Czym jest homocysteina?

Homocysteina jest aminokwasem, którego zbyt wysokie stężenie we krwi może powodować zmiany miażdżycowe. Pod jej wpływem naczynia krwionośne stają się mniej elastyczne, przez co stają się podatne na rozwój miażdżycy. Oprócz zwiększonego ryzyka rozwoju chorób miażdżycowych zbyt wysoki poziom homocysteiny może prowadzić również do powikłań tętniczych, żylnych czy zatorowo-zakrzepowych. O ile rola cholesterolu w rozwoju miażdżycy jest powszechnie znana w społeczeństwie, tak na temat hiperhomocysteinemii (zbyt wysokie stężenie homocysteiny we krwi) nie mówi się zbyt wiele. Z tego względu wszystkie inicjatywy edukacji pacjentów w tym temacie są szczególnie cenne. Hiperhomocysteinemia jest najczęściej spowodowana mutacją genu MTHFR, złą dietą lub niedoborem witamin z grupy B. Fizjologicznie ten gen utrzymuje prawidłowe stężenie homocysteiny we krwi, jednakże jeżeli jest uszkodzony, to może dojść do zaburzenia stężenia homocysteiny [1,2].

Jakie są normy dla homocysteiny?

• homocysteina nie powinna przekraczać we krwi poziomu 7–10 mol/l (ogólnie przyjęta norma bezpieczna dla zdrowia);
• podwyższenie poziomu homocysteiny już do 11–13 mol/l może uszkodzić wyścielające naczynia krwionośne komórki śródbłonka, aczkolwiek czasami za normę przyjmuje się wartości nawet 15 mol/l;
• hiperhomocysteinemia najczęściej jest określana przy poziomie ok 20–30 mol/ [2,3].

Niestety badania poziomu homocysteiny we krwi nie znajdują się w rutynowych badaniach czy bilansach. Z tego względu pacjenci mający jej poziom w górnych granicach mogą przez długi czas nie wiedzieć, że coś jest nie tak z ich zdrowiem. Przy wykonywaniu badań profilaktycznych warto pamiętać o zmierzeniu również poziomu homocysteiny we krwi.

Jakie są przyczyny hiperhomocysteinemii?

• mutacją genu MTHFR, która prowadzi do rozwoju choroby metabolicznej i mutacji enzymu odpowiedzialnego za metabolizm homocysteiny;
• niedobór witamin z grupy B (B6, B9 i B12) – uczestniczą w procesach przemiany homocysteiny;
• nadmierne spożywanie mięsa zwierzęcego i żywności wysoko przetworzonej;
• nadużywanie alkoholu, palenia papierosów lub stosowania w nadmiarze niektórych leków;
• poziom może być również podwyższony m.in. w przebiegu cukrzycy, niedoczynności tarczycy, niewydolności nerek czy wątroby [2,4].

Jakie mogą być skutki hiperhomocysteinemii?

Zbyt wysoki poziom homocysteiny we krwi może zwiększać ryzyko m.in.:

• udaru mózgu;
• miażdżycy;
• zawału serca;
• zakrzepicy;
• choroby Parkinsona czy Alzheimera;
• dodatkowo utrudnia zapłodnienie i może doprowadzić do poronienia [1,3].

Czy odpowiednia dieta może być pomocna w hiperhomocysteinemii?

• ograniczenie ilości mięsa w diecie może  zmniejszyć poziom homocysteiny oraz zapobiec dalszemu wzrostowi jej stężenia;
• zastąpienie żywności wysoko przetworzonej żywnością nieprzetworzoną, zawierającą składniki zmniejszające poziom homocysteiny również będzie pomocne;
• ważne jest, aby dieta była bogata w antyoksydanty (np. witaminę C, E czy cynk) – zmniejszanie oksydacyjnych uszkodzeń naczyń krwionośnych znacznie zmniejsza rozwój miażdżycy;
• błonnik wspomaga odżywianie jelita, co zapobiega powstawaniu zmian zapalnych w tkankach i naczyniach [2,4].

Co można zrobić oprócz odpowiedniej diety?

Jedną z przyczyn hiperhomocysteinemii może być zbyt niskie stężenie witamin z grupy B. Z tego względu warto je suplementować, w szczególności tyczy się to kwasu foliowego np. Folik (witamina B9), witaminy B6 np. Vitaminum B6 Teva i B12 np.  Max Vita B12.

Aby jednak określić przyczynę hiperhomocysteinemii, najlepiej udać się do lekarza. Będzie on w stanie na podstawie zleconych badań określić jej prawdopodobną przyczynę. Suplementacja tych witamin na własną rękę jako lekarstwo może być nieskuteczna z wielu powodów. Po pierwsze lekarz będzie w stanie lepiej dobrać dawki dla danego pacjenta. Po drugie przyczyną niekoniecznie musi być niedobór witamin.

Pacjenci ze zmianami w genie MTHFR mogą nie przyswajać właściwie kwasu foliowego i witamin z grupy B. Tacy pacjenci muszą stosować odpowiednie formy aktywne, aby wchłonęły się do organizmu. Są one trudniej dostępne i droższe, dlatego najpierw warto sprawdzić, czy przyczyną wysokiego poziomu homocysteiny we krwi jest zmiana w genie MTHFR. Zdecydowanie najlepsze efekty terapeutyczne w przypadku hiperhomocysteinemii daje jednak zmiana nawyków żywieniowych i rezygnacja z używek [2,3].

Podsumowanie

Dlaczego homocysteina jest ważna dla naszego organizmu? Ponieważ może być ona wskaźnikiem mówiącym o stanie zdrowia. Hiperhomocysteinemia, czyli zbyt wysoki poziom homocysteiny we krwi, może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem zawału serca, miażdżycy,  udaru mózgu, choroby zakrzepowej, choroby Parkinsona czy Alzheimera. Leczenie nie jest zbyt skomplikowane i najczęściej wymaga jedynie zmiany trybu życia i diety oraz niekiedy suplementacji witamin z grupy B. W żadnym wypadku nie wolno jej jednak lekceważyć, ponieważ jeżeli zbyt wysokie stężenie homocysteiny we krwi będzie się utrzymywać zbyt długo,  może mieć bardzo poważne konsekwencje zdrowotne!