Co to jest perystaltyka jelit?

Perystaltyka to odruch mięśniowo-nerwowy, który polega na przesuwaniu trawionego pokarm poprzez przewód pokarmowy. Skurcze i rozkurcze mięśni gładkich nie tylko przepychają pokarm, który jest trawiony przez organizm, ale również go mieszają i rozdrabniają. Co ciekawe, perystaltyka zaczyna się w przełyku i jest regulowana przez układ autonomiczny (nie mamy na niego wpływu). Najważniejsza część perystaltyki odbywa się w jelitach. Jeżeli perystaltyka jest zbyt intensywna, zmniejsza się czas kontaktu pokarmu z powierzchnią jelita (wchłanianie zachodzi szczególnie w jelicie cienkim), co powoduje zaburzenia wchłaniania i może powodować nawet niedobory niektórych składników pokarmowych [1,2].

Po czym poznać zaburzoną perystaltykę jelit? Objawy

Zaburzenia perystaltyki jelit mogą objawiać się w następujący sposób:

• Długotrwałe zaparcia, nadmierne wydzielania gazów, bóle brzucha, uczucie ciężkości w brzuchu są najczęściej obserwowane podczas zmniejszonej perystaltyki jelit;
• bóle brzucha i biegunki często towarzyszą wzmożonej perystaltyce jelit;
• zatrucie pokarmowe wraz z wymiotami to wsteczna perystaltyka jelit;
• silny stan zapalny np. w przebiegu pęknięcia jelita i wylania się treści kałowej do jamy brzusznej lub guz nowotworowy, który zamyka światło przewodu pokarmowego, jest stanem zagrożenia życia i jest związane z brakiem perystaltyki jelit [1,3].

Jakie mogą być przyczyny nieprawidłowej perystaltyki?

Nieprawidłowa perystaltyka jelit może być wywołana przez następujące czynniki:

• stres;
• niewłaściwa dieta;
• niewystarczające nawodnienie organizmu;
• stan zapalny w jamie brzusznej np. wrzodziejącego zapalenia jelita grubego czy zapalenie wyrostka robaczkowego;
• choroby neurologiczne np. stwardnienie rozsiane;
• leki np. antybiotyki czy preparaty żelaza [2,3].

Jak poprawić pracę jelit? Jakie są metody leczenia?

Metoda leczenia nieprawidłowej perystaltyki jelit zależy głównie od jej przyczyny. Oto główne sposoby poprawy perystaltyki jelit:

• jeżeli za problemy z perystaltyką odpowiada stres, to stosuje się standardowe leki na poprawę perystaltyki;
• jeżeli wynikają z innej choroby to najważniejsze, aby w pierwszej kolejności podjąć leczenie tej choroby, która jest przyczyną zaburzeń perystaltyki (na dłuższą metę nie pomoże leczenie tylko objawów);
• w każdym przypadku warto zmienić dietę, rezygnując ze spożywania wysoko przetworzonych produktów, a zwiększyć ilość spożywanych produktów niskoprzetworzonych takich jak np. kasza, ryż czy surowe warzywa;
• dodatkowo należy spożywać produkty z dużą ilością błonnika np. otręby pszenne, i pić co najmniej 2 litry dziennie płynów,  najlepiej zwykłej wody;
• perystaltykę poprawia również znacząco aktywny tryb życia, w szczególności uprawianie sportów;
• zdecydowanie najlepiej udać się jednak do lekarza, który zdiagnozuje problem i zaproponuję leczenie [1,3].

Leki na poprawę perystaltyki jelit bez recepty — co można kupić w aptece?

Butiner, tabletki o przedłużonym uwalnianiu, żywność specjalnego przeznaczenia medycznego

• 1 tabletka zawiera 500 mg  maślanu sodu, co odpowiada 400 mg kwasu masłowego;
• dzieci od 7. roku życia i osoby dorosłe powinny przyjmować 1 tabletkę dziennie przez minimum 6 tygodni;
• preparat jest stosowany w przypadku zaburzeń czynnościowych jelit, takich jak zespół jelita drażliwego, choroba Crohna, zaburzeń przewodu pokarmowego, biegunki podróżnej lub poantybiotykowej czy zaburzeń flory jelitowej [4].

Debutir, kapsułki, żywność specjalnego przeznaczenia medycznego

• 1 kapsułka zawiera 300 mg granulowanego maślanu sodu z olejem palmowym, co odpowiada 150 mg maślanu sodu;
• dzieci od 7. roku życia stosują 1 kapsułkę dziennie przez okres co najmniej 6 tygodni, a osoby dorosłe 1 kapsułkę dwa razy dziennie przez okres co najmniej 3 miesięcy;
• preparat wspomaga proces odżywiania osób z zaburzeniami jelitowymi, takimi jak m.in. ból brzucha, wzdęcie, biegunki czy zaparcia [5].

Duspatalin Gastro, tabletki drażowane, lek bez recepty

• 1 tabletka zawiera 135 mg chlorowodorku mebeweryny;
• dzieci powyżej 10 lat i osoby dorosłe stosują 1 tabletkę 3 razy dziennie 20 minut przed posiłkiem (nie powinno się stosować leku dłużej niż przez 5 dni);
• lek rozkurcza mięśnie jelit i normalizuje motorykę jelit, działa spazmolitycznie oraz rozluźnia mięśnie jelit, których zbyt mocny skurcz powoduje ból [6].

Tribux Bio, tabletki, lek bez recepty

• 1 tabletka zawiera 100 mg trimebutyny maleinianu;
• osoby dorosłe stosują 1 tabletkę 2 lub 3 razy dziennie;
• lek jest stosowany w zaburzeniach trawienia i zaburzeniach czynności układu pokarmowego takim jak biegunka, zaparcia czy bóle brzucha [7].

Zioła na poprawę perystaltyki jelit — co kupisz w aptece?

Koper włoski fix Herbapol Lublin, saszetki, lek bez receoty

• 1 saszetka zawiera 1 g owocu kopru włoskiego odmiany gorzkiej (Foeniculum fructus);
• młodzież od 12 lat i osoby dorosłe powinny pić 3 razy na dobę po 1 szklance naparu;
• jest stosowany m.in. w leczeniu zaburzeń żołądkowo-jelitowych, takich jak uczucie pełności czy wzdęcia oraz dolegliwości skurczowe o łagodnym przebiegu [8].

Fix Mięta Herbapol Lublin, saszetki, lek bez recepty

• 1 saszetka zawiera 2 g liści mięty pieprzowej (Menthae piperitae folium);
• w zależności od wieku preparat stosuje się zgodnie z ulotką;
• stosuje się do łagodzenia zaburzeń trawienia, takich jak niestrawność czy wzdęcia [9].

Jakie są leki na perystaltykę jelit na receptę?

• Metoclopramidum 50 tabletek zawiera po 10 mg chlorowodorku metoklopramidu, jest stosowany m.in. w zaburzeniach czynności ruchowej przewodu pokarmowego, refluksie żołądkowo-przełykowym, zapaleniu błony śluzowej żołądka, zaparciach wynikających ze słabej perystaltyki jelita grubego, zaburzeniach perystaltyki jelit po operacjach jamy brzusznej [11];
• Prokit 40 tabletek powlekanych zawiera po 50 mg chlorowodorku itoprydu, jest stosowany w leczeniu uczucie pełności w żołądku, bólu w górnej części brzucha, utracie apetytu, zgadze, nudności i wymiotach,  w zaburzeniach żołądkowo-jelitowych lub chorobach wpływających na szybkość przejścia treści pokarmowej przez przewód pokarmowy [12].

Jak wyregulować pracę jelit dietą?

Dieta odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowej perystaltyki jelit. Oto kilka czynników, które odnoszą się do roli diety w tym aspekcie:

1. Spożycie błonnika: Błonnik pełni ważną funkcję w utrzymaniu zdrowych jelit. Jest niestrawny, ale przyczynia się do utrzymania właściwej objętości i miękkości stolca. Spożywanie wystarczającej ilości błonnika, takiego jak owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy i nasiona, pomaga w utrzymaniu regularnej perystaltyki jelit poprzez zapewnienie odpowiedniej objętości i ruchu stolca.
2. Nawodnienie: Nawodnienie pełni istotną rolę w zapewnieniu właściwej perystaltyki jelit. Spożywanie odpowiedniej ilości płynów, takich jak woda, napoje bez cukru i herbaty, pomaga utrzymać prawidłową konsystencję stolca i ułatwia przepływ przez jelita.
3. Unikanie nadmiernego spożycia tłuszczów i ciężkostrawnych potraw: Spożywanie zbyt dużych ilości tłustych, ciężkostrawnych potraw może spowolnić perystaltykę jelit. Skoncentrowanie się na zdrowych tłuszczach, takich jak tłuszcze roślinne (np. awokado, oliwa z oliwek) i ograniczanie spożycia tłustego mięsa lub fast foodów, może pomóc w utrzymaniu zdrowego przepływu jelit.
4. Regularne posiłki: Spożywanie regularnych posiłków, z równomiernie rozłożonymi porcjami przez cały dzień, pomaga stymulować perystaltykę jelit. Nieregularne spożywanie posiłków lub częste jedzenie w dużych ilościach może zakłócać naturalny rytm jelit i prowadzić do nieregularnej perystaltyki.
5. Unikanie drażniących składników diety: Niektóre jedzenie i napoje mogą działać jako drażniące na jelita i prowadzić do zakłóceń perystaltyki. Przykłady to pikantne potrawy, alkohol, kofeina i niektóre sztuczne substancje słodzące. Jeśli masz skłonności do problemów z perystaltyką jelit, warto obserwować, jakie składniki diety mogą mieć na to wpływ i unikać ich spożywania.

Dieta to nie wszystko. Jak sport wpływa na nasze jelita?

Aktywność fizyczna odgrywa ważną rolę w utrzymaniu prawidłowej perystaltyki jelit. Oto kilka czynników, które odnoszą się do roli aktywności fizycznej w zdrowym funkcjonowaniu perystaltyki jelit:

1. Poprawa ruchu jelit: Regularna aktywność fizyczna, taka jak chodzenie, jogging, pływanie czy jazda na rowerze, stymuluje ruch jelit. Ćwiczenia fizyczne, szczególnie te, które angażują mięśnie brzucha i miednicy, mogą pomóc pobudzić perystaltykę, przyspieszając przepływ treści pokarmowej przez jelita.
2. Lepsze ukrwienie jelit: Aktywność fizyczna zwiększa przepływ krwi w organizmie, w tym również w jelitach. Lepsze ukrwienie jelit może przyspieszyć proces trawienia i przyswajania składników odżywczych, a także poprawić perystaltykę jelit.
3. Redukcja stresu: Aktywność fizyczna może pomóc w redukcji napięcia i stresu, które mogą wpływać na funkcjonowanie jelit. Stres i napięcie mogą powodować spowolnienie perystaltyki jelit, a regularna aktywność fizyczna może pomóc w złagodzeniu tych negatywnych efektów i utrzymaniu prawidłowej perystaltyki.
4. Regularne ruchy jelit: Regularna aktywność fizyczna może również pomóc w utrzymaniu regularnych ruchów jelit.
5. Poprawa ogólnego zdrowia: Prowadzenie aktywnego trybu życia sprzyja ogólnemu zdrowiu organizmu, w tym również zdrowiu jelit. Regularna aktywność fizyczna może pomóc w utrzymaniu prawidłowej wagi, wspierać układ immunologiczny i regulować metabolizm, co przyczynia się do ogólnego zdrowia jelit.

Do czego może prowadzić nieleczona nieprawidłowa perystaltyka jelit?

Zaburzenia perystaltyki jelit to stan, w którym dochodzi do nieprawidłowych ruchów mięśni jelitowych. Skutki zaburzonej perystaltyki jelit mogą być różnorodne i obejmować:

1. Problemy z trawieniem: Zaburzona perystaltyka jelit może prowadzić do trudności w trawieniu pokarmu, co może objawiać się bólami brzucha, wzdęciami, nudnościami, wymiotami i zgagą.
2. Zaburzenia rytmu wypróżnień: Osoby z zaburzoną perystaltyką jelit mogą doświadczać nieregularnego rytmu wypróżnień, którego objawem mogą być zaparcia, biegunki lub naprzemienne występowanie obu tych problemów.
3. Ciężkości w jamie brzusznej: Zalegające masy kałowe w jelitach mogą powodować uczucie ciężkości i dyskomfortu w jamie brzusznej.
4. Nadmierne wytwarzanie gazów: Zaburzona perystaltyka jelit może prowadzić do nadmiernego gromadzenia się gazów w przewodzie pokarmowym, co objawia się wzdęciami i uczuciem przepełnienia.
5. Skurcze mięśniówki jelit: Nieprawidłowe ruchy perystaltyczne mogą prowadzić do występowania silnych skurczów mięśni jelit, które mogą być bolesne.