Siemię lniane – co to jest?

Siemię lniane to popularna nazwa nasion lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum). Nasiona lnu zwyczajnego są małe (2-3 mm), mają płaski kształt i są koloru jasnobrązowego. Siemię lniane bogate jest w kwasy tłuszczowe, głównie te najbardziej pożądane, czyli omega-3 i omega-6. Jest dobrym źródłem białka. Nasiona lnu zwyczajnego to surowiec znany z zawartości śluzów i błonnika pokarmowego. Nie brak w nim również witamin (np. A, C, E) oraz minerałów (magnez, potas, sód, fosfor, żelazo, miedź, mangan, cynk). Tabela 1. przedstawia ilości składników, jakie zawiera siemię lniane [1].

Tabela 1. Siemię lniane i jego substancje [2].

Siemie lniane – na co pomaga?

Siemię lniane to surowiec o szerokim zastosowaniu. Jedno z najczęstszych zastosowań siemienia lnianego to działanie przeczyszczające. Odpowiadają za to głównie 2 składniki: śluzy i błonnik pokarmowy [2].

Przewód pokarmowy

Śluzy to składniki, które wiążą się z wodą w jelitach i zwiększają swoją objętość. Dzięki temu odpowiadają za zwiększenie objętości mas kałowych. Z drugiej strony formują także śliski żel, który wyściela ścianę jelit i usprawnia przemieszczenia się kału. Żel sprawia, że mniej wody wchłania się przez jelita, co dodatkowo rozmiękcza masy kałowe. Z racji, że to surowiec śluzowy, to aby poprawnie spełniał swoją rolę, należy wypić sporą ilość wody razem z siemieniem lnianym. Bez odpowiedniej ilości wody efekt nie będzie zadowalający. Cały proces usprawnia także błonnik [2].

Dzięki śluzom, które mają działanie łagodzące, siemię lniane stosuje się także do zmniejszania zgagi i uczucia pieczenia w przełyku. Śluzy powlekają błonę śluzową przewodu pokarmowego, dlatego kleik dobrze złagodzi również inne podrażnienia.

Siemię lniane i układ sercowo-naczyniowy

Na co jeszcze pomaga siemię lniane? Pewna metaanaliza porównała wpływ siemienia lnianego na profil lipidowy u pacjentów z dyslipidemią i zdrowych. W przypadku ludzi zdrowych codzienne spożywanie siemienia lnianego pozwoliło na obniżenie cholesterolu całkowitego i wzrost poziomu HDL-C. U chorych z dyslipidemią okazało się, że doszło do spadku cholesterolu całkowitego, LDL-C i triglicerydów. Badani spożywali około 50 g siemienia lnianego dziennie. Dobroczynne działanie na profil lipidowy związane jest z dużą zawartością kwasów omega-3 i 6 w siemieniu lnianym [2,3].

Istnieje również metaanaliza, z której wynika, że długotrwałe stosowanie siemienia lnianego (powyżej 12 tygodni) pozwala zredukować ciśnienie tętnicze krwi. Badani uzyskali średnio spadek o około 1,5 mmHg w ciśnieniu skurczowym i rozkurczowym [4].

Działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne

Siemię lniane działa także antyoksydacyjnie. Powoduje redukcję reaktywnych form tlenu, zmniejsza także wątrobową peroksydację lipidów. Spożywanie siemienia lnianego może okazać się zasadne, jeśli chcemy wspomóc z regenerację naszej wątrobie. Jeszcze większe stężenie dobroczynnych składników znajduje się w oleju lnianym [1,2].

Siemię lniane i podrażnienia skóry oraz błon śluzowych

Kleik z siemienia lnianego będzie dobrym wyborem, jeśli cierpimy na chrypkę lub podrażnienie gardła. Śluzy działają powlekająco na błony śluzowe, dzięki czemu doznamy ulgi.

Na co jeszcze pomaga siemię lniane? Kleiki można stosować także zewnętrznie. Znajdują zastosowanie w podrażnieniach skóry i błon śluzowych, gdyż siemię lniane ma działanie nawilżające, odżywcze, regenerujące, powlekające i ochronne.

Siemię lniane – jak przygotować?

Wiemy już, na co pomaga siemię lniane, ale jak je przygotować, aby dobrze działało? Siemię lniane to surowiec śluzowy i z definicji powinno przygotowywać się z niego macerat. Co to jest?

Macerat to wyciąg wodny otrzymywany z surowca roślinnego w temperaturze pokojowej. Książkowo na 1 część surowca (czyli np. 1 łyżkę) powinno użyć się 20 części wody (czyli 20 łyżek). Do maceracji powinniśmy użyć wody o temperaturze pokojowej. Po zalaniu nasion i odczekaniu kilkunastu minut otrzymamy charakterystyczną żelową konsystencję – kleik, który jest gotowy do spożycia [5].

Siemię lniane – całe czy mielone?

Nie ma potrzeby rozdrabniania siemienia lnianego. Do przygotowania kleiku można wykorzystać całe nasiona lnu. Śluz, o który głównie chodzi, znajduje się w zewnętrznej warstwie nasion i łatwo przechodzi do wody. Czy to znaczy, że nie powinno się używać nasion rozdrobnionych? Oczywiście, że nie! Można je używać, jednak niektóre składniki nasion (np. tłuszcze) są wrażliwe na tlen i mogą łatwo ulec utlenieniu – szybciej się zepsują. Idealnym rozwiązaniem będzie samoczynne zmielenie nasion lnu, aby zapobiec utracie ważnych składników.

Jak parzyć siemię lniane?

Wcześniej zostało napisane, żeby używać chłodnej wody lub o temperaturze pokojowej. Jednak czy można użyć gorącej wody i jak parzyć siemię lniane? Najlepiej używać wody o temperaturze pokojowej – wtedy do wody przejdzie jak najwięcej składników. Jednak nie znaczy to, że użycie ciepłej wody jest błędne. Co prawda może dojść do pewnej degradacji śluzów, bo są to surowce wrażliwe na ciepło, ale nie znaczy to, że całkowicie znikną! Siemię lniane zalane ciepłą wodą również będzie dobre!

Tylko kleik czy także nasiona?

Po zalaniu siemienia lnianego wodą otrzymamy dwie części – kleik i pozostałe nasiona. Najlepiej spożyć wszystko – dostarczymy wtedy najwięcej składników odżywczych.

Jakie produkty z siemienia lnianego dostępne są w aptekach?

W aptekach znajdziemy kilka rodzajów produktów z siemienia lnianego, takich jak:

• Siemię lniane w formie całych nasion.
• Zmielone siemię lniane, często spotykane także w wersji odtłuszczonej.
• Tabletki z siemieniem lnianym.
• Produkt, który nie jest dosłownie siemieniem lnianym, ale który z niego pochodzi i bogaty jest w wiele cennych składników, czyli olej lniany.

Siemię lniane – działania niepożądane

Siemię lniane to bezpieczny produkt, jednak trzeba pamiętać o kilku aspektach podczas jego stosowania.

Z racji tego, że to surowiec śluzowy, to nie można jednocześnie przyjmować innych leków. Śluzy mogą osłabić lub zahamować ich działanie. Zaleca się, aby stosować siemię lniane około 2 godzin przed lub po zażyciu leków.

Siemię lniane poprawia perystaltykę jelit i ułatwia wypróżnianie. Z tego względu nie powinniśmy stosować go razem z lekami, które hamują motorykę jelit i działają zapierająco, gdyż może dojść do wzajemnego zniesienia się efektów leczniczych.

Siemię lniane zawiera niewielką ilość glikozydów cyjanogennych. To niebezpieczny dla zdrowia składnik. W rzeczywiści jest ich tak mało, że spożywanie nieobrobionych w żaden sposób nasion lnu, w ilościach zalecanych, nie powoduje ryzyka zatrucia. Natomiast związki te rozkładają się pod wpływem wody lub wyższej temperatury, dlatego jeśli spożywamy siemię lniane prażone lub po maceracji, to nie powinny zawierać tych niebezpiecznych składników [5].