Ziołowe preparaty na przeczyszczenie są najpopularniejszą grupą leków na zaparcia. Jednocześnie są one regularnie nadużywane. Przyczyniło się do tego panujące w społeczeństwie przekonanie, że leki roślinne są łagodne i nie wywołują działań niepożądanych. Nic bardziej mylnego! Wielu pacjentów stosuje herbaty przeczyszczające w sposób niezgodny z ich wskazaniami, narażając się tym samym na liczne komplikacje zdrowotne. Faktem jest, że herbatki przeczyszczające mogą skutecznie wywołać wypróżnienie, ale jednocześnie ich stosowanie jest obarczone dużym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Jakie zioła działają przeczyszczająco?

Wśród surowców naturalnych, które wykazują udowodnione działanie przeczyszczające, wyróżnia się:

• korę kruszyny;
• korzeń rzewienia;
• aloes;
• liść senesu;
• korę szakłaku amerykańskiego [1].

Herbata na zaparcia. Jakie produkty są obecne na rynku?

Obecnie na rynku istnieje wiele herbatek o działaniu przeczyszczającym. Wśród nich można wymienić:

• Liść Senesu, Flos, saszetki do zaparzania. 1 saszetka zawiera 0,99-1,21 g liścia senesu co odpowiada 28,5-31,5 mg związków antranoidowych w przeliczeniu na sennozyd B;
• Fix Senes, saszetki do zaparzania. 1 saszetka zawiera 1 g wysuszonych liści senesu, co odpowiada 25-30 mg glikozydów hydroksyantracenowych w przeliczeniu na sennozyd B.
• Normosan Fix, zioła do zaparzania. 1 saszetka 1,4 g zawiera: kora kruszyny 0,280 g, liść senesu 0,140 g, owoc kminku 0,490 g, owoc bzu czarnego 0,252 g, liść mięty pieprzowej 0,238 g;
• Figura 1, saszetki do zaparzania. 1 saszetka zawiera 0,9 g liścia senesu, co odpowiada 16,58-22,43 mg glikozydów hydroksyantracenowych w przeliczeniu na sennozyd B.
• Red Senes Tea, saszetki do zaparzania. 1 saszetka zawiera 800 mg liścia senesu o zawartości 17-23 mg glikozydów hydroksyantracenowych w przeliczeniu na sennozyd B oraz 1,2 g kwiatu hibiskusa.
• Xenna, zioła do zaparzania. 1 saszetka zawiera 0,9-1,1 g liścia senesu co odpowiada 30 mg związków antranoidowych w przeliczeniu na sennozyd B;
• Korzeń rzewienia, zioła pojedyncze.

Naturalny środek na przeczyszczenie. Jak działa?

Zawarte w powyższych produktach glikozydy antrachinonowe są przekształcane w aktywną formę w kontakcie z bakteriami jelitowymi. Wówczas nasilają perystaltykę przewodu pokarmowego oraz pobudzają nerwowe sploty śródścienne w obrębie jelit. Powodują także napływ wody do światła jelit. To wszystko sprawia, że masy kałowe zostają upłynnione, a wzmożona perystaltyka układu pokarmowego skutecznie ułatwia wypróżnianie. Wypróżnienie następuje po upływie 8-12 godzin po przyjęciu środków przeczyszczających, co jest spowodowane czasem transportu do okrężnicy i przemianą w aktywny związek [1,2].

Jaka herbata na zaparcia?

Wybierając herbatę przeczyszczającą, warto wybierać taką, która posiada wyżej wymienione surowce roślinne, w tym korzeń rzewienia, korę kruszyny, czy liść senesu. Mają one udowodnione działanie przeczyszczające i mogą rzeczywiście wpłynąć na efektywność wypróżnienia. Niemniej, należy pamiętać, że przewlekłe stosowanie tego rodzaju produktów może upośledzić normalne funkcjonowanie przewodu pokarmowego, zwłaszcza jelit. Co więcej, może dojść także do nadmiernej utraty elektrolitów, głównie jonów potasu, co wtórnie upośledza motorykę jelit [1,2].

Jaką herbatę podać na zaparcia u dzieci?

Zioła o działaniu przeczyszczającym nie powinny być stosowane u dzieci poniżej 12. roku życia. Pacjenci z tej grupy wiekowej powinni stosować preparaty błonnikowe, zawierające m.in. babkę płesznik lub babkę jajowatą, bądź produkty zawierające makrogole lub laktulozę. Są one znacznie bezpieczniejsze, a ich stosowanie jest obarczone istotnie mniejszym ryzykiem [1-3].