Kolka nerkowa – objawy

Atak kolki nerkowej objawia się nagłym i mocnym bólem w okolicy lędźwiowej, który promieniuje w kierunku pachwin. U mężczyzn może powodować nawet ból jąder. Do objawów kolki nerkowej możemy zaliczyć nudności spowodowane bólem, które mogą być na tyle silne, że wywołują wymioty. Ból może być o różnym nasileniu. Najczęściej jest on nagły i mocny. Zależy w głównej mierze od stopnia niedrożności danego rejonu w układzie moczowym. Co ciekawe na stopień bólu wpływa także wielkość kamienia, ale ma to drugorzędne znaczenie [1].

Zablokowanie dróg moczowych może być także przewlekłe. Pojawia się wtedy, jeśli kamienie powoli przesuwają się drogami. Objawy bólowe powracają co pewien czas, a pacjent poza typowym bólem może odczuwać ciężki do wyjaśnienia dyskomfort [1].

Sam ból jest składową wielu czynników, takich jak:

• Skurcz dróg moczowych połączony ze zwiększoną perystaltyką, która pojawia się w celu usunięcia złogu.
• Rozwijającym się stanem zapalnym.
• Obrzękiem w miejscu obstrukcji.

Mechanicznym rozciąganiem mięśniówki [1].

Kolka nerkowa — jakie ma przyczyny?

Jakie są przyczyny kolki nerkowej? Najczęstszym powodem pojawienia się nagłego bólu jest niedrożność dróg moczowych spowodowana zalegającym kamieniem [1].

Kolka nerkowa najczęściej pojawia się nagle, ale cały proces prowadzący do niedrożności dróg moczowych nie jest szybki. Formowanie się piasku i kamieni nerkowych jest długotrwałe. Początkowo drobne kryształki mogą swobodnie podróżować pomiędzy nerkami a cewką moczową i możemy nie być świadomi problemu. W miarę upływu czasu złogów powstaje więcej, aż uformują na tyle duży złóg, który zablokuje przepływ moczu [1].

Przyczyną kolki nerkowej nie musi być tylko i wyłącznie zalegający kamień. Czasami może wynikać z powodu skurczu moczowodów po różnych zabiegach. Niekiedy przyczyny bywają bardziej niebezpieczne, jak np. choroby nowotworowe [1].

Jakie są czynniki ryzyka ataku kolki nerkowej?

Zbyt mało wody!

Najczęstszą przyczyną rozwoju kamieni nerkowych jest niedostateczna podaż wody. To najprostsza przyczyna, która może mieć niebezpieczne skutki. Największe ryzyko formowania się złogów jest wtedy, kiedy pacjent przez dłuższy czas pije poniżej 1 litra wody dziennie. To zagęszcza mocz, zwiększa stężenie substancji tworzących kamienie i prowadzi do ich rozwoju. Najlepiej przyjmować dziennie około 2 – 2,5 litra wody [1]!

Nadmiar wapnia

Częstymi kamieniami nerkowymi są kamienie szczawianowe lub fosforowe. Do ich pojawienia się potrzeba jeszcze innego pierwiastka – wapnia. To ryzyko zwiększa hiperkalciuria, czyli choroba, w której wydalamy nadmierne ilości wapnia z moczem. Co może być przyczyną? Najczęściej hiperkalciuria wynika z nadmiernej podaży witaminy D i białka w diecie. Najprościej przed suplementacją witaminą D3 wykonać oznaczenie jej poziomu i dopiero decydować się na jej przyjmowanie. Pomocne może okazać się zbadanie poziomu fosforu, którego niedobór zwiększa aktywność witaminy D3. Czasami warto zredukować ilość przyjmowanego wapnia [1].

Nadmiar szczawianów

Kolejnym czynnikiem będzie hiperoksaluria. To sytuacja, w której nadmiernie wydalamy szczawiany z organizmu. Duże ilości szczawianów zawierają zielone warzywa, takie jak rabarbar lub szpinak [1].

Niektóre badania wskazują, że można prewencyjnie przyjmować suplementy z cytrynianem potasu, aby przeciwdziałać formowaniu się kamieni szczawianowych i fosforanowych. Cytrynian będzie łączył wapń w bezpieczny związek i redukował wytrącanie się kamieni [1,2].

Nadmierne wydalanie kwasu moczowego

Hiperurykozuria to kolejny czynnik, który może generować kamienie moczanowe. W tym przypadku wydalamy nadmierne ilości kwasu moczowego. Co prawda kamica moczanowa jest znacznie rzadsza, niż np. szczawianowa, ale może wywołać atak kolki nerkowej [1].

Efekt bakterii

Niestety kolka nerkowa może być wynikiem pojawienia się kamieni struwitowych. Przyczyną jest obecność bakterii, które zwiększają pH moczu. W bardziej zasadowym pH jest większa tendencja do formowania kamieni struwitowych [1].

Co na kolkę nerkową?

Wystąpił u ciebie atak kolki nerkowej – co robić? W jaki sposób najlepiej leczyć kolkę nerkową i się jej pozbyć? Co podać na kolkę nerkową?

Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne

Pierwsze działanie, jakie należy wdrożyć po rozpoznaniu ataku kolki nerkowej to podanie leków przeciwbólowych, np. Niesteroidowych Leków Przeciwzapalnych (NLPZ). Najprościej podać lek doustnie i wtedy rekomenduje się diklofenak (np. Diclac, Dicloratio, Dicloduo). Jeśli atak kolki nerkowej pojawi się w domu, to nawet klasyczny ibuprofen będzie dobry. Jeśli pacjent nie jest w stanie przyjąć leku doustnie, można rozważyć jego podanie drogą pozajelitową [1,2]

W przypadku kiedy pacjent nie może przyjmować NLPZ to dobrym rozwiązaniem będzie podanie paracetamolu. Pozbawiony on jest niestety działania przeciwzapalnego [2].

W szczególnych przypadkach, jeśli NLPZ nie pomagają, można włączyć leczenie opioidami, np. morfiną (Doltard, Morphini sulfas WZF, MST Continus) [1,2].

Leki rozkurczowe

W przypadku kamieni nerkowych podawanie leków rozkurczowych jest bezcelowe. Wytyczne nie zalecają ich stosowania [1,2].

Medyczna Terapia Ekspulsywna

Wyjątkiem może być obecność niewielkich (poniżej 10 mm) kamieni w końcowym odcinku przewodu moczowego. Jedynie w sytuacji braku niedrożności przewodu i możliwości swobodnego oddawania moczu, można zastosować Medyczną Terapię Ekspulsywną (MTE). Pacjentowi podaje się leki, które mają ułatwić naturalne wydalenie kamienia [1,2].

Lekami pierwszego wyboru będą α-blokery, głównie tamsulozyna (Adatam, Apo-Tamis, Fokusin, Omnic, Omsal, Prostamnic). Niestety ten rodzaj terapii jest długotrwały (nawet kilkanaście dni), co jest gorszym rozwiązaniem dla pacjenta [1,2].

Chirurgiczne leczenie kolki nerkowej

Czasami atak kolki nerkowej jest na tyle mocny, że zwykłe leki nie wystarczą i trzeba przeprowadzić zabieg chirurgiczny. Kiedy to zrobić?

Najczęstszym zaleceń do zabiegów chirurgicznych jest stan kiedy po upływie 48 godzin od diagnozy, pomimo podania leków przeciwbólowych, ból dalej jest nie do zniesienia dla pacjenta lub się pogłębia bądź kamień jest na tyle duży, że istnieje małe prawdopodobieństwo, że sam zostanie wydalony [2].

Natomiast jeśli kamień jest mniejszy niż 5 mm, a pacjent nie rozwija objawów z powodu kolki nerkowej, to można poczekać na samoczynne wydalenie kamienia, pozostawiając pacjenta pod obserwacją. Jednak jeśli pacjent czuje się dobrze, to nie powinno się czekać więcej niż 30 dni bez żadnej interwencji, gdyż zwiększa się wtedy ryzyko pojawienia się blizn w drogach moczowych i innych komplikacji [1,2].

Jak chirurgicznie usunąć kamień?

W przypadku kamieni nerkowych mniejszych niż 10 mm poleca się litotrypsję falą uderzeniową (SWL). Lekarz wprowadza przez moczowód urządzenie do miejsca, w którym znajduje się kamień nerkowy. Pod wpływem fali uderzeniowej jest on kruszony, a następnie usuwany siłami naturalnymi wraz z moczem [2,3].

Jeśli średnica kamienia nerkowego wynosi od 10 mm do 20 mm, to można zastosować SWL lub ureteroskopię (URS). Tutaj podobnie jak w przypadku SWL, lekarz wprowadza urządzenie przez cewkę moczową do miejsca lokalizacji kamienia i może usunąć go w całości lub rozbić na mniejsze części [4].

Dla kamieni nerkowych powyżej 20 mm można zastosować powyższe metody, ale zabiegiem I wyboru jest przezskórna nefrolitotomia (PCNL). Jak sama nazwa wskazuje, dochodzi do nakłucia nerki za pomocą specjalnego urządzenia, a następnie rozbicia i usunięcia kamienia przy użyciu nefroskopu [5].

Kolka nerkowa — kiedy do szpitala?

Jeśli pojawi się u ciebie ból w okolicy krzyżowej, który promieniuje do pachwiny to najlepiej udać się do lekarza na konsultację. Nigdy nie można być pewnym, co jest przyczyną bólu, dlatego pomocne będzie badanie USG, które jest szybkie, proste i tanie, a często pomoże w postawieniu diagnozy.

Natomiast kiedy udać się do szpitala przy kolce nerkowej? Jeśli wystąpi u ciebie nagły atak kolki nerkowej, której towarzyszy bardzo silny ból, utrudniający ci normalne funkcjonowanie to należy natychmiast udać się do szpitala!

Do szpitala powinieneś udać się również, jeśli doszło do blokady dróg moczowych przez kamień. Będziesz wtedy odczuwał parcie na pęcherz i nie będziesz mógł oddać moczu.

Do szpitala powinieneś się udać, jeśli zauważysz niepokojące objawy podczas oddawania moczu, np. krew.

Po ilu dniach przechodzi kolka nerkowa?

Po ilu dniach przechodzi kolka nerkowa? To trudne pytanie, gdyż wiele zależy od konkretnego przypadku. Zwykle jeśli atak kolki nerkowej spowodowany jest małym kamieniem lub piaskiem, to objawy powinny przejść do kilku dni.

Jeśli nie pozbędziemy się od razu kamienia, to objawy mogą powracać i trwać dłużej niż kilka dni. Będzie to efektem przechodzenia kamienia przez drogi moczowe.

Jeśli ból utrzymuje się przez kilka dni, a dodatkowo przybiera na sile, w moczu pojawia się krew lub występują trudności w oddawaniu moczu, to jest to czas kiedy należy udać się do szpitala.

Pamiętaj! Nie czekaj z bólem, który może wskazywać na atak kolki nerkowej. Nawet jeśli dopiero się zaczął, ale jest dla ciebie uciążliwy, to skontaktuj się z lekarzem!