Doustne tabletki antykoncepcyjne stanowią jedną z najczęściej stosowanych metod zapobiegania ciąży. Są proste w użyciu, a przy właściwym dawkowaniu, również niezwykle skuteczne. Obecny rynek obfituje w różnego rodzaju tabletki zapobiegające ciąży. Mogą się one różnić między sobą rodzajem hormonu, a także jego dawką. Co więcej, wśród tabletek antykoncepcyjnych można wyróżnić te jednoskładnikowe, zawierające progestagen, oraz dwuskładnikowe, zawierające dodatkowo estrogen. W trakcie stosowania tego rodzaju metod zapobiegania ciąży, należy mieć na uwadze, że jednoczesne stosowanie innych leków może wejść w interakcje z tabletkami antykoncepcyjnymi. 

Co obniża skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

Skuteczność doustnej antykoncepcji hormonalnej w dużej mierze zależy od sposobu jej stosowania, a także od przyjmowanych jednocześnie leków bądź suplementów diety. Istnieje bowiem szereg preparatów, które istotnie mogą obniżać skuteczność tabletek hormonalnych. Przed zastosowaniem leku warto zatem dokładnie zapoznać się z jego ulotką. W ten sposób pacjent zapozna się nie tylko z przeciwwskazaniami oraz możliwymi działaniami niepożądanymi, ale również z potencjalnymi interakcjami. (Czytaj także: Antykoncepcja hormonalna – co warto wiedzieć?)

Interakcje z tabletkami antykoncepcyjnymi

Ze względu na fakt, że doustna antykoncepcja jest jedną z częściej wybieranych form zapobiegania ciąży, niezwykle istotne jest, aby monitorować możliwe interakcje. Mogą one bowiem skutkować obniżoną skutecznością stosowanych tabletek. Rozwiązaniem takiej sytuacji, jest poinformowanie lekarza bądź farmaceuty o wszystkich przyjmowanych lekach, w celu skutecznego uniknięcia ewentualnych niekorzystnych oddziaływań.

Czy antybiotyk osłabia działanie tabletek antykoncepcyjnych?

Niektóre antybiotyki mogą obniżać skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych. Zalicza się do tej grupy między innymi penicyliny, tetracykliny, cefalosporyny oraz antybiotyki makrolidowe. (Czytaj także: Antybiotyki – 9 najczęściej zadawanych pytań)

Kobiety przyjmujące doustną antykoncepcję powinny zwrócić uwagę na następujące leki:

• penicyliny: Augmentin, Amoksiklav, Duomox, Ramoclav;
• tetracykliny: Tetracyclinum TZF, Unidox, Doxycyclinum TZF;
• cefalosporyny: Cefepim MIP, Ceklor, Duracef, Biotrakson;
• makrolidy: Macromax, Sumamed, Azycyna, Azimicin, Klacid, Klabax, Rolicyn, Davercin [1].

Leki przeciwpadaczkowe a doustna antykoncepcja

Kobiety cierpiące na padaczkę są szczególną grupą pacjentek, u których stosowanie doustnej antykoncepcji może być mocno utrudnione. Wiele leków przeciwpadaczkowych wchodzi bowiem w interakcje z preparatami hormonalnymi. Jednoczesne stosowanie leków z obu tych grup nierzadko powoduje interakcje, co może skutkować częstszym występowaniem napadów drgawek i/lub nieplanowanej ciąży. 

Leki przeciwpadaczkowe starszej generacji powodują przyspieszony metabolizm doustnej antykoncepcji, przez co ich skuteczność może być osłabiona. Do leków tych należą:

• fenytoina: Phenytoinum;
• karbamazepina: Amizepin, Finlepsin, Tegretol, Neurotop Retard;
• fenobarbital: Luminalum Unia, Bellergot.

Przedstawiciele nowszych generacji również mogą wpływać na skuteczność terapii hormonalnej, wpływając na jej profil farmakokinetyczny. Niemniej, ich wpływ na zmianę stężeń środków antykoncepcyjnych we krwi jest mniejszy. Wśród nich wyróżnia się:

• felbamat: Felbatol, Taloxa;
• topiramat: Epiramat; Toramat.

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że powyższe interakcje zależą także od kwestii osobniczych, a ich stopień nasilenia może być różny w zależności od pacjenta [2].

Interakcje leków przeciwwirusowych z tabletkami antykoncepcyjnymi

Kolejnym ograniczeniem w trakcie stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej są leki przeciwwirusowe. Pacjentki zarażone wirusem HIV, stosujące inhibitory proteazy HIV lub nienukleozydowe inhibitory odwrotnej trakspryptazy, muszą używać dodatkowo mechanicznej metody antykoncepcji. Leki przyjmowane w przebiegu zakażenia HIV oraz środki antykoncepcyjne posiadają ten sam szlak metabolizmu w ludzkim organizmie, przez co istnieje możliwość osłabienia ich działania. Do powyższych leków przeciw wirusowi HIV należą:

• rytonawir: Ritonavir Mylan, Norvir;
• nelfinawir: Viracept;
• newirapina: Nevirapine Teva, Nevirapine Mylan, Viramune;
• efawirenz: Efavirenz Mylan, Efavirenz Teva, Stocrin, Sustiva [3,4].

Pacjentki przyjmujące leki przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu C (HCV), stosujące jednocześnie antykoncepcję zawierającą etynyloestradiol, są narażone na znaczny wzrost aktywności niektórych enzymów wątrobowych (ALT). Interakcja ta występuje z następującymi substancjami leczniczymi:

• parytaprewir: Viekirax;
• ombitaswir: Viekirax;
• dazabuwir: Exviera. 

Rozwiązaniem dla takich pacjentek jest zmiana metody antykoncepcji na taką, która opiera się wyłącznie na progestagenie [5].

Leki o działaniu przeciwgrzybiczym

Wiele z powszechnie stosowanych leków przeciwgrzybiczym może zwiększać stężenie hormonów antykoncepcyjnych w osoczu. Należą do nich:

• ketokonazol: Ketokonazol Polfarmex, Ketokonazole Hasco;
• itrakonazol: Trioxal, Orungal, Itrax, 
• flukonazol: Fluconazole Polfarmex, Flumycon, Fluxazol [5].

Antykoncepcja hormonalna a węgiel aktywny

Węgiel aktywny w postaci tabletek lub kapsułek jest często pierwszym wyborem w trakcie trwającej biegunki czy zatrucia pokarmowego. Tymczasem stosowanie węgla wraz z doustną antykoncepcją istotnie wpływa na wchłanianie hormonów w przewodzie pokarmowym. Pacjentki powinny pamiętać, aby między dawką węgla a środkiem hormonalnym zachować co najmniej 4 godziny przerwy. 

Interakcje ziół z tabletkami antykoncepcyjnymi 

Różnego rodzaju herbatki ziołowe są często mocno niedoceniane. Prawda jest jednak taka, że nierzadko wchodzą one w interakcje z przyjmowanymi przez nas lekami. Przykładem jest ziele dziurawca zwyczajnego, który może doprowadzić nawet do zaniku działania środków antykoncepcyjnych. Ten roślinny surowiec bywa często polecany w przebiegu depresji, jako wspomagający środek poprawiający nastrój i działający odprężająco. Tymczasem powoduje on wzrost aktywności enzymów, które metabolizują preparaty antykoncepcyjne. W efekcie są one szybciej wydalane z organizmu, a działanie antykoncepcyjne jest istotnie obniżone. Warto także dodać, że taki efekt może się utrzymywać nawet do 2 tygodni po całkowitym odstawieniu preparatów zawierających dziurawiec. Co więcej, wszelkie herbatki mające na celu pobudzenie pracy jelit oraz tzw. ”herbatki na odchudzanie” mogą zmniejszać wchłanianie hormonalnych leków antykoncepcyjnych [6].