Zapalenie zatok w ciąży — skąd się bierze?

Zatoki odgrywają ważną rolę w organizmie człowieka — oczyszczają, nawilżają i ogrzewają powietrze, które wdychamy. Co więcej, chronią mózgoczaszkę i oczodoły, zapewniając asekurację mechaniczno-termiczną. Posiadamy cztery pary zatok, wśród których możemy wymienić część szczękową, sitową, czołową, a także klinową. Każda z nich łączy się z jamą nosową – dzięki temu wydzielina produkowana przez błonę śluzową może wydostawać się na zewnątrz. Jak nietrudno się domyśleć, owe połączenie ułatwia również swobodne przedostawanie się powietrza do wnętrza zatok. 

W przypadku zapalenia zatok dochodzi natomiast do obrzęku błony śluzowej. Mamy tu do czynienia z efektem domina: stan zapalny błony śluzowej powoduje blokadę połączenia z jamą nosową i brak możliwości usuwania wydzieliny. To z kolei sprawia, że wydzielina gromadzi się wewnątrz zatok, powodując uczucie zatkanego nosa*, bóle głowy (szczególnie przy jej pochylaniu), spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, kaszel, a niekiedy także upośledzenie węchu. Czasami pojawia się również gorączka, a jeśli infekcja dotyczy zatok szczękowych, może wywoływać nieprzyjemny zapach z ust i ból zębów [1, 2].

Zapalenie zatok — wirusowe czy bakteryjne?

W przypadku ostrego zapalenia zatok przynosowych mamy najczęściej do czynienia z infekcją wirusową wywołaną m.in. przez adenowirusy, rinowirusy, wirusy RS lub koronawirusy. W większości przypadków choroba ustępuje w ciągu kilka dni, co oznacza, że ma charakter samoograniczający się. Jeżeli jednak objawy utrzymują się, a infekcja trwa dłużej niż 7-10 dni może to świadczyć o nadkażeniu bakteryjnym. Możliwe, że w takiej sytuacji lekarz prowadzący zadecyduje o wdrożeniu kuracji antybiotykowej (Czytaj także: Czy w ciąży można przyjmować antybiotyk?).

Jeśli natomiast stan zapalny trwa ponad 3 miesiące, możemy mówić o przewlekłym zapaleniu zatok.

Jak leczyć zapalenie zatok w ciąży?

W przypadku zapalenia zatok w ciąży wybór preparatów jest bardzo ograniczony. W większości przypadków brak jest informacji na temat bezpieczeństwa stosowania produktu przez przyszłą mamę. Z tego powodu odpowiedni dobór produktu powinien być skonsultowany z lekarzem, który zdiagnozuje infekcję oraz ukierunkuje leczenie. Jest to bardzo ważne z perspektywy prawidłowego przebiegu ciąży.

Jakie domowe sposoby można stosować?

Istnieje kilka sposobów mogących złagodzić objawy stanu zapalnego zatok. Jednym z nich jest wykonywanie inhalacji z soli fizjologicznej (Gilbert NaCl 0,9%, Nebu-Dose 0,9%), które wspomogą oczyszczanie nosa i zatok z zalegającej wydzieliny. Oprócz standardowego roztworu chlorku sodu można również sięgnąć po preparat wzbogacony dodatkiem kwasu hialuronowego (Nebu-Dose Hyaluronic 0,9%). Dzięki temu skuteczniej nawilżymy błonę śluzową dróg oddechowych, ograniczymy chrypkę i suchość gardła. Uwaga na produkty zawierające stężony roztwór chlorku sodu (np. Nebu-Dose Hipertonic 3%, Nebu Dose Plus) – mogą one wywołać skurcz oskrzeli i kaszel (!). 

Ważne jest utrzymanie odpowiedniej higieny nosa. W tym celu sięgnijmy po roztwory soli morskiej w aerozolu (np. Marimer, Disnemar). Na rynku dostępne są także preparaty zawierające sól morską z  dodatkiem składnika nawilżającego (Puri-nasin z glicerolem), ektoiny (Ectimer) oraz flawonoidów i olejków eterycznych (Fitonasal 2Act). Proces oczyszczania zatok mogą również wspomóc irygacje z soli fizjologicznej. W aptekach dostępne są kompletne zestawy do płukania nosa i zatok zawierające irygator oraz saszetki z chlorkiem sodu (Irigasin, Fixsin) oraz dodatkowo dwuwęglan sodu (Zatoxin Rinse). Irygacje wykonujemy wedle wskazań lekarza, najczęściej 1-2 razy dziennie [3].

Co ważne, w ciąży należy unikać stosowania preparatów donosowych zawierających oksymetazolinę, ksylometazolinę czy fenylefrynę m.in. ze względu na możliwość wzrostu ciśnienia tętniczego krwi. Przed użyciem konkretnego produktu skonsultujmy się lekarzem prowadzącym [4, 5].

Preparaty z apteki na zapalenie zatok

Stosowanie jakichkolwiek preparatów doustnych w okresie ciąży jest niezalecane bez konsultacji z lekarzem. Nie przyjmujemy więc na własną rękę preparatów ziołowych (np. Sinupret, Sinupret Extract, Zatoxin, Sinulan) .

W przypadku wystąpienia bólu głowy oraz gorączki można sięgnąć po paracetamol (Apap 500 mg, Paracetamol Aurovitas 500 mg, Efferalgan tabl. musujące 500 mg), przy czym należy go stosować w jak najmniejszej ilości oraz możliwie jak najkrócej. 

* Uczucie zatkanego nosa i katar mogą być zjawiskiem wywołanym zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie kobiety ciężarnej. Odpowiadają za to estrogeny [1].