Witamina B12 – co warto o niej wiedzieć?

Witamina B12, znana również jako kobalamina, jest organicznym związkiem chemicznym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest ona odpowiedzialna za wiele istotnych procesów, takich jak produkcja czerwonych krwinek, synteza DNA oraz funkcjonowanie układu nerwowego. Witamina B12 jest rozpuszczalna w wodzie i należy do grupy witamin z grupy B.

Witamina B12 jest produkowana głównie przez bakterie, które żyją w układzie pokarmowym zwierząt. U człowieka sama nie jest syntetyzowana, dlatego musi być dostarczana wraz z pokarmem.  Witamina B12 jest niezbędna dla utrzymania zdrowia, a jej niedobór może być skutkiem nieodpowiedniej diety lub pewnych zaburzeń wchłaniania pokarmu.

Jakie są przyczyny niedoboru witaminy B12?

Do głównych przyczyn niedoboru witaminy B12 należą:

• najczęściej jest spowodowany zbyt małą podażą witaminy B12 w codziennym pożywieniu, szczególnie narażeni są wegetarianie i weganie;
• wrodzony niedobór albo nieprawidłowości czynnika wewnętrznego Castla;
• zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka, resekcja żołądka lub wycięcie jelita krętego;
• zespół złego wchłaniania
• choroba Leśniowskiego-Crohna;
• zakażenie tasiemcem bruzdogłowcem szerokim;
• celiakia
• stosowanie leków, takich jak np. metformina (np. Siofor), kolchicyna (np. Colchicum Dispert), kwas acetylosalicylowy (np. Polopiryna, sulfasalazyna (np. Sulfasalazin EN Krka), omeprazol (np. Omeprazole Genoptim), pantoprazol (Pantoprazol Teva), lansoprazol (Lansoprazole 123ratio), cymetydyna (np. Belomet) [1].

Jakie są objawy niedoboru witaminy B12?

Do głównych objawów niedoboru witaminy B12 należą:

• zaburzenia układu krwiotwórczego, w szczególności anemia;
• bladość skóry;
• bolesne owrzodzenia w kącikach ust;
• ogólne osłabienie, bóle i zawroty głowy;
• utrata smaku i pieczenie języka;
• utrata apetytu oraz spadek masy ciała;
• nudności, biegunki lub zaparcia;
• parestezje, czyli mrowienie i drętwienie rąk oraz nóg;
• tzw. objaw Lhermitte’a, czyli uczucie prądu przechodzącego wzdłuż kręgosłupa podczas pochylania głowy do przodu;
• problemy związane ze zmysłem orientacji ułożenia własnego ciała i niestabilność chodu;
• pogorszenie wzroku;
• napady drgawkowe;
• niepokój psychoruchowy i zaburzenia depresyjne;
• zaburzenia psychotyczne;
• problemy z pamięcią;
• zaburzenia poznawcze, w tym nawet demencja [1,2].

Witamina B12 – na co pomaga?

Jest to bardzo ważna witamina mającą wpływ na wiele narządów i tkanek organizmu. Wpływa m.in. procesy krwiotwórcze, czyli jest niezbędna w powstawaniu krwinek czerwonych. Jest również bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Bierze udział w budowie otoczek mielinowych w nerwach i uczestniczy w tworzeniu przekaźników nerwowych. Ma również wpływ na przemiany metaboliczne tłuszczów i węglowodanów, syntezę białek, przemiany puryn i pirymidyn, czyli zasad budujących DNA. Musi być dostarczana wraz z pożywieniem lub suplementowana [3].

Co jest lepsze — metylokobalamina czy cyjanokobalamina?

Kobalamina występuje w dwóch formach — jako metylokobalamina i cyjanokobalamina.

Metylokobalamina jest aktywną formą witaminy B12 i naturalnie występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego. Jest łatwo przyswajana i wykorzystywana przez organizm. Metylokobalamina odgrywa rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego i może wywierać działanie neuroprotekcyjne.

Z drugiej strony, cyjanokobalamina to syntetyczna forma witaminy B12, która jest powszechnie stosowana w większości suplementów. Jest mniej kosztowna w produkcji i ma dłuższy okres przydatności do spożycia w porównaniu z metylokobalaminą. Cyjanokobalamina w organizmie przekształca się w metylokobalaminę, więc i tak może zapewnić potrzebne korzyści. Jednak proces przekształcania może być niewystarczająco skuteczny dla niektórych osób, zwłaszcza tych z pewnymi schorzeniami zdrowotnymi.

Ostatecznie wybór między metylokobalaminą a cyjanokobalaminą może zależeć od czynników takich jak koszt, dostępność i indywidualna reakcja organizmu. Zaleca się skonsultowanie się z lekarzem lub dietetykiem w celu ustalenia odpowiedniej formy witaminy B12 dla Twoich indywidualnych potrzeb.

Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na witaminę B12?

Oczywiście zapotrzebowanie jest zróżnicowane w zależności od wieku, płci, czy stanu pacjenta (np. ciąża).

Generalnie dzienne zapotrzebowanie przedstawia się następująco:

• niemowlęta – 0,4-0,5 µg;
• dzieci – ok. 1,8 µg
• osoby dorosłe – 2,4  µg
• kobiety w ciąży – 2,6 µg
• kobiety karmiące –  2,8 µg [1].

Witamina B12 tabletki i kapsułki — która najlepsza?

Preparaty z witaminą B12 bez recepty

DiaB12 30 kapsułek, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 100 μg cyjanokobalaminy i 200 μg kwasu foliowego;
• osoby dorosłe stosują 1 kapsułkę dziennie pomiędzy posiłkami;
• preparat jest polecany w szczególności dla osób stosujących metforminę;
• dawki zbyt niskie w przypadku niedoborów, raczej powinny być stosowane jako prewencja [4].

Molekin B12 60 tabletek, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 250 μg cyjanokobalaminy;
• osoby dorosłe stosują 1 lub 2 tabletki dziennie po posiłkach;
• cyjanokobalamina w średniej dawce [5].

Naturell Metylo-B12 60 tabletek, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 500 µg metylokobalaminy;
• osoby dorosłe stosują 1 tabletkę na dzień;
• odpowiednia dawka w formie metylokobalaminy [6].

Naturell Witamina B12 60 tabletek do ssania, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 10µg metylokobalaminy;
• dorośli powinni stosować 1-2 tabletkę dziennie;
• bardzo niska dawka witaminy, wyróżnia się postacią leku, tabletki nie są tradycyjnie połykanie, tylko ssane [6].

Olimp B12 Max 60 tabletek, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 700 μg cyjanokobalaminy;
• osoby dorosłe stosują 1 tabletkę 1 raz dziennie w trakcie lub bezpośrednio po posiłku;
• tradycyjna forma cyjanokobalaminy w stosunkowo dużej dawce [7].

Witamina B12 Activlab 30 kapsułek, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 500 μg cyjanokobalaminy;
• stosuje się 1 kapsułkę dziennie;
• cyjanokobalamina w średniej dawce [8].

Witamina B12 Forte Polfa Łódź 50 tabletek, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 10 μg cyjanokobalaminy;
• młodzież i dorośli mogą stosować 1 tabletkę dziennie;
• bardzo mała dawka witaminy B12 w standardowej formie [9].

Witamina B12 na receptę

Do niedawna na rynku nie było dostępnych preparatów doustnych z witaminą B12 jako produkty lecznicze OTC. Witamina B12 zarejestrowana jako lek była dostępna tylko i wyłącznie z przepisu lekarza jako iniekcje. Niedawno pojawił się również dostępny na receptę preparat w formie tabletek.

Vitaminum B12  WZF, iniekcja, 100 μg/1 ml, 10 ampułek

• 1 ampułka zawiera 100 μg cyjanokobalaminy;
• zastrzyki stosuje się domięśniowo lub głęboko podskórnie, a dawkowanie leku ustala lekarz;
• stosowane są w niedokrwistości z niedoborem witaminy B12 oraz ogólnym niedoborem witaminy B12 [10].

Vitaminum B12  WZF, iniekcja, 1000 μg/2 ml, 5 ampułek

• 1 ampułka zawiera 1000 μg cyjanokobalaminy;
• zastrzyki stosuje się domięśniowo lub głęboko podskórnie, a dawkowanie leku ustala lekarz;
• stosowane są w niedokrwistości z niedoborem witaminy B12 oraz ogólnym niedoborem witaminy B12 [11].

Energamma 50 tabletek

• 1 tabletka zawiera 1000 μg cyjanokobalaminy;
• stosuje się 1 tabletkę dziennie, a w ciężkich przypadkach 2 tabletki na dobę;
• lek jest stosowany na zlecenie lekarskie w przypadku niedoborów witaminy B12.

Jak długo można zażywać witaminę B12?

Czas, przez jaki można stosować witaminę B12, zależy od indywidualnych potrzeb i sytuacji. Jeśli masz niedobór witaminy B12, możesz potrzebować suplementacji przez czas nieokreślony. Jednak jeśli stosujesz suplementy z witaminą B12 w celach ogólnego wspomagania zdrowia, wówczas ważne jest skonsultowanie się z lekarzem, aby określić odpowiedni czas trwania i dawkowanie suplementów z witaminą B12.

Jakie są naturalne źródła witaminy B12 w diecie?

Naturalne źródła witaminy B12 w diecie obejmują przede wszystkim produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak:

• Wątróbka, szczególnie kurza wątróbka;
• Mięso, w tym wieprzowina i wołowina;
• Ryby, takie jak łosoś, tuńczyk, dorsz i ośmiornica;
• Produkty mleczne, np. mleko, sery i jogurt;
• Jaja.

W jakich owocach i warzywach występuje witamina B12?

Witamina B12 nie występuje naturalnie w większości owoców i warzyw, co czyni ją trudną do pozyskania dla osób na diecie wegańskiej lub wegetariańskiej. Witamina B12 jest obecna głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego.

Jakie są źródła witaminy B12 dla wegetarian i wegan?

Witamina B12 jest szczególnie ważna dla wegetarian i wegan, ponieważ jest przede wszystkim obecna w produktach pochodzenia zwierzęcego. Niemniej jednak, istnieją również niektóre roślinne źródła witaminy B12, które mogą dostarczać tej niezbędnej substancji wielu wegetarianom i weganom.

Niektóre roślinne źródła zapewniających witaminę B12 dla wegetarian i wegan to:

1. Produkty wzbogacone: Niektóre produkty roślinne, takie jak płatki śniadaniowe, napoje roślinne (np. mleko sojowe, mleko orzechowe), woda mineralna i niektóre suplementy diety, są wzbogacane w witaminę B12.
2. Algi morskie;
3. Fermentowane produkty sojowe.

Warto jednak zauważyć, że witamina B12 w produktach roślinnych wzbogacana jest sztucznie i jest to syntetyczna forma tej witaminy, a nie naturalnie występująca forma. Dlatego suplementacja witaminą B12 może być zalecana dla wegetarian i wegan, aby zapewnić odpowiednie spożycie tej witaminy.

Na co uważać, suplementując witaminę B12?

Podczas stosowania witaminy B12, istnieje kilka rzeczy, na które warto zwrócić uwagę:

1. Dawkowanie: Ważne jest przyjmowanie odpowiedniej dawki witaminy B12. Przed rozpoczęciem suplementacji zaleca się skonsultowanie się z lekarzem, który pomoże określić właściwą dawkę do Twoich indywidualnych potrzeb.
2. Interakcje z lekami: Witamina B12 może mieć wpływ na działanie niektórych leków, dlatego ważne jest poinformowanie lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, zarówno na receptę, jak i bez recepty. Mogą być potrzebne dostosowania dawek leków, aby uniknąć interakcji.
3. Nadmiar: Przeważnie witamina B12 jest bezpieczna w dawkach stosowanych w suplementach, ale przyjmowanie bardzo wysokich dawek nie jest zalecane. Nadużywanie może prowadzić do potencjalnych skutków ubocznych, takich jak ból brzucha, biegunka lub trudności w oddawaniu moczu. Ważne jest przyjmowanie dawki zgodnie z zaleceniami lekarza lub instrukcjami na opakowaniu suplementu.
4. Źródło witaminy B12: Jeśli korzystasz z suplementów, upewnij się, że są one wysokiej jakości i pochodzą od zaufanego producenta. Jeśli stosujesz dietę wegańską lub wegetariańską, możesz również potrzebować innych źródeł witaminy B12, takich jak produkty wzbogacone lub suplementy roślinne, które są odpowiednie dla Twojego stylu życia.

Podsumowanie

Która witamina B12 jest najlepsza? To zależy, w jakim celu jest stosowana. Z reguły osoby mające w swojej diecie produkty pochodzenia zwierzęcego i stosujące zbilansowaną dietę (również wegetarianie jedzą regularnie jajka i nabiał) nie muszą suplementować witaminy B12. W przypadku profilaktyki spokojnie wystarczą suplementy diety z małą lub średnią dawką. Oczywiście w przypadku stwierdzonego niedoboru lub osób będących w grupie ryzyka, lepsze będą preparaty z wyższą dawką. Jednakże najbezpieczniej niedobory zbadać, a suplementację ustalić wspólnie z lekarzem.