Ból brzucha po porodzie — co oznacza?

Główną i najbardziej powszechną przyczyną występowania bólu brzucha po porodzie jest obkurczanie macicy, która musi powrócić do właściwego dla siebie, naturalnego rozmiaru. Dolegliwości bólowe związane z obkurczaniem macicy są przez kobiety opisywane najczęściej jako „uczucie ciągnięcia w dolnych partiach brzucha”, co — jak nietrudno się domyśleć — nie należy do najprzyjemniejszych. 

Co ciekawe, ból może nasilać się w czasie karmienia piersią, co jest to związane z działaniem oksytocyny, hormonu wytwarzanego w podwzgórzu, a wydzielanego przez przysadkę mózgową. Substancja powoduje wytrysk mleka w trakcie karmienia, a także wpływa na mięśniówkę macicy, wywołując skurcze (niekiedy bolesne). Wraz z obkurczaniem macicy dochodzi również do jej oczyszczania. Młoda mama może więc spodziewać się pojawienia wydzieliny przypominającej krew menstruacyjną, która następnie zmienia barwę na różową, brązową i białawą (określa się to jako odchody poporodowe). Po ustąpieniu procesu oczyszczania macicy wydzielina samoistnie zanika [1, 2].

Ból w dolnej partii brzucha podczas karmienia piersią — co robić?

Pamiętajmy więc, że ból dolnej partii brzucha po porodzie to naturalny stan rzeczy, niezagrażający w żaden sposób młodej mamie. Jeśli jednak jest bardzo uciążliwy, można po konsultacji z lekarzem prowadzącym lub położną rozważyć przyjmowanie paracetamolu (Apap, Efferalgan, Panadol). Lek ten jest zgodny z karmieniem piersią zarówno według klasyfikacji dr Hale’a (kategoria L1), jak i skalą opracowaną przez prof. Briggsa. 

Na podstawie badań ustalono, że paracetamol przenika jedynie w niewielkim stopniu do pokarmu, a potencjalna dawka, którą może otrzymać dziecko, jest wielokrotnie niższa niż zazwyczaj stosowane dawki pediatryczne. Co ważne, lek przyjmujemy w najniższej skutecznej dawce co 4, 6 lub 8 godzin. Paracetamol jest uznawany za lek pierwszego wyboru również w przypadku gorączki u kobiety karmiącej piersią [1, 2, 3, 4, 5].

Bolesna miesiączka w czasie laktacji — czy można brać jakieś leki?

Przyjmuje się, że pierwsza menstruacja po porodzie nie powinna nastąpić w ciągu pierwszych sześciu tygodni połogu (jest to jednak kwestia indywidualna). Jeśli natomiast krwawienie wystąpi wcześniej, warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym lub położną. Zauważmy, że pojawienie się miesiączki jest związane ze wzrostem stężenia hormonów gonadotropowych (luteinizującego i folikulotropowego), a to z kolei następuje dopiero wtedy, gdy spadnie poziom prolaktyny. 

Podczas laktacji stężenie prolaktyny jest wysokie, dlatego też endometrium nie grubieje, pęcherzyk jajnikowy nie dojrzewa i nie pęka (nie jest uwalniania komórka jajowa), a w konsekwencji nie dochodzi do krwawienia miesiączkowego. Właśnie z tego powodu w większości przypadków do menstruacji dochodzi dopiero wtedy, gdy kobieta zakończy karmienie piersią lub zmniejszy częstotliwość karmienia na korzyść rozszerzenia diety dziecka.

Pamiętajmy jednak, że karmienie piersią nie może być uznawane za skuteczną metodę antykoncepcji – pomimo tego, że pierwsze cykle są najczęściej bezowulacyjne, u niektórych kobiet może dochodzić do uwalniania komórki jajowej gotowej do zapłodnienia [6].

Wracając do meritum sprawy, miesiączka w okresie laktacji wiąże się nierzadko z uporczywymi bólami menstruacyjnymi. Czy można w tym czasie stosować jakiekolwiek leki przeciwbólowe? Podobnie jak w poprzednim przypadku – kobieta karmiąca może stosować paracetamol, a także ibuprofen (Ibuprom, Ibum, Nurofen). Pamiętajmy jednak o stosowaniu najniższych skutecznych dawek, tj. 500 mg paracetamolu (co 4, 6, 8 godzin) oraz 200 mg ibuprofenu (co 6 lub 8 godzin). Kwasowy charakter ibuprofenu oraz krótki okres półtrwania (określający czas eliminacji leku z organizmu) sprawiają, że substancja ta nie przenika lub przenika w niewielkim stopniu do mleka matki. Co ciekawe, ibuprofen nie jest zalecany w ciąży, szczególnie w I trymestrze [3, 4, 5, 7].

Nospa a karmienie piersią — czy jest bezpieczna?

Drotaweryna (No-spa, Metafen rozkurczowy, Deespa) to lek bardzo popularny wśród pacjentów, powszechnie uważany za bezpieczny i niezagrażający zdrowiu. Substancja działa spazmolitycznie na mięśnie gładkie, dzięki czemu łagodzi dolegliwości związane z bolesnymi skurczami jelitowymi, chorobami dróg żółciowych i moczowych, a także łagodzi bóle miesiączkowe. Drotaweryna może być stosowana zarówno przez dorosłych, jak i dzieci powyżej 6. roku życia.

Pomimo tego, że drotaweryna jest substancją powszechnie wykorzystywaną w medycynie, nie ma wystarczających badań potwierdzających bezpieczeństwo stosowania leku w czasie laktacji. Z tego względu przed zastosowaniem preparatu zawierającego drotawerynę konieczna jest konsultacja z lekarzem [8].

Jak bezpiecznie stosować leki podczas laktacji?

Każdy lek ma inny okres półtrwania, czyli czas, w trakcie którego eliminowana jest z organizmu połowa przyjętej dawki. Przykładowo, okres połowicznego rozpadu paracetamolu wynosi 2 godziny. Oznacza to, że po upływie dwóch godzin od zażycia 500 mg substancji, w organizmie pozostanie 250 mg leku, natomiast po upływie 4 godzin pozostanie 125 mg itd. aż do całkowitej eliminacji leku. To, jaka ilość leku przeniknie do mleka matki, zależy od stężenia tego leku w osoczu. Właśnie z tego powodu konieczne jest zastosowanie tzw. synchronizacji dawki z momentem karmienia piersią. Podsumowując — lek przyjmujemy zaraz po karmieniu dziecka, czyli przed najdłuższą przerwą w karmieniu.

Jednocześnie pamiętajmy — pomimo tego, że leki takie jak paracetamol czy ibuprofen są odpowiednio przebadane i bezpieczne w czasie laktacji, przed ich zastosowaniem skonsultujmy się z położną lub lekarzem. Specjalista bierze bowiem pod uwagę szereg różnych czynników, takich jak np. częstotliwość karmienia, wiek oraz masę ciała dziecka [4, 5].