Wielu pacjentów aptek pyta o zasady stosowania selenu i wybór odpowiedniego preparatu. Najwięcej preparatów selenu na rynku to suplementy diety, a więc wzbogacają naszą codzienną dietę w ten pierwiastek. Należy pamiętać, że każda suplementacja powinna być skonsultowana z farmaceutą lub lekarzem. Suplementy bowiem mogą wchodzić w interakcje z pożywieniem, lub stosowanymi lekami. Warto wiedzieć, że duże ilości selenu znajdują się w pożywieniu. Bogatym jego źródłem są orzechy laskowe i włoskie, ziarna zbóż, pestki, rośliny strączkowe, nabiał, a także mięso, ryby (sardynki, szproty) i  owoce morza. Często warto rozważyć czy możemy codzienną dietę wzbogacić o selen, a jeśli będzie to trudne, sięgnąć po odpowiedni preparat. Przy doborze odpowiedniego produktu należy zwrócić uwagę na dawkę. W przypadku selenu jest niewielka różnica między dawką terapeutyczną i toksyczną. Selen powinien być stosowany w przypadku niedostatecznej diety, ale nie przez długi czas. Optymalny czas stosowania preparatów uzupełniających to dwa, trzy miesiące. Po tym okresie trzeba zrobić przerwę.

Selen — właściwości. Po co nam jest potrzebny?

Selen jest jednym z pierwiastków śladowych, wpływających na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Jest ważnym składnikiem wielu enzymów biorących udział w przemianach metabolicznych. Katalizuje przemianę hormonów tarczycy. Bierze także udział w procesach kształtujących odporność komórkową i humoralną. Stymuluje produkcję i różnicowanie limfocytów T.

Fakty i mity na temat selenu

Można stosować selen w prewencji chorób nowotworowych — FAKT

Selen jest jednym ze składników enzymów, które biorą udział w reakcji aktywacji białek odpowiedzialnych za wymiatanie wolnych rodników. Białka te, to przede wszystkim glutation oraz tioredoksyna. W związku z tym suplementacja selenem może mieć wpływ na prewencję chorób nowotworowych, których jedną z najczęstszych przyczyn są reakcje oksydacji w organizmie. Badania odnośnie ustalenia odpowiedniej dawki w celu ochrony przed zachorowaniem oraz określenie, wobec których nowotworów suplementacja przynosi najlepsze efekty, wciąż trwają [2,3].

Selen wspomaga odchudzanie — MIT

Mit ten wziął się najprawdopodobniej z tego, że niedobór tego pierwiastka powoduje zachorowanie na niedoczynność tarczycy. Jednym z najbardziej typowych objawów tej choroby jest przybieranie na wadze. W związku z tym, osoby, które chorują na niedoczynność tarczycy przy unormowaniu hormonalnym gruczołu i dodatkowej suplementacji selenem mogły zauważyć normalizację wagi. Selen dodatkowo dzięki silnej funkcji antyoksydacyjnej chroni gruczoł tarczowy przed szkodliwym działaniem wolnych rodników [4].

Selen ma zastosowanie w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych — FAKT

Selenoproteiny chronią lipidy przed reakcjami oksydacji. Dzięki temu przyczyniają się do zahamowania nadmiernego odkładania się lipoprotein niskiej gęstości i tym samym powstawania tworzenia blaszki miażdżycowej. Można więc stwierdzić, że niedobór tego pierwiastka prowadzi do zwiększenia ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych [5,6].

Suplementacja jest bezpieczna — MIT

Suplementacja selenu w przypadku niedoboru jest jak najbardziej bezpieczna. Jednak niekontrolowane przez lekarza zażywanie wysokich dawek może skończyć się zatruciem. Takie zatrucie nazywamy selenozą. Objawami nadmiaru tego pierwiastka jest czosnkowy zapach z ust, biegunka, wzmożone wypadanie włosów czy zmiana koloru płytki paznokcia. Długotrwale podwyższone stężenie w organizmie prowadzi do marskości wątroby, obrzęku płuc, a nawet zgonu [1,7].

Jest to pierwiastek śladowy, więc ciężko go znaleźć w pożywieniu — MIT

To prawda, że selen jest pierwiastkiem śladowym. Jednak istnieje sporo źródeł w pożywieniu, z których możemy czerpać ten pierwiastek. Znajdziemy go w warzywach takich jak: brokuły, kapusta biała, czosnek, cebula i soczewica. Zawartość w warzywach może być różna. Zależy ona od jego zawartości w glebie. Produkty zwierzęce takie jak mięso i ryby pozostają głównym źródłem tego pierwiastka. Dla wegetarian i wegan poleca się urozmaicenie diety o orzechy brazylijskie oraz grzyby [1].

Selen wpływa na płodność — FAKT

Badania potwierdziły, że kobiety, u których doszło do poronień, miały znaczny niedobór selenu w organizmie. U myszy zaobserwowano istotną korelację diety ubogiej w ten pierwiastek i częstości poronień. Jeśli chodzi o mężczyzn, przyczynia się do ochrony plemników przed stresem oksydacyjnym. Dzięki temu wzrasta ich ruchliwość i liczbę, tym samym zwiększając płodność [8].

Selen wpływa na odporność — FAKT

Selen powoduje pobudzenie wytwarzania oraz aktywację limfocytów T. Są one odpowiedzialne za komórkową odpowiedź immunologiczną. Między innymi pod wpływem selenu przekształcają się w komórki NK (natural killers). Odpowiadają za odpowiedź naszego organizmu na toczące się infekcje. Pobudzenie ich produkcji powoduje szybszą i silniejszą odporność organizmu [8].

Kiedy brać selen — rano czy wieczorem?

Szczególne znaczenie ma suplementacja selenu u pacjentów z chorobami tarczycy. Tak jak hormony tarczycy czy leki steroidowe należy przyjmować je rano po posiłku, zgodnie z naturalnym rytmem wydzielania hormonów.

Podczas suplementacji selenu w przypadku braku współistniejących chorób tarczycy można go stosować niezależnie od pory dnia.

Czy można łączyć cynk i selen?

Oba pierwiastki wpływają na zwiększenie odporności organizmu. Cynk wpływa na mobilizację limfocytów i makrofagów w walce z infekcją. Selen z kolei dba o właściwe funkcjonowanie tarczycy i jest świetnym antyutleniaczem, który zmniejsza powstawanie wolnych rodników, działających cytotoksycznie.

Połączenie cynku i selenu ma swoje uzasadnienie u osób ze stwierdzonymi niedoborami tych pierwiastków, a także w grupie osób w wieku podeszłym także z ubogą, niezrównoważoną dietą oraz u wegetarian. Niedobór cynku i selenu stwierdza się też u sportowców intensywnie przygotowujących się podczas treningów, osób odchudzających się i wegetarian.

Selen w tabletkach — na co pomaga?

Selen poprzez działanie na gruczoł tarczowy reguluje jego pracę, umożliwia on bowiem konwersję hormonów tarczowych T3 do T4 (trójjodotyroniny do tyroksyny). Warunkuje więc sprawne funkcjonowanie tarczycy, przeciwdziała tworzeniu się wola i guzków tarczycy. Warto pamiętać, żeby suplementować selen w przypadku niedoborów, gdyż jego nadmiar w organizmie jest szkodliwy.

WHO, Czyli Światowa Organizacja Zdrowia ustaliła średnie dzienne zapotrzebowanie organizmu na selen. Wynosi ono 40 mikrogramów na dobę. Należy nie przekraczać górnej granicy dawki selenu, która wynosi 400-500 mikrogramów na dobę. W Polsce ustalono dzienne zapotrzebowanie selenu dla mężczyzn 65 mikrogramów na dobę a dla kobiet 40 mikrogramów.

Inne choroby, przy których warto zastanowić się nad suplementacją selenu to:

• choroby nowotworowe;
• przebyty zawał mięśnia sercowego;
• choroba Alzheimera.

Jednak w literaturze zbyt mało jest dostępnych badań, które mogłyby świadczyć o korzystnej roli tego pierwiastka w zapobieganiu czy leczeniu tych chorób.

Co wpływa na wchłanianie selenu?

Wchłanianie selenu jest większe w obecności pokarmu białkowego, a także, gdy zapewnimy właściwą podaż w diecie witaminy C, E i A. Natomiast związki siarkowe, metale ciężkie znacznie pogarszają wchłanianie selenu.

Przedawkowanie selenu — jakie powoduje objawy?

Zbyt duże dawki selenu powyżej 500 mikrogramów na dobę mogą prowadzić do zawrotów głowy, nudności , wymiotów, biegunek. Objawy nadmiaru selenu są nazywane selenozą. Pojawić się także mogą:

• zaczerwienienie skóry;
• wypadanie włosów;
• łamliwość paznokci;
• stany zapalne skóry i błon śluzowych.

W skrajnych przypadkach nadmiar selenu może wywołać: zapalenie jelit, niewydolność nerek i zaburzenia pracy serca. W takich sytuacjach niezbędna jest pomoc medyczna.

Selen bez recepty. Co kupisz w aptece?

Selen — suplementy diety

• Selen organiczny Walmark 100 ug
• Selen 100 ug kapsułki DOZ Product
• Selen Naturell 200 ug tabletki
• Singulars Selen Forte Organic 100 ug kapsułki-suplement diety z selenometioniny
• Selen z witaminą E instant-tabletki do ssania-suplement diety zawiera selen 50 ug i 12 mg witaminy E. Produkt przeznaczony dla dorosłych.
• Bio-Selen + Cynk tabletki zawierają 100 ug selenu, witaminę E, B6, C oraz cynk
• Selen Solgar tabletki 100 ug

W przypadku suplementacji selenu trzeba zwrócić uwagę na inne stosowane suplementy w tym preparaty witaminowo-mineralne, by nie dublować stosowania tego pierwiastka. Stosowanie witaminy E, która jest często dodawana do suplementów selenu, wymaga ostrożności u osób stosujących miłorząb japoński bądź leki przeciwzakrzepowe lub przeciwpłytkowe, ze względu na wzmożony efekt przeciwkrzepliwy.

Selen — lek bez recepty

Jedynym produktem leczniczym zawierającym selen jest roztwór do infuzji. Jest też składnikiem koncentratów do sporządzania roztworu do infuzji, zawierających mikroelementy i pierwiastki śladowe.

W preparacie Peditrace przeznaczonym do podawania pozajelitowego w 1 ml roztworu znajduje się 4,38 ug selenu w postaci bezwodnego selenianu sodu.

Preparat ten jest stosowany jako uzupełnienie diety w pierwiastki śladowe u wcześniaków, dzieci z niedostateczną masą urodzeniową oraz dzieci wymagających żywienia dożylnego.

Jak wybrać najlepszy selen?

Stając przed wyborem preparatu selenu, trzeba mieć na uwadze stosowanie go w przypadku wyraźnych niedoborów, wynikających z zalecenia przez lekarza. Istnieje niewielka różnica między dawką terapeutyczną a toksyczną. Suplementację selenu należy rozważyć w przypadku niedostatecznej podaży w diecie, pamiętając o dwu- trzymiesięcznym okresie jego stosowania.