową cerą.