Arytmia — co to za choroba?

Nasze serce bije w określonym harmonicznym rytmie. O arytmii mówimy, kiedy rytm ten jest zaburzony. Za regulację pracy serca odpowiada układ przewodzący serca, który ze swoich ośrodków wysyła sygnały do powstawania impulsów elektrycznych. Impulsy powodują skurcz konkretnej części serca. Sygnały rozchodzą się kolejno od węzła zatokowego, przez węzeł zatokowo-przedsionkowy i pęczki Hisa trafiając do komór serca. Dzięki temu skurcze mięśniówki serca są rytmicznie rozpoczynane od przedsionków do komór. Arytmia pojawia się kiedy impulsy elektryczne rozchodzą się nieprawidłowo, co skutkuje nierównomierną aktywnością serca. Arytmie dzielą się na dwie główne grupy:

• arytmie nadkomorowe: powstają poza węzłem zatokowym
• arytmie komorowe: powstają przed pęczkami Hisa [1,2,3]

Czy arytmia jest niebezpieczna?

Jest to zjawisko o tyle groźne, że organizm w nieprawidłowy sposób rozprowadza krew po organizmie, skutkiem czego dochodzi do niedotlenienia organizmu. Ponadto przy występowaniu zaburzeń może dojść do uszkodzenia mięśniówki serca, a nawet śmierci chorego [1,2,3].

Skąd się bierze arytmia?

Arytmia może wynikać zarówno z wad i chorób serca, jak i chorób układu krążenia, układu nerwowego, czy też zaburzeń elektrolitowych w organizmie. Poznanie przyczyny wystąpienia arytmii jest jednym z najważniejszych celów diagnostycznych [1,2,3]. 

Leki na arytmię serca na receptę

Leki na arytmię serca wdraża się u pacjentów, u których występuje ona na poziomie zagrażającym życiu. Niektórzy mają zdiagnozowane schorzenie o charakterze łagodnym, które można w pełni regulować bez wprowadzania leków. U niektórych pacjentów stosuje się zabieg ablacji, czyli wygaszania ogniska wywołującego zaburzenia rytmu serca. W ciężkich przypadkach chorym zostaje wszczepiony kardiowerter-urządzenie regulujące pracę serca. 

Leki na arytmię dzielą się na 4 klasy. Dobór leku zależy od choroby podstawowej oraz rodzaju występującej arytmii. Niestety bez względu na klasę leków mogą one same w sobie powodować występowanie zaburzeń rytmu serca, w związku z tym większość z nich stosuje się doraźnie w celu ustabilizowania pracy serca pacjentów [1,2,3].

Klasa I

Leki z tej klasy wpływają na przewodnictwo w sercu za sprawą blokowania kanałów sodowych. Kanały jonowe są strukturami składającymi się z kanałów, które działają pod wpływem przepływu sodu, potasu i wapnia. Ich aktywacja powoduje wysyłanie impulsów do pobudzenia komórek nerwowych i mięśniowych. Blokady kanałów sodowych powoduje zwolnienie fazy 0 powstawania impulsu nerwowego. Ponadto hamuje powstawanie pobudzeń w przedsionkach i komorach. Leki z tej grupy są wskazane głównie w arytmiach nadkomorowych. Leki z klasy I dzielą się dodatkowo między sobą. Do tej grupy należą: propafenon (Rytmonorm, Polfenon), fenytoina (Phenytoinum), lidokaina (Lignocainum Hydrochloricum WZF) [3,4].

Klasa II

Do klasy II należą beta blokery: acebutolol (Sectral), atenolol (Atenolol Sanofi), metoprolol (Metocard), propranolol (Propranolol WZF), sotalol (Biosotal). Beta blokery to substancje hamujące układ sympatykolityczny, a receptory na które działają, w większości znajdują się w sercu. Zmniejszają częstotliwość pracy serca i wydłużają czas przewodzenia komorowego. Leki z klasy II są wykorzystywane przede wszystkim w tachyarytmiach, czyli takich zaburzeniach, w których jest obecna przyspieszona akcja serca [3,5].

Klasa III

Leki z tej klasy blokują kanały potasowe. Należą do nich amiodaron (Cordarone, Opacorden), sotalol (Biosotal), który jest jednocześnie beta blokerem. Dzięki blokadzie kanałów potasowych 3 faza powstawania potencjału czynnościowego, czyli impulsu powodującego skurcz, zostaje wydłużona. Ponadto leki z klasy III powodują regulację aktywności węzła zatokowego. Aktywność na kanały potasowe nie wpływa na częstotliwość skurczu serca. Przeciwwskazaniem do stosowania leków są bloki przedsionkowo-zatokowe, bradykardia. Najczęściej leki z klasy III są wykorzystywane w leczeniu arytmii komorowych [6].

Klasa IV

Mechanizm działania tej grupy opiera się o blokadę kanałów wapniowych, które również stanowią element układu bodźcoprzewodzącego. Dzięki tej blokadzie zwolnione zostaje przewodzenie w węźle przedsionkowo-komorowym. Zmniejsza też siłę skurczu serca. Blokery kanału wapniowego o nazwach werapamil (Isoptin, Staveran) oraz diltiazem (Dilzem, Oxycardil) znajdują zastosowanie w arytmiach nadkomorowych oraz u osób z niewydolnością serca [7]. 

W farmakoterapii arytmii stosuje się również digoksynę (Digoxin Teva), która nie została zaklasyfikowana do żadnej z grup. Jest to substancja o pochodzeniu roślinnym. Izoluje się ją z naparstnicy wełnistej. Hamuje enzym ATP-azę, która odpowiada za wymianę jonów w komórkach układu przewodzącego. Skutkiem aktywności digoksyny jest zmniejszenie liczby skurczów serca oraz szybkości przewodzenia w węźle przedsionkowo-komorowym. Digoksyna znalazła zastosowanie w migotaniu przedsionków [8].  

Czy istnieją leki antyarytmiczne bez recepty?

Leki antyarytmiczne bez recepty nie istnieją. Wszystkie substancje, które regulują układ przewodzący serca, muszą być przyjmowane z przepisu lekarza.