Czy pieczenie w przełyku to zgaga?

Tak naprawdę pieczenie w przełyku może być czymś jednorazowym i przemijającym, ale może dawać sygnał do występowania znacznie bardziej skomplikowanej choroby. Popularnie określana zgaga, czyli pieczenie w przełyku może być objawem choroby refluksowej. Choroba refluksowa to przewlekła dolegliwość objawiająca się właśnie zgagą i zarzucaniem treści pokarmowej do przełyku, czyli uczuciem powracających płynów lub pożywienia, np. po “odbiciu się” [1].

Pojawia się pytanie – skąd mogę wiedzieć, czy cierpię na chorobę refluksową, czy tylko zgagę, która może pojawić się, np. po zjedzeniu obfitego i ciężkiego posiłku, która szybko przeminie?

Choroba refluksowa to przewlekła dolegliwość, której objawy pojawiają się u pacjenta 2 lub więcej razy w tygodniu i towarzyszą mu dłuższy czas. Do potwierdzenia choroby refluksowej często niezbędne są inne badania, które wykażą, np. podrażnienie i nadżerki w przełyku bądź obecność zmian przednowotworowych. Choroba refluksowa najczęściej dotyka ludzi starszych, otyłych i kobiet w ciąży (ale pamiętajmy, że może pojawić się także u innych!) [1]. Pieczenie w przełyku, czyli zgaga jest dolegliwością, która pojawia się tylko czasami i nie powoduje poważnych komplikacji. Natomiast pamiętajmy o tym, że zgaga może być objawem choroby refluksowej, dlatego nawet jeśli doświadczamy pieczenia w przełyku tylko czasami, to lepiej udać się na konsultację lekarską.

Zgaga — przyczyny. Od czego się pojawia?

Poza chorobą refluksową przełyku, o której wspomniano powyżej, zgaga może mieć również inne przyczyny, w tym:

• Spowolnienie opróżniania żołądka;
• Palenie papierosów;
• Nadużywanie alkoholu;
• Spożywanie dużych posiłków;
• Spożywanie ostrych potraw;
• Przeciążenie emocjonalne;
• Otyłość;
• Ciąża;
• Stosowanie niektórych leków;
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy zapalenie trzustki.

Co jest dobre na zgagę i pieczenie w przełyku?

W aptece są dostępne 3 grupy leków, które stosuje się w leczeniu choroby refluksowej i łagodzenia objawów pieczenia w przełyku. Są to leki z grup, takich jak:

1. Inhibitory pompy protonowej (IPP, PPI).
2. Antagoniści receptorów H2.
3. Leki zobojętniające kwas żołądkowy.

Która grupa leków będzie najlepsza na zgagę i pieczenie w przełyku?

Inhibitory Pompy Protonowej, czyli Anesteloc i Controloc na zgagę

Inhibitory pompy protonowej zmniejszają produkcję kwasu żołądkowego wydzielanego podstawowo jak i poposiłkowo [2].

W aptece dostępne są różne leki z grupy IPP:

• lanzoprazol (Lanzul, Lanzul S, Zalanzo),
• dekslanzoprazol (Dexilant),
• omeprazol (np. Bioprazol, Goprazol, Goprazol Max, Helicid, Helicid Control, Ortanol Max, Polprazol Max),
• esomeprazol (Emanera, Helides, Mesopral),
• pantoprazol (Anesteloc, Anesteloc Max, Contix, Contix ZRD, Controloc, Controloc Control, IPP),
• rabeprazol (Zulbex).

Bez recepty dostępny jest wyłącznie omeprazol i pantoprazol.

Jak stosować IPP?

IPP stosuje się zwykle raz lub dwa razy na dobę. Przy stosowaniu raz na dobę zaleca się przyjąć lek na czczo 30 do 60 minut przed posiłkiem. Jeśli wymagana jest druga dawka, to powinno się ją zażyć 30 do 60 minut przed ostatnim posiłkiem. Takie dawkowanie wynika z mechanizmu działania leków. Blokują one tylko aktywne pompy protonowe. Ich działanie stymulowane jest poprzez np. przyjmowanie posiłku. Nie zaleca się przyjmowania IPP przed snem [3].

Inhibitory pompy protonowej powinny być lekami I rzutu w terapii choroby refluksowej. Standardowo w przyjmuje się je przez 8 tygodni. Jeśli objawy, takie jak pieczenie przełyku ustąpią po takiej kuracji, zaleca się zwykle jej przerwanie. Oczywiście to tylko zalecenia i każdy przypadek jest inny, dlatego pojawiają się różne warianty terapii. Czasami zasadna może być dłuższa terapia. U niektórych pacjentów w dalszym etapie choroby może wystarczyć również doraźnie przyjmowane leku [3].

Który IPP wybrać?

Czy któreś IPP lepiej łagodzi objaw pieczenia w przełyku? Według badań IPP stosowane w dawkach standardowych mają podobne efekty terapeutyczne. W jednej metaanalizie na prowadzenie wysuwa się esomeprazol, który osiągał nieznacznie lepsze wyniki leczenia, jednak były to różnice bez znaczenia klinicznego [3].

Antagoniści receptorów H2 – popularne leki na zgagę

Druga grupa leków najczęściej stosowana do leczenia refluksu i łagodzenia zgagi to antagoniści receptorów H2. Leki te podobnie jak IPP hamują wydzielanie kwasu żołądkowego jednak na drodze innego mechanizmu. Działają na receptory H2 zlokalizowane w komórkach okładzinowych żołądka [4].

W aptece dostępne są jedynie leki z famotydyną, takie jak:

• Famogast, Ulfamid – kategoria Rp.
• Famotydyna Ranigast – kategoria OTC.

Który lek lepszy na zgagę i pieczenie w przełyku?

Który lek lepiej wybrać, jeśli cierpimy na chorobę refluksową lub chcemy pozbyć się pieczenia w przełyku? Według wytycznych lekiem pierwszego wyboru powinien być IPP. Jednak w niektórych sytuacjach klinicznych zasadne jest wdrożenie terapii famotydyną. Można tak zrobić w przypadku, np. nietolerancji pacjenta na IPP. Famotydyna zmniejsza nocne wydzielanie kwasu żołądkowego, więc czasami można zmodyfikować terapią poprzez przyjmowanie rano IPP a przed snem blokera H2 [3].

Famotydyna i doraźne leczenie zgagi

Natomiast porównując mechanizmy działania famotydyny i leków z grupy IPP, wydaje się zasadne stosowanie famotydyny przy doraźnym leczeniu pieczenia w przełyku. Famotydyna zaczyna działać już po około godzinie i jej aktywność utrzymuje się do 12 godzin. Leki z grupy IPP natomiast swoją całkowitą aktywność osiągają dopiero po kilku dniach stosowania. Jednak jeśli stosujemy je dłuższy czas, to silniej działają IPP [3-4].

Leki zobojętniające kwas żołądkowy – Rennie czy Manti na zgage?

Ostatnia omawiana grupa leków to te, które zobojętniają kwas żołądkowy (antacida). Działają one szybko, ale i krótko. Nie stosuje się ich do leczenia refluksu jako osobną grupę leków. Natomiast można je używać, jeśli cierpimy na pieczenie w przełyku tylko czasami i nieregularnie bądź jako doraźna interwencja przy standardowym leczeniu refluksu [3,5].

Za działanie neutralizujące kwas żołądkowy odpowiadają sole magnezu, wapnia, glinu, sodu lub alginiany. W aptekach wszystkie dostępne preparaty są bez recepty. Można je podzielić na dwie kategorie:

1. Tabletki do rozgryzania i żucia (lub ssania):
   • Rennie (sole wapnia i magnezu),
   • Gaviscon (alginiany, sole sodu i wapnia),
   • Alugastrin (sole sodu i glinu),
   • Maalox (sole glinu i magnezu),
   • Manti (sole glinu i magnezu oraz dodatkowo simetikon),
   • Ranigast S-O-S (alginiany, sole sodu i wapnia).
2. Zawiesina doustna:
   • Alugastrin (sole sodu i glinu),
   • Gelatum Aluminii Phosphorici (sole glinu),
   • Maalox (sole glinu i magnezu),
   • Gaviscon (alginiany, sole sodu i wapnia).

Leki z grupy antacida są stosunkowo bezpieczne. Mogą być stosowane nawet w trakcie ciąży lub karmienia piersią w najmniejszej działającej dawce i przez jak najkrótszy czas. Należy natomiast uważać, aby stosując je nie doprowadzić do nadmiernego spożycia magnezu lub wapnia [6,7].

Omawiane leki zobojętniają kwas żołądkowy. Może to wpłynąć na słabsze wchłanianie, a więc i działanie famotydyny. Jeśli stosujemy leki antacida podczas terapii famotydyną, to należy je przyjmować minimum 2 godziny po zażyciu famotydyny [4].

W przypadku przedawkowania leków zobojętniających kwas żołądkowy najczęstszymi działaniami niepożądanymi są zaburzenia żołądkowo-jelitowe, np.: nudności i wymioty, biegunki lub zaparcia, wzdęcia [6,7].

Jak bezpiecznie stosować leki na zgagę bez recepty?

Aby bezpiecznie stosować leki na zgagę, należy przestrzegać kilku wskazówek. Po pierwsze, zawsze czytaj etykietę i postępuj zgodnie z zaleceniami. Nie przekraczaj zalecanej dawki ani czasu trwania leczenia. Przed zażyciem leku na zgagę, zapoznaj się z ulotką i upewnij się, że nie ma przeciwwskazań lub interakcji z innymi lekami, które przyjmujesz.

Jeśli podczas stosowania leków na zgagę wystąpią objawy uboczne, powiadom o tym swojego lekarza. Nie łącz różnych rodzajów leków bez konsultacji lekarskiej. Po zażyciu leku na zgagę, unikaj jedzenia lub picia przez co najmniej godzinę. Długotrwałe i nadmierne stosowanie leków na zgagę powinno być unikane, ponieważ mogą one zakrywać objawy poważniejszych chorób i prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych.

Jakie są domowe sposoby na zgagę?

Istnieje kilka domowych sposobów, które mogą pomóc złagodzić zgagę. Oto niektóre z nich:

1. Soda oczyszczona: Rozpuszczenie jednej łyżeczki sody oczyszczonej w szklance wody i jej wypicie może pomóc zneutralizować kwas żołądkowy, ale należy stosować to tylko okazjonalnie, ponieważ soda oczyszczona może zakłócać naturalne pH organizmu.
2. Imbir: Spożywanie imbiru, np. w postaci herbaty imbirowej,  może przynieść ulgę w zgadze.
3. Herbata rumiankowa: Picie herbaty rumiankowej może pomóc zmniejszyć objawy zgagi.
4. Sok z aloesu: Wypicie małej ilości soku z aloesu może pomóc złagodzić ból przełyku i zmniejszyć objawy zgagi.

Czy nasz styl życia wpływa na występowanie zgagi i pieczenia w przełyku?

Zmiana stylu życia może odgrywać istotną rolę w leczeniu zgagi. Oto, jakie kroki można podjąć w celu złagodzenia objawów zgagi:

1. Zmiana diety: Unikaj jedzenia dużych posiłków i spożywania ostrych, tłustych, pikantnych potraw. Staraj się jeść mniejsze posiłki, które są lekkostrawne. Zaleca się unikanie używania kofeiny, alkoholu, czekolady oraz napojów gazowanych.
2. Unikanie późnego spożycia posiłków przed snem: Najlepiej zjadać ostatni posiłek co najmniej 2-3 godziny przed pójściem spać. Unikaj jedzenia tuż przed snem, aby zapobiec cofaniu się kwasów żołądkowych do przełyku.
3. Unikanie palenia papierosów i nadużywania alkoholu: Palenie i nadużywanie alkoholu mogą przyczyniać się do zmniejszenia działania dolnego zwieracza przełyku, co zwiększa ryzyko wystąpienia zgagi.
4. Unikanie wysiłku fizycznego tuż po jedzeniu: Poczekaj przynajmniej 1-2 godziny po jedzeniu, zanim podejmiesz aktywność fizyczną. Wysiłek fizyczny tuż po posiłku może powodować cofanie się treści żołądkowej i nasilać objawy zgagi.
5. Utrzymywanie zdrowej wagi: Nadwaga może zwiększać ciśnienie na dolny zwieracz przełyku i sprzyjać refluksem żołądkowym. Regularna aktywność fizyczna i zdrowa dieta mogą pomóc w utrzymaniu odpowiedniej wagi.
6. Redukowanie stresu: Stres i emocje mogą wpływać na objawy zgagi. Warto zastosować techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga, czy oddychanie głębokie, aby zmniejszyć napięcie i stres.

Kiedy pójść do lekarza ze zgagą?

Warto skonsultować się z lekarzem w przypadku zgagi w następujących sytuacjach:

1. Jeśli zgaga występuje często, przynajmniej 2 razy w tygodniu, przez dłuższy czas.
2. Jeśli objawy zgagi utrzymują się pomimo wprowadzenia zmian w stylu życia i diety.
3. Jeśli zgaga towarzyszy innym niepokojącym objawom, takim jak trudności z przełykaniem, ból w klatce piersiowej, trwałe chrypka, utrata masy ciała, czy obecność krwi w wymiocinach lub stolcu.
4. Jeśli masz historię chorób żołądka, przełyku lub inne poważne schorzenia [8].