Co to jest polineuropatia i jak się ją dzieli?

Neuropatia oznacza uszkodzenie pojedynczego nerwu obwodowego, jako polineuropatię można określić uszkodzenie kilku nerwów obwodowych. Dokładniej, polineuropatia to choroba nerwów obwodowych o podłożu neurologicznym,  która występuje, gdy dochodzi do symetrycznego i rozlanego uszkodzenia wielu nerwów. Jest to stosunkowo częsta choroba, dotykająca nawet do 8% populacji. Potwierdza to fakt, że praktycznie każdy jest narażony na wystąpienie polineuropatii. Oczywiście są pewne uwarunkowania, np. genetyczne. Z tego względu można wyróżnić neuropatię wrodzoną (uwarunkowaną genetycznie) oraz nabytą (jest efektem działania jakiegoś czynnika). Do takich czynników mogą należeć m.in. nowotwory, cukrzyca, błonica, zespół Guillain-Barre, niedobory witamin i nadmierne spożycie alkoholu, stosowanie leków np. talidomidu w trakcie leczenia szpiczaka mnogiego. Wynika z tego, że polineuropatia może być traktowana jako osobna jednostka chorobowa lub może być objawem innej choroby. Jest tak wiele rodzajów neuropatii, że w krótkim artykule nie sposób ich opisać, z tego względu będą one tutaj traktowane jako jedna jednostka chorobowa [1]. 

Jakie są objawy polineuropatii?

W zależności od przyczyny, stopnia zaawansowania choroby oraz uszkodzenia włókna nerwowego objawy neuropatii mogą się od siebie różnić. Objawy najczęściej dotyczą dystalnych części kończyn, czyli rąk, przedramion, stóp i goleni. Najważniejsze i najczęściej występujące z nich to:

• uczucie mrowienia i drętwienie (parestezje);
• zmniejszona siła mięśniowa połączona ze zmniejszonym czuciem;
• parestezje, czyli czucie opaczne;
• bóle kończyn;
• znacznie rzadziej występują objawy takie jak kłucie, pieczenie czy zaburzenia percepcji bólu;
• zajęcie układu autonomicznego podczas trwania polineuropatii może skutkować pojawieniem się zaburzeń wydzielania potu, zaburzeń naczynioruchowych, spadku ciśnienia czy zwężaniem źrenic [2].

Co robić w przypadku zaobserwowania objawów polineuropatii?

Jeżeli zaobserwuje się objawy polineuropatii, należy zgłosić się jak najszybciej do lekarza POZ. W przypadku podejrzenia wystąpienia tej choroby skieruje on pacjenta do neurologa. Lekarz już po przeprowadzonym wywiadzie lekarskim może rozpoznać polineuropatię i określić jej najprawdopodobniejszą przyczynę. Do potwierdzenia polineuropatii wykonuje się badanie elektromiografii (EMG), które pozwala określić uszkodzone włókna. Badanie to pozwala również określić dynamikę procesu chorobowego i rokowanie pacjenta. W kolejnym etapie, w zależności od objawów i stopnia nasilenia choroby, określa się indywidualnie jej przyczynę. Najczęściej wykonuje się badania laboratoryjne krwi i moczu, rzadziej punkcję lędźwiową czy badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, badania obrazowe lub genetyczne. Nie zawsze pomimo wielu danych, udaje się znaleźć przyczynę polineuropatii [1,3].

Czy polineuropatia jest uleczalna?

Jest to pytanie, na które nie ma jednoznacznej odpowiedzi. 

Najczęściej polineuropatie mają przebieg przewlekły i są już obecne do końca życia pacjenta. Leczenie z reguły pozwala złagodzić objawy i zahamować postęp choroby. Ale z drugiej strony są również takie polineuropatie, podczas leczenia których objawy mogą ustąpić nawet całkowicie i nigdy nie nawrócić. Zaliczają się do nich np. polineuropatie toksyczne, czy związane z leczeniem przeciwnowotworowym. Dla przykładu, odstawienie leku na wczesnym etapie polineuropatii może spowodować nawet trwałe wycofanie się objawów. Wyleczenie zdarza  też podczas polineuropatii nazywanej zespołem Guillaina i Barrégo. Nie zmienia to faktu, że polineuropatie są klasyfikowane na ten moment jako choroby nieuleczalne [1,2].

Jak leczyć polineuropatię?

Prowadzenie leczenia polineuropatii opiera się na wyeliminowaniu lub próby kontroli czynnika ją wywołującego. Dla przykładu, jeżeli do powstania neuropatii doprowadziła cukrzyca, to należy stosować leki przeciwcukrzycowe zalecane przez lekarza np. insuliny. Oprócz tego ważna jest zmiana trybu życia i odpowiednia dieta. Z kolei w przypadku polineuropatii o podłożu immunologicznym podaje się glikokortykosteroidy, immunoglobuliny czy leki immunosupresyjne. Jeżeli polineuropatia została wywołana przez czynnik toksyczny lub stosowanie leków, najważniejsze jest odstawienie tego czynnika. Oczywiście w przypadku np. leków przeciwnowotworowych należy to zrobić po konsultacji z lekarzem, który zdecyduje czy korzyści jego stosowania są większe niż potencjalne skutki uboczne. W każdym typie polineuropatii zalecane jest stosowanie witamin, w szczególności z grupy B np. Vitaminum B Compositum. Bardzo pomocne w przypadku polineuropatii są również fizykoterapia, odpowiednie masaże, zabiegi czy ćwiczenia [1]. 

 Polineuropatia a renta?

Polineuropatia jest bardzo szerokim schorzeniem. Z tego względu nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Wszystkie osoby, które utraciły zdolność do wykonywania pracy z powodu choroby, mogą ubiegać się o rentę z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Oczywiście, żeby ją otrzymać muszą spełnić ściśle określone wymagania i przejść badanie lekarskie. Neuropatie często towarzyszą innym chorobom, z tego względu wielu takich pacjentów może kwalifikować się do otrzymania świadczeń. Należy jednak pamiętać, że nie każda osoba cierpiąca na neuropatię będzie się kwalifikować się do otrzymywania renty.

Podsumowanie 

Polineuropatie są bardzo dużą grupą schorzeń, które mają różne przyczyny i sposoby leczenia. Nie mniej jednak są bardzo groźne, utrudniają życie i nie dają zbyt wielkich nadziei na całkowite wyleczenie. W zależności od przyczyny warto jednak stosować leczenie, bo nie tylko zmniejszy ono objawy choroby, również w pewnych przypadkach (np. spowodowane przez toksyny) potrafi cofnąć objawy.